Een zomer met Manon Uphoff (24) Een van de klassiekers onder Manon Uphoffs verhalen is 'Eén' in De fluwelen machine. Het is het verhaal van een Siamese tweeling, twee meisjes. Hoe ze in eerste instantie profiteren van de freakshow die de moderne kunst is ('Over de hele wereld zijn er filmregisseurs die ons, buitengewone, opvallende, misvormde of afwijkende mensen, … [Lees meer...] overHet afgescheiden zijn zit de mens niet in het bloed
Zij was het vreemdste meisje dat hier was komen wonen
Een zomer met Manon Uphoff (23) Als er één boek is waarover Manon Uphoff zelf het minst tevreden is, dan het haar derde, de verhalenbundel De fluwelen machine (1998) Dat boek was, zei ze een paar jaar geleden in een interview, "te haastig neergelegd". "De verhalen zijn niet goed met elkaar verweven en liggen nu dus als eenzame stukken naast elkaar. Hierdoor gaan ze veel … [Lees meer...] overZij was het vreemdste meisje dat hier was komen wonen
De hand van het ene poppetje is ook de hand van het andere
Een zomer met Manon Uphoff (22) In een toespraakje dat Manon Uphoff in 2014 hield bij de presentatie van een nieuwe verhalenbundel van Sanneke van Hassel deed ze een interessante uitspraak die volgens mij minstens evenveel over Uphoff zelf zegt als over het boek van Van Hassel: De losse teksten [...] haken naar elkaar, nee, haken is een veel te kil woord, strekken hun … [Lees meer...] overDe hand van het ene poppetje is ook de hand van het andere
Het is duidelijk dat ze bijna de hele dag in bed zijn gebleven
Een zomer met Manon Uphoff (21) Een hedendaagse journalistieke en politieke hobby: kloven in de samenleving opsporen en benoemen. Er worden de laatste tijd al grapjes over gemaakt, over al die kloofzucht, en vooral: die angst voor kloven. Wie kloven wil begrijpen – die tussen sociale klassen, tussen mensen met verschillende opleidingen, tussen mannen en vrouwen – kan … [Lees meer...] overHet is duidelijk dat ze bijna de hele dag in bed zijn gebleven
Eerherstel van een ‘ongeletterd mens’
Een zomer met Manon Uphoff (20) De blauwe muze is een verkwikkend tussendoortje voor de binge-lezer van Manon Uphoffs verzameld werk. De schrijfster beleeft in dit essay uit 2014 haar coming out als kijker naar tv-series als The Sopranos en Mad Men. Dat zo'n coming out nodig was voor een dergelijke activiteit, is een beetje overdreven. Waar Uphoff zelf schrijft "Nog … [Lees meer...] overEerherstel van een ‘ongeletterd mens’
Mandarijntjes
Een zomer met Manon Uphoff (18) Hoe meer ik me deze zomer in het oeuvre van Manon Uphoff verdiep, hoe duidelijker me wordt: je kunt er niet één verhaal uitnemen. Het hoort allemaal bij elkaar. Voortdurend worden verhalen vernomen: het verhaal dat in deze bundel uitgebreid verteld wordt, wordt in een ander boek hernomen, of tussen neus en lippen door even verteld door het … [Lees meer...] overMandarijntjes
En zie ze daar nou met z’n tweetjes lopen
Een zomer met Manon Uphoff (17) Eén echte smartlap heeft Manon Uphoff geschreven: het Rattenlied. Ze schreef het in 2006 samen met Maarten van Roozendaal voor een evenement dat De nacht van het liefdeslied heette. Van Roozendaal tekende voor de tekst, maar uit het korte interview in deze opname blijkt dat hij ook het einde bedacht. Van Roozendaal was dan ook een van de … [Lees meer...] overEn zie ze daar nou met z’n tweetjes lopen
Diepe en ondiepe plassen van fictieloosheid
Een zomer met Manon Uphoff (16) Een van de uitvoerigste studies over het werk van Manon Uphoff tot nu toe is de omvangrijke licentiaatsverhandeling Taal en werkelijkheid in het proza van Manon Uphoff uit 2007, door Lisa Van Achter. Het staat online en het is een lucide werkstuk over een mogelijk wel wat groots thema. Wat is 'de werkelijkheid'? Wat is 'de taal'? Hoe … [Lees meer...] overDiepe en ondiepe plassen van fictieloosheid
Lezen is een daad van overgave
