Tekening: Robert Kruzdlo … [Lees meer...] overAnjet Daanje
Artikel
Temet he-w, hebbe wiej en hebt wiejlûu völle wille
Over complexe vervoegingen In de bijdrage ‘Spelling en taalkundige kennis’ heb ik aangegeven hoe gecompliceerd de vervoeging van sterke werkwoorden in het Nedersaksisch is. Daarbij werden voorbeelden uit het Hellendoorns (een Sallandse streekstaal) gebruikt. De rijtjes vervoegingen betroffen het sterke werkwoord lîegen ‘liegen’. De complexiteit betreft echter niet alleen … [Lees meer...] overTemet he-w, hebbe wiej en hebt wiejlûu völle wille
Betje Wolffs Aan mynen geest als voer voor psychologen
Je eigen schrijverschap onderwerpen aan een zelfonderzoek is tegenwoordig voor schrijvers heel normaal. Harry Mulisch was een van de eersten die dat uitvoerig deed in zijn Voer voor psychologen uit 1961. Dat boek maakte toen furore, vanwege de typisch Mulischiaanse mengeling van zelfspot en zelfwaardering. Iets dergelijks treffen we in de achttiende eeuw aan bij Betje … [Lees meer...] overBetje Wolffs Aan mynen geest als voer voor psychologen
Maak je het leven toch niet zo moeilijk
Een zomer vrij van nut (2) Tot nu toe in het saaifaaifuijeton Een zomer vrij van nut: Sanne is een beginnend universitair docente die op de eerste dag van haar werk in 2027 geconfronteerd wordt met een kapot koffieapparaat. En een stem in haar oor die het probleem oplost. Sanne dronk van haar koffie. "Als jij zo geweldig bent", zei ze, "had je de koffie toch ook wel … [Lees meer...] overMaak je het leven toch niet zo moeilijk
Hoe kan ik als docent Nederlands AI gebruiken voor mijn lessen?
Het is de maand van AI. Beter gezegd, het is het tijdperk van AI. Ga ik AI zo lang mogelijk negeren of ga ik kijken wat ik vandaag al met AI kan doen in de les? Leerlingen leveren al brieven en Powerpoints aan die gemaakt zijn met AI. Hoe erg is dat? Hoe kan ik daar op een positieve manier mee omgaan? Deze vragen waren de aanleiding om de afgelopen maand twee cursussen te … [Lees meer...] overHoe kan ik als docent Nederlands AI gebruiken voor mijn lessen?
Een zomer vrij van nut
Een neerlandistisch saaifaaifuijeton Sanne haar denken was snel en vrolijk. Maar vandaag niet. Het was februari 2027, en ze had haar eerste dag als universitair docent aan de universiteit waar ze tot dan toe nog maar een paar keer was geweest. Toen ze nog studeerde, toen ze promoveerde, toen ze een postdoc-plaats aanvaarden, had het onmogelijk geleken om ooit een baan te … [Lees meer...] overEen zomer vrij van nut
Etymologica: rups
Dit stukje is een kleine taalkundige verhandeling naar aanleiding van de namen voor de rups, of eigenlijk over de enige naam die er in ons taalgebied bestaat voor de rups, namelijk rups en een aantal varianten, rupse, rups, ruspe, rusp, roepe, roep, ruip. De oudste notering van ’t woord is uit 1240: rupsene. De rups heeft zolang we hem kennen voor schade … [Lees meer...] overEtymologica: rups
Stenen van zondeloze mensen
Jurriën Rood meent dat je appels en peren wel met elkaar kunt vergelijken. Hij maakt hier nogal een groot punt van: je kunt echt alles met elkaar vergelijken. En dan kun je bijvoorbeeld zeggen dat appels dichter in de buurt komen van een ronde vorm. Jaja. Het is het soort opmerkingen die je als taalkundige weleens te horen krijgt op een feestje. Iemand is een succesvolle … [Lees meer...] overStenen van zondeloze mensen
Tussen heksen en ontelbare blote dames
Een kleine geschiedenis van Uitgeverij Voltaire De Heksenhamer, de Nederlandse vertaling van een werk uit 1487 van de hand van de dominicaan Henricus Institoris – ‘een met satanisch cynisme geschreven handleiding voor inquisiteurs en wereldlijke rechters om heksen genadeloos te vervolgen en ter dood te brengen’ – is wellicht het boegbeeld van het fonds dat Uitgeverij … [Lees meer...] overTussen heksen en ontelbare blote dames
Dennis Wiersma en de betekenis van schrijven in blokletters
Een Kamerdebat zit ik vaak te volgen met een notitieboekje binnen handbereik. Het is een handzaam dingetje, alleen vraagt het papier om gebruik met een potlood of balpen, want een vulpen blijft vrij gemakkelijk haken met vlekken als gevolg. Schrijf ik op dit vezelige papier toch met vulpen, dan gebruik ik in dat geval minder vaak verbonden letters. In de wereld van de … [Lees meer...] overDennis Wiersma en de betekenis van schrijven in blokletters
De nieuwe realiteit van tekstproductie op school
Er is een nieuwe ronde Dudoc Alfa-subsidies! Dat is geld voor docenten in de Geesteswetenschappen die willen promoveren op een onderwerp dat de wetenschap vooruit helpt en tegelijkertijd op de een of andere manier in de klas kan worden toegepast. Ik kan niet zeggen hoe mooi ik het vind, dat dit systeem bestaat. Goed voor leraren, die een mooie kans krijgen zich verder te … [Lees meer...] overDe nieuwe realiteit van tekstproductie op school
‘Die historie van Jason’ : capittel [9]
© British Library Board, Ms. BL add. 10290, fol. 106v Die historie van Jason, Kritische editie van het unieke handschrift Londen BL add. 10290 in combinatie met de Franse brontekst van de vertaler: een anonieme druk [Brugge, ca. 1476 ?] bezorgd door Willem Kuiper en Inge Van Outryve capittel [9] Hoe een prinse van Griecken, ghenoemt Peleus, broeder des conincks Esons van … [Lees meer...] over‘Die historie van Jason’ : capittel [9]
‘Om zich niets van de wensen aan te trekken’
Over Lucas Hüsgens De wereldvrede Ik heb altijd veel plezier beleefd aan Vestdijks memoires Gestalten tegenover mij, psychologisch geïnspireerde portretten van zijn ook schrijvende generatiegenoten als Slauerhoff, Ter Braak, Du Perron, Nijhoff. Vestdijk was maar iets ouder dan ik nu ben toen hij Gestalten schreef, dus op zich zou het er de tijd voor zijn. Er zijn twee … [Lees meer...] over‘Om zich niets van de wensen aan te trekken’
Red het Nederlands van de managers
De zet van minister Dijkgraaf om de verengelsing en verwerelding van ons hoger onderwijs te beteugelen heeft geleid tot grote ophef en ontsteltenis. Wat opvalt: er is weinig gevoel voor het Nederlands als iets van eigen waarde. Zorgen en voornemens Op 21 april dit jaar lichtte minister Robbert Dijkgraaf (Onderwijs, Cultuur en Wetenschap) de Tweede Kamer bij … [Lees meer...] overRed het Nederlands van de managers
Me niet uitlachen!
