Er woedt een belangrijke maatschappelijke discussie over taal waarover je maar weinig taalkundigen hoort in het publieke domein: de discussie over hoe we allerlei identiteiten benoemen – discussie over wit tegenover blank, over slaafgemaakte, over non-binair taalgebruik, enzovoort: over de vraag in hoeverre de taal moet worden aangepast aan een veranderende sociale … [Lees meer...] overRas, gender en het centrale dogma van de taalkunde
Ic saelt orconden over al
Geschiedenis van het Nederlands in 100 literaire werken (17) – Beatrijs De eerste regel van Beatrijs (1371) is de bekendste: ‘Van dichten komt mi cleine bate’, ‘dichten levert me weinig op’, de verzuchting van iemand die zijn beroep van het dichten zou willen maken. De tweede regel: ‘die liede raden mi dat ict late’,de mensen zeggen dat ik er beter mee kan ophouden. … [Lees meer...] overIc saelt orconden over al
Nico Keuning: De boekenfluisteraar
Onlangs verscheen het boek De boekenfluisteraar, waarin Nico Keuning vertelt over schrijvers en het schrijverschap. Hij doet dat op een originele manier, namelijk door het verslag van een schrijfcursus waarin hij zes jonge vrouwen schrijfopdrachten geeft en tegelijkertijd in aanraking brengt met de (Nederlandse) literatuur. … [Lees meer...] overNico Keuning: De boekenfluisteraar
Rust zacht, Achterberggenootschap
Het Achterberggenootschap is niet meer. Althans, het is in ruste. Veertig jaar geleden werd het opgericht, maar het huidige bestuur heeft besloten dat het genootschap inmiddels "klein, grijs en moe" is. Omdat het genootschap statutair niet kan worden opgeheven, is besloten tot een sluimerstand. Dat vertelde Pieta van Beek – de voormalige voorzitter of de sluimervoorzitter of … [Lees meer...] overRust zacht, Achterberggenootschap
30 jaar Neerlandistiek: de inzichten
Voor het 30-jarige jubileum van Neerlandistiek vroegen we een groot aantal neerlandici wat voor hun het belangrijkste inzicht is uit de neerlandistiek waar iedereen van op de hoogte zou moeten zijn. De onderwerpen van deze inzichten zijn bijna even divers als hun inzenders die van jong tot oud uit binnen- en buitenland komen. Van het ANWB-echtpaar tot popmuziekneerlandistiek en … [Lees meer...] over30 jaar Neerlandistiek: de inzichten
In memoriam Riemer Reinsma (1941-2022)
De deze week plotseling overleden Riemer Reinsma (1941-2022) was een van de aardigste mensen die ik kende, en waarschijnlijk de aardigste schrijver die ik heb gekend. Toen ik als jonkie in 1996 ineens vanuit de academie in de wereld van Onze Taal verzeild raakte, moest ik soms mijn weg nog vinden. Ik was een beetje nerveus, maar tijdens een eerste etentje met de vaste … [Lees meer...] overIn memoriam Riemer Reinsma (1941-2022)
30 jaar Neerlandistiek
Wat zijn de belangrijkste inzichten van ons vak? In een recente toespraak nam minister van OCW Robert Dijkgraaf het op voor bedreigde wetenschappers. "De waarheid verdient een stem", zei hij onder andere. "En die stem moet vrij en luid kunnen klinken." Vandaag is het 30 jaar geleden dat Ben Salemans het eerste berichtje uitstuurde voor Neder-L, het tijdschrift dat … [Lees meer...] over30 jaar Neerlandistiek
De lange k van Vlaanderen
Een weinig bekend verschil tussen het Nederlands van Nederland en dat in Vlaanderen is dat van de uitspraak van de medeklinkers aan het einde van woorden. Ik heb de indruk dat het verschil groeit, al heb ik dat nergens gedocumenteerd gezien en zelf ook nog niet voldoende onderzocht: ik heb de indruk dat die medeklinkers in het Vlaams de neiging hebben om langer te worden. Dit … [Lees meer...] overDe lange k van Vlaanderen
De ongeziene verikeaisering van het Nederlands
Het zal jullie niet ontgaan zijn: het Genootschap Onze Taal heeft een nieuwe huisstijl. Het blad ziet er anders uit, de website ziet er anders uit, zelfs het logo dat al heel vele decennia overleefde, is aangepast. Maar zoals het een taalgenootschap betaamt, is de ingrijpendste wijziging er één in het taalgebruik. In ieder geval op de website wordt de lezer voortaan met je … [Lees meer...] overDe ongeziene verikeaisering van het Nederlands