Een zomer met Manon Uphoff (15) Je zou kunnen beweren dat het sprookje en de brief de polen vormen waartussen het proza zich beweegt, al het proza, en in ieder geval het proza van Manon Uphoff. Sprookjes zijn het domein van de fantasie en brieven dat van het verslag van het dagelijks leven. Sprookjes hebben geen waarneembare verteller en meestal ook geen aangesproken … [Lees meer...] overLezen is een daad van overgave
Laten we teruggaan naar de feiten, mijn neef is stervende
Een zomer met Manon Uphoff (14) "Beste lezer": dat zijn de eerste woorden van het eerste verhaal ('Verkloot') in De zoetheid van geweld (2013) van Manon Uphoff. De term metafictie, die Niels Mulder en Jeroen Dera gebruikten voor Uphoffs roman De spelers, is van toepassing op ieder verhaal in deze bundel. In veel verhalen is een vertaler zich er nadrukkelijk van bewust een … [Lees meer...] overLaten we teruggaan naar de feiten, mijn neef is stervende
Connie Palmen bijvoorbeeld, daar heb je er minimaal drie van
Een zomer met Manon Uphoff (13) "Tegen sommige besprekers zou je willen zeggen:", schreef Manon Uphoff in 2011 in De Groene, "haal dat boek maar weer eens weg van die straat, neem het mee naar huis." Uphoff heeft zich vaker in deze zin uitgelaten – als een tegenstander van het straatrumoer in de literatuur, van de Grote Boeken Die Onze Tijd Duidden, als een voorstander … [Lees meer...] overConnie Palmen bijvoorbeeld, daar heb je er minimaal drie van
De straat verandert in een dode arm
Een zomer met Manon Uphoff (12) Er moet een moment komen dat de romans Gemis, Koudvuur en Vallen is als vliegen van Manon Uphoff samen in één band verschijnen (ook als ebook). "De drie familieromans" zal daar op staan. De boeken zijn duidelijk zeer nauw aan elkaar verwant. Alle drie beschrijven ze het leven van een groot gezin, een man en een vrouw die allebei al een gezin … [Lees meer...] overDe straat verandert in een dode arm
Nee, uit mijn mond geen klacht
Een zomer uit Manon Uphoff (11) Het boekje Dit zijn mijn woorden niet is in een aantal opzichten een uitzondering in het werk van Manon Uphoff. Het is, voor zover ik weet, haar enige theatertekst (ze schreef wel een aantal scenario's), in 2008 geschreven in opdracht van het Kamerkoor Capella Brabant in Den Bosch. Het is haar enige fictietekst over een historische figuur, … [Lees meer...] overNee, uit mijn mond geen klacht
Een oog dat fileerde als een mes
Een zomer met Manon Uphoff (10) Ogen spelen een belangrijke rol in het werk van Manon Uphoff. Ik wees er eerder al op dat het zicht het enige zintuig is dat ze echt behandelt in haar boek over het menselijk lichaam Het moet eten, slapen, ademhalen. Ik heb ook al uitgelegd dat de visuele vorm van haar proza zelf een belangrijke rol speelt – meer misschien dan de klank. … [Lees meer...] overEen oog dat fileerde als een mes
Wetenschapsdans
Ik heb even moeten nadenken over de bundel 'wetenschapspoëzie' En dat was kennis, zeg je dan die is samengesteld door de Vereniging voor Wetenschapscommunicatie en -journalistiek Nederland (VWN). Dat komt niet zozeer door de relatie tussen wetenschap en poëzie, want ik ben ervan overtuigd dat poëzie overal over kan gaan, en omgekeerd dat wetenschappelijk inzicht op allerlei … [Lees meer...] overWetenschapsdans
Wat een roofmoord op Kerstavond zegt over de Russische ziel
Een zomer met Manon Uphoff (9) Ik ben blijven nadenken over het mogelijke verwijt van 'balkanisme' tegen Manon Uphoff: de neiging om 'de ander', in dit geval afkomstig van de Balkan, te zien in cliché-beelden en niet voor wat die ander werkelijk is. Ik denk dat iedereen die weleens een relatie heeft gehad met iemand uit een andere cultuur – want daarover ging het in de … [Lees meer...] overWat een roofmoord op Kerstavond zegt over de Russische ziel
Als haar huid in contact kwam met de buitenwereld schrok hij zich een ongeluk
