Hoe zit het nu met Robert? Vorige week schreef ik daar hier een stukje over, maar volkomen ten onrechte vergat ik daarbij de historische taalkunde. Gelukkig wees Cor van Bree, de mens geworden historische taalkunde van het Nederlands daarop, met een verwijzing zelfs naar de relevante paragraaf in zijn meesterlijke Leerboek voor de historische grammatica. Het Nederlands heeft … [Lees meer...] overOpnieuw Robert
Computers en betekenis
Wat betekent het woord boom? Volgens een bepaalde manier van kijken wordt die betekenis bepaald door alle contexten waarin het woord boom voorkomt. Die manier van kijken blijkt goed werkbaar te maken voor een computer en geeft potentieel een scherp beeld van wat de betekenis eigenlijk is. Bekijk deze video op YouTubeBekijk alle filmpjes over Human Language. … [Lees meer...] overComputers en betekenis
By elke aanraking met vreemden moet ik me geweld aandoen
De Multatulileescursus (66) - Het gekke is: we hebben nu de afgelopen weken twee perioden mee mogen lezen waarin Multatuli door Nederland toerde met ';voordrachten', namelijk in 1878 en 1879. Aantekeningen die hij maakte voor die lezingen zijn de revue gepasseerd, recensies, reacties op recensies, brieven die hij zelf schreef over die 'voordrachten', maar ik kan niet … [Lees meer...] overBy elke aanraking met vreemden moet ik me geweld aandoen
De kortste klank van het Nederlands
Als een groot geleerde overlijdt, laat hij of zij altijd een onvoltooid werk achter. Dat kan niet anders, want nog nooit is er een onderwerp geweest dat in alle opzichten voldoende onderzocht is. Het gat dat Johan Taeldeman twee jaar geleden naliet, heette de sjwa, de 'toonloze e' aan het eind van bede, In de grote Fonologische Atlas van de Nederlandse Dialecten was het … [Lees meer...] overDe kortste klank van het Nederlands
Robert, Robbert, Roobert
Ik geloof niet dat ik ooit een Robert Ro-bert heb genoemd, met de o van poot (in het fonetisch alfabet: [o]. Alle Roberts heb ik altijd de klinker van pot gegeven ([ɔ]). Maar onlangs kwam ik erachter dat dit niet altijd op prijs wordt gesteld omdat er heren zijn die wel degelijk R[o]bert heten, en ten tweede dat ik mijn tijd misschien ooit vooruit was. … [Lees meer...] overRobert, Robbert, Roobert
Computers tuinen erin
Een computer bouwen die taal kan verstaan is één ding; een computer die taal begrijpt zoals een mens dat doet, is nog heel wat anders. Want zo’n computer moet van dezelfde dingen in de war raken als mensen. Intuinzinnen bijvoorbeeld. … [Lees meer...] overComputers tuinen erin
Smurfblauwe kauwgom in zijn haar
Als taalergernis vermomde taalliefde Er zijn weinig objecten van liefde die je met zoveel mensen moet delen als de taal. Wie een liefdesverklaring aan zijn moedertaal wil uiten, zal toch moeten verdisconteren dat er allerlei mensen voortdurend behoorlijk liefdeloos met die taal omgaan. Neem het Nederlands. Ja, een prachtige taal, dat zal wel. Maar er is ook Nederlands … [Lees meer...] overSmurfblauwe kauwgom in zijn haar
Zulke opleidingen zouden niet iedere dag moeten vechten voor hun bestaan
Ik geloof niet dat het mij was opgevallen, en ik weet niet of er ook maar één lezer is die me nu gaat begrijpen, maar iemand wees me erop dat er iets vreemds is aan het volgende citaat dat Avans minister Van Engelshoven een tijdje geleden in de mond legde. Unieke opleidingen, zoals Nederlandse taal- en letterkunde, moeten overeind blijven, vindt minister Van Engelshoven. … [Lees meer...] overZulke opleidingen zouden niet iedere dag moeten vechten voor hun bestaan
Elektronische taalhersenen