Nene leert rijmpjes
Drie jaar is Nene nu in Nederland – toen ze hier kwam was ze vijf en sprak ze alleen Hongaars. Dat Hongaars is nu helemaal verdwenen, het Nederlands haalt ze op haar eigen tempo in. Ze ontdekt nu de rijmpjes, haar favoriet heeft ze deze week tegen iedereen gezegd: "Wat je zegt ben je zelf, met je kop door de helft". En dan verder tot en met de verzekering van het zuur. Ik … [Lees meer...] overNene leert rijmpjes
Pap als oerwoord
Dat de vorm van het woord kukeleku niet helemaal toevallig is, kan een kind bedenken – al leert zo'n kind als ze acht is al dat er andere talen zijn waarin nét een wat ander woord hetzelfde geluid weergeeft. Maar hoe zit het met pap? Ook het feit dat dit woord met pa begint, is misschien niet helemaal toevallig. Dat beweert de Hongkongse onderzoeker Ian Joo in een nieuw … [Lees meer...] overPap als oerwoord
Wat betekenen aanhalingstekens?
Begin een wetenschappelijk artikel met de zin "This paper addresses what may strike some as only a marginal phenomenon" en ik zal je artikel tot de laatste zin lezen. De Brusselse taalkundige Philippe De Brabanter begint zijn nieuwe artikel in Journal of Linguistics zo. Het 'marginale verschijnsel' in kwestie is het aanhalingsteken. Want wat betekent die? Om te beginnen zijn … [Lees meer...] overWat betekenen aanhalingstekens?
Hoe meer mensen een taal leren, hoe makkelijker die taal wordt
Wordt een taal gemakkelijker wanneer veel mensen haar leren? Daarover woedt al enige tijd discussie in taalkundige kringen. Aan de ene kant hebben mensen een bijna instinctieve afkeer van de gedachte dat je talen uberhaupt op een schaal zou kunnen plaatsen van eenvoudig naar complex. Dat idee is in het verleden ook wel misbruikt om racistische gedachten te ondersteunen: simpele … [Lees meer...] overHoe meer mensen een taal leren, hoe makkelijker die taal wordt
In desen grondelosen wiele der Simpelheit
Geschiedenis van het Nederlands in 100 literaire werken (16) – Die geestelike brulocht van Jan van Ruusbroec Jan van Ruusbroec (1293-1381) schreef misschien voor godsdienstige tijdgenoten die niet voldoende Latijn kenden om de theologische literatuur te kunnen volgen, en er zijn mensen die beweren dat hij zelf misschien maar matig Latijn kende. Toch zijn zijn werken zijn … [Lees meer...] overIn desen grondelosen wiele der Simpelheit
Weg met de bachelor-masterstructuur
Tegen sommige dingen hoef je eigenlijk niet te ageren. Heel veel mensen, misschien wel de meeste, weten dat ze niet goed zijn. Maar de kans dat er iets aan gaat gebeuren is toch in wezen nihil. De enige reden om er iets over te zeggen is om aan die andere tegenstanders te laten weten: je bent niet alleen. En om aan de mensen in de toekomst te laten weten: de waanzin werd toen … [Lees meer...] overWeg met de bachelor-masterstructuur
Waar woon je ergens?
Intrigerende vraag, gisterenavond, van een collega-blogger hier op Neerlandistiek: Ik kan zo snel niet vinden dat iemand hierover geschreven heeft. Het lijkt me geen 'dialect' in de zin dat ik niet geloof dat het regionaal gebonden is. Het is wel informeel en spreektalig, maar ik denk dat heel veel mensen het zeggen. Google geeft een rijke variatie aan bronnen. Er zit … [Lees meer...] overWaar woon je ergens?
Al!
Al kun je op heel veel manieren gebruiken: 'al mijn brood is op', 'ik zie hem al staan', 'al ziet men de lui, men kent ze daarom niet', 'dat is al de derde keer', 'zo ik al weet waar je het over hebt', 'al te goed is buurmans gek', en dat zijn er nog maar een paar. Ik weet niet of er ooit een overkoepelende studie is verschenen over al (haha) die vormen van al, maar als die … [Lees meer...] overAl!