Een zomer met Manon Uphoff (8) Het gezinsleven wordt, in ieder geval in de Nederlandse letteren – over de wereld daarbuiten weet ik niets – meestal gezien door puberogen. Het werk van Manon Uphoff is daar geen uitzondering op; als ze over haar gezin schrijft is dat het gezin waarin ze kind was, niet dat waarin ze moeder was (of is). Intuïtief valt dat gemakkelijk te … [Lees meer...] overAls haar huid in contact kwam met de buitenwereld schrok hij zich een ongeluk
De dwingende n
Nene leert Nederlands Waar je nooit iemand over hoort: dat je als vader ook veel leert over je eigen taal als je goed luistert naar je dochter. Bijvoorbeeld over het gebruik van de slot-n. Na een toonloze e kun je de n over het algemeen wel of niet uitspreken: mensen zeggen lopen of lope, deken of deke. Het maakt niet zoveel uit welk van die vormen je kiest, maar … [Lees meer...] overDe dwingende n
Het Rotte Boek
Een zomer met Manon Uphoff (7) Is er een goede manier om naar een ander te kijken? Bijvoorbeeld als die ander van de Balkan komt? Daarover gaat De spelers van Manon Uphoff. Niels Mulder en Jeroen Dera wijdden er een artikel aan in een recent nummer van het vakblad Internationale Neerlandistiek, op basis van de scriptie van de eerste. Mulder en Dera wijzen erop dat … [Lees meer...] overHet Rotte Boek
Hij raakte verstrikt in de fuik van de taal
Een zomer met Manon Uphoff (6) In het werk van Manon Uphoff wemelt het van de passages die je zou kunnen gebruiken bij een inleiding in de sociolinguïstiek. Uit onderzoek bleek een aantal jaar geleden dat het gemiddelde Nederlandse romanpersonage zeer hoogopgeleid is, maar Uphoff drukt dat percentage naar beneden. In het begin van haar carrière zei ze wel dat het haar … [Lees meer...] overHij raakte verstrikt in de fuik van de taal
Is hy aerm, hy en sal niet rijcken,
Geschiedenis van het Nederlands in 100 literaire werken (21) - Die gheen pluymen en can strijcken Anthonis de Roovere (1430-1482) laat zich in zijn werk van allerlei zijden zien: als religieus man én als cynicus, als lyricus én als denker. Dat alles heel vaardig en ambachtelijk gegoten in de dichtvormen die in het Frans waren en ontstaan en die de rederijkers in de … [Lees meer...] overIs hy aerm, hy en sal niet rijcken,
In memoriam Richard Bank (1969-2022)
Vanochtend is, in de leeftijd van 52 jaar en na een ziekbed, Richard Bank (1 augustus 1969-7 juli 2022) overleden. Richard was een man met heel veel talenten. Hij promoveerde in 2015 in Nijmegen op een proefschrift over de rol van mondbewegingen in gebarentaal, en was als professioneel fotograaf actief. Samen met zijn vrouw Saskia Aukema maakte hij bijzondere projecten … [Lees meer...] overIn memoriam Richard Bank (1969-2022)
(Mijn vader doodde mijn moeder.)
Een zomer met Manon Uphoff (5) Dat Manon Uphoff zich ook als beeldend kunstenaar ontwikkeld heeft, is in een aantal opzichten goed te begrijpen. Haar vader maakte in zijn vrije tijd ook beeldend werk en in interviews heeft ze uitgelegd dat hij haar ook kennis liet maken met andermans werk. Ze is dus met die kunstvorm opgegroeid. (Muziek speelt hoegenaamd geen rol en, … [Lees meer...] over(Mijn vader doodde mijn moeder.)
Het zachte, kwetsbare vlees
Een zomer met Manon Uphoff (4) Als je me maar laat schrijven laat een heel andere stem van Manon Uphoff horen dan haar literaire werk. Het boekje bestaat uit brieven die ze tussen september 2009 en augustus 2010 schreef aan een stervende vriend, haar collega-schrijver Herman Franke. Er staan ook wat brieven van Franke in, maar deze zijn kort en lijken vooral bedoeld omdat … [Lees meer...] overHet zachte, kwetsbare vlees
Een survivalpakket van mannelijkheid
Een zomer met Manon Uphoff (3) De spelers (2009) valt onder andere te lezen als een roman over de macht van de taal en de macht van het lichaam. Dat is soweiso een centraal thema in Manon Uphoffs werk: de kracht van het abstracte, lichaamloze woord, de sterkte van het concrete, warme lichaam. Maar nergens wordt het zo tot in detail uitgewerkt als in De spelers. Het boek … [Lees meer...] overEen survivalpakket van mannelijkheid