Neurale netwerken simuleren de werking van het brein op een computer. Ze zijn dan ook heel bruikbaar om theorieën te toetsen over de werking van taal in het brein. Kan zo'n netwerk bijvoorbeeld een taal leren zonder dat je er vantevoren kennis in stopt? … [Lees meer...] overElektronische taalhersenen
Een zoentje voor Wouter, ik zal zeker aardigheid in hem hebben
De Multatulileescursus (65) - Ik moet toegeven dat ik er in het begin een beetje tegenop zag dat we in deze cursus ook al die delen 'brieven en documenten' gingen lezen, maar dat het me tot nu toe alles meevalt. - Ja, neem nu die brieven uit 1878 die we nu hebben gelezen. Dat is toch weer een hele roman op zich! Ineens krijgen we een inkijkje in de verhouding tussen … [Lees meer...] overEen zoentje voor Wouter, ik zal zeker aardigheid in hem hebben
Kleurloze groene ideeën, wat u zegt
Wat zijn mensen toch wonderlijke wezens. Wat kunnen we toch veel, en wat kunnen we toch weinig. Neem een fameuze zin uit 1957 van de Amerikaanse taalkundige Noam Chomsky, 'Colorless green ideas sleep furiously' (kleurloze groene ideeën slapen woedend). Chomsky gebruikte die zin om te laten zien dat de regels van de zinsbouw, de syntaxis, los staan van de betekenis. We … [Lees meer...] overKleurloze groene ideeën, wat u zegt
De stille plantage en onze kijk op slavernij
De slavernij is nauwelijks een onderwerp, in de Nederlandse letteren. Ja, het lot van de Javaan – maar die had tot op zekere hoogte zichzelf nog in bezit. Maar over wat er in de west gebeurde, daarover hebben de gouden pennetjes van het Nederlandse schrijversgilde altijd gezwegen. … [Lees meer...] overDe stille plantage en onze kijk op slavernij
Alles over met mest bedekte plaggenhutten en esdoornbossen
Er zijn allerlei obstakels voor de studie van de vroege middeleeuwen in de Lage Landen. Stenen huizen werden niet of nauwelijks gebouwd, dus van de architectuur is weinig meer over. Bijna alles is verzonken in de drassige grond. Maar gelukkig hebben we de namen nog. … [Lees meer...] overAlles over met mest bedekte plaggenhutten en esdoornbossen
Neerlandistiek 2019: een jaaroverzicht in 25 artikels
De keuze van de hoofdredacteur Ongeveer 1850 artikelen zullen er dit jaar verschenen zijn in Neerlandistiek: aankondigingen van evenementen en van nieuwe boeken, polemieken die soms op de rand waren, overlijdensberichten, verslagen van nieuw onderzoek en meer: samen een duidelijk teken dat ons vak leeft. Hieronder geef ik een eigen selectie van 25 artikels die samen … [Lees meer...] overNeerlandistiek 2019: een jaaroverzicht in 25 artikels
Computers als Neanderthalers
Computers zijn heel handig voor taalonderzoek. Bijvoorbeeld als je wil weten hoe apen of Neanderthalers zouden praten. En waarom het lichaam van de mens zo geschikt is voor taal. … [Lees meer...] overComputers als Neanderthalers
Szomjas vagyok
Nene leert Nederlands Nene is nu acht maanden weg uit Hongarije en haar Hongaars is bijna weg, in ieder geval als ze met ons spreekt. Er zijn nog een paar restanten: als ze moet plassen zegt ze thuis soms nog pisilniki – eigenlijk een door ons verbasterde vorm van het Hongaarse woord pisilni – terwijl ze op school heeft geleerd dat het naar de wc gaan heet. En als ze … [Lees meer...] overSzomjas vagyok
Een koningin moet rijk zijn
De Multatulileesclub (64) - Als er een prijs was voor de neerlandicus van het jaar 2019, zou die Elsbeth Etty waarschijnlijk niet ontgaan. Twee boeken heeft ze dit jaar gepubliceerd, over Willem Wilmink en over Maarten 't Hart, daarnaast heeft ze het initiatief genomen voor de Multatuli-leerstoel aan de VU. En dan komt ze op de valreep ook nog met dit boekje, … [Lees meer...] overEen koningin moet rijk zijn
Taal: ongeschikt voor communicatie?