Ik heb geen profiel bij mijn weten
Over Marc Kregtings Encyclopedieën van de val De encyclopedieën van de val van Marc Kregting bevat onder veel meer een verborgen ode aan de postbode. Een paar keer komt die functionaris aan de orde, en vooral de manier waarop deze in het verleden de post op de mat liet vallen. De fysieke sensaties van het verzenden en het ontvangen van post, waar bevinden die zich nu in … [Lees meer...] overIk heb geen profiel bij mijn weten
Hoe spreken we letterwoorden uit?
Een tijdje geleden een onderzoekje gedaan via internet: hoe spreek je letterwoorden uit? Zeg je kaa-er-oo of kroo tegen de KRO? En tee-er-oo-es of tros tegen de TROS? Spreek je met andere woorden iedere letter uit, of maak je er één woord van? Zoals uit deze omroepnamen blijkt, kan dat verschillen: ik geloof dat iedereen kaa-er-oo en tros zegt. Nu is het probleem bij die … [Lees meer...] overHoe spreken we letterwoorden uit?
Wim Daniëls, de taalpurist
Tien jaar geleden noemde ik Wim Daniëls op deze site onze nationale volkstaalkundige en hoewel ik er toen bij zei dat ik dat als eretitel bedoelde waren er toch mensen verontwaardigd over: wat was dat voor hautain gedoe van mij in mijn ivoren toren. Maar ik bedoelde het echt als compliment. Hij is niet iemand die zelf onderzoek heeft gedaan, en wat hij zegt graaft zelden erg … [Lees meer...] overWim Daniëls, de taalpurist
Heis in plaats van huis
Intrigerende vraag van iemand met betere oren dan ik: De laatste tijd meen ik dat radio- en televisiesprekers steeds vaker de tweeklank ui uitspreken als ei: heis in plaats van huis, leister in plaats van luister beiën in plaats van buien, enz. Het lijkt vooral voor te komen als er een s-klank volgt op ui. Is dit een bekend verschijnsel? Is er een oorzaak bekend? Of ligt het … [Lees meer...] overHeis in plaats van huis
Ik als echtpaar
Een intrigerend manuscript van de semantica Hazel Pearson, op de website Semantics Archive. Er staat boven dat het een kladversie is en dat we het niet moeten citeren en het kan waarschijnlijk nog niet geciteerd worden. Het maakt een observatie die heel subtiel is en lastig te bewijzen. Maar ik vermoed dat ze in de kern wel klopt. Het uitgangspunt is een verschil in … [Lees meer...] overIk als echtpaar
Wanneer begon de vooravond van de Tweede Wereldoorlog?
Dat was op het eerste gezicht smullen, op YouTube, voor de liefhebbers van commentaar! Commentaar op commentaar op commentaar! Het bekende kanaal De snijtafel maakt deze maand een reeks over het populaire boek De meeste mensen deugen van Rutger Bregman: hierboven staat de eerste aflevering. In totaal is ons 4,5 uur aan commentaar op dit boek beloofd, ongeveer om de twee dagen … [Lees meer...] overWanneer begon de vooravond van de Tweede Wereldoorlog?
Het centraal eindexamen vwo 2022 – Mijn antwoorden
Hieronder mijn antwoorden op het vwo-examen dat vanmiddag is afgenomen. Let wel: er is geen garantie dat ik alles goed heb, ik heb nog nooit een 10 gehaald voor het examen. Laat eventuele verbeteringen hieronder achter als commentaar. Als ik het ermee eens ben, zal ik mijn antwoorden dan verbeteren. (De juiste antwoorden komen zaterdag hier te staan; nu staan de opgaven er … [Lees meer...] overHet centraal eindexamen vwo 2022 – Mijn antwoorden
Luisteren via een hoofdtelefoon
Soms gaat onderzoek over taal zonder dat het over taal gaat. Deze week verscheen er bijvoorbeeld een artikel in het tijdschrift Organizational Behavior and Human Decision Processes, dat waarschijnlijk nooit door een taalkundige wordt gelezen, ook door mij niet, maar dat het mogelijk maakt verder na te denken over een bijzondere vorm van taalgebruik: in jezelf praten. Dat is … [Lees meer...] overLuisteren via een hoofdtelefoon