Er zijn allerlei redenen waarom menselijke taal eigenlijk heel ongeschikt is voor communicatie. Ik noem er een paar. … [Lees meer...] overTaal: ongeschikt voor communicatie?
Help Taalpost aan de honderdduizend abonnees.
Honderdduizend abonnees. Dat lijkt me een redelijk streven voor Taalpost, de taalnieuwsbrief van het Genootschap Onze Taal, die in 2020 volwassen wordt, want we zijn in 2002 begonnen. Momenteel heeft hij er ongeveer 89.500, dus we zijn er nog 10.500 verwijderd van ons doel. Vorig jaar zijn we met 8000 abonnees gegroeid. Dat zou moeten lukken. … [Lees meer...] overHelp Taalpost aan de honderdduizend abonnees.
De poëzierecensent en de dichter zelf
De poëzierecensent is de lantaarnopsteker van de eenentwintigste eeuw: uit nostalgie houdt een enkele publicatie er nog een op na, maar een werkelijke functie hebben ze niet meer. De tijd dat de discussie over ontwikkelingen in de dichtkunst deel uitmaakte van de bredere discussie over ontwikkelingen in de wereld ligt achter ons. Wat blijft zijn wat wanhopige pogingen … [Lees meer...] overDe poëzierecensent en de dichter zelf
Taal en oxytocine
Oxytocine heet het knuffelhormoon. Het blijkt ook buitengewoon belangrijk om een goed gesprek te kunnen voeren. Dat vertelt ons mogelijk iets over de aard van menselijke communicatie. … [Lees meer...] overTaal en oxytocine
Taal en fluiten
Wanneer iemand iets vertelt, gebruikt die persoon niet alleen taal, maar doet hij soms ook acties of geluiden na. Of hij fluit even. Behoort dat ook allemaal tot de taal? … [Lees meer...] overTaal en fluiten
Gaat er zelf in leggen
Dichter des vaderlands (6) Het is vast een beetje overdreven om te zeggen dat er een speciale relatie is tussen het ambt van Dichter des Vaderlands en Rotterdam. Het bureau dat een en ander organiseerde, zat in ieder geval lange tijd in die stad. De vorige Dichter woont er, Ester Naomi Perquin. Waarschijnlijk het bekendste gedicht van Ramsey Nasr uit diens tijd als … [Lees meer...] overGaat er zelf in leggen
‘Het probleem blijft ondertussen dat ik niets over Multatuli te vertellen heb’
De Multatulileesclub (63) Door Marc van Oostendorp - Ja! De jaren tachtig! - Van de twintigste eeuw. - De jaren tachtig van de twintigste eeuw. Die spatten je wel tegemoet uit dit boekje Er is niets poëtischer dan de waarheid. … [Lees meer...] over‘Het probleem blijft ondertussen dat ik niets over Multatuli te vertellen heb’
Taal zonder taal
De jongste talen die er bestaan zijn thuisgemaakte gebarentalen, door dove kinderen met horende ouders. Die gebarentalen zijn de enige talen die zulke kinderen kennen, ze hebben ze helemaal zelfgemaakt. En toch lijken ze in sommige opzichten opvallend op andere talen. Ze hebben bijvoorbeeld woorden. … [Lees meer...] overTaal zonder taal