"Niet mij uitlachen!" zei ik tegen mijn dochter. Want die was me aan het uitlachen. "Huh?" zei mijn vrouw, "mij? Waarom niet me?" Want zo'n gezin zijn we. Het is inderdaad een beetje gek. Normaal gesproken zegt een mens me. "Zij lacht mij uit" zou ik eigenlijk alleen zeggen om het te contrasteren met een ander (zij lacht niet mijn grootste vijand uit, zij lacht mij uit). … [Lees meer...] overMe niet uitlachen!
#MeToo in Reynaert de Vos: de zaak Hersint
De Reynaert kent een handvol van (expliciet) vrouwelijke personages: de leeuwin, Reynaerts vrouw Hermeline, de wolvin Hersint en de hen Coppe. Minstens drie van hen worden slachtoffer van Reynaert. Of Hermeline, die door het gedrag van haar echtgenoot gedwongen moet verhuizen met haar kroost ook een slachtoffer is, laat ik even in het midden. De leeuwin valt samen met haar … [Lees meer...] over#MeToo in Reynaert de Vos: de zaak Hersint
De afnemende populariteit van minderheidstalen
Al jarenlang zet de Raad van Europa zich in voor de bevordering van het gebruik van regionale- en minderheidstalen, en al jarenlang heeft het geen succes. Ook in Nederland worden de Friese, Limburgse en Nedersaksische taal steeds minder gesproken. Cor van der Meer, expert op het gebied van regionale en minderheidstalen: “Als een taal uitsterft, sterft ook een deel van de … [Lees meer...] overDe afnemende populariteit van minderheidstalen
‘De wand’ – Prijswinnend essay over de maakbaarheid van taal
Rebecca van Raamsdonk, die Nederlandse les geeft aan hoogopgeleide volwassenen, ziet hoe haar cursisten soms worstelen met alle verwachtingen. Zouden zij het Nederlands ooit perfect leren beheersen, vragen ze zich af. Het doet van Raamsdonk denken aan een roman van Marlen Haushofer, waarin een vrouw op een dag botst tegen een muur die ze niet ziet – en een uitweg lijkt er niet … [Lees meer...] over‘De wand’ – Prijswinnend essay over de maakbaarheid van taal
aɪ ɔː ɪ iː aɪ
Waarom Rozalie Hirs beluisteren? De Nederlandse dichter voor lezers met oren is Rozalie Hirs. Je kon altijd al horen aan haar werk dat ze een componist is, iemand die gewend is om te luisteren naar de wereld en naar de taal. Voor veel mensen en zelfs voor veel dichters lijkt poëzie voor de eerste plaats te bestaan uit letters op papier, maar niet voor Hirs. In haar nieuwe … [Lees meer...] overaɪ ɔː ɪ iː aɪ
Contaminaties: ik heb daar bang van
Wie dagelijks deel uitmaakt van het Vlaamse universiteitsleven, als student of lesgever, heeft wellicht al eens gehoord van de Confessionspagina's op Facebook. Er is een pagina voor elke universiteit waar studenten hun gekste en gênantste belevenissen posten, en soms ook hun frustraties, al dan niet over proffen, andere studenten of de universiteit zelf. Onlangs kwam ik ook nog … [Lees meer...] overContaminaties: ik heb daar bang van
Het échte probleem van de Taalunie
De problemen rond de Taalunie hebben nu ook de Interparlementaire Commissie (IPC) bereikt. Dat is het beraad van Nederlandse en Vlaamse parlementariërs die samen de ministers moeten controleren die de leiding voeren over de Taalunie. De Algemeen Secretaris – de hoogste ambtenaar – daarvan is onlangs vertrokken na signalen over onvrede op de werkvloer. Afgelopen maandag kwam … [Lees meer...] overHet échte probleem van de Taalunie
Komaan dan. Laat het derven thans beginnen.
Piet Gerbrandy, Niets dan dit De tekst achterop noemt dit dichtwerk een 'variant op het aloude leerdicht'. De variatie bestaat er waarschijnlijk in dat dit gedicht niet gericht is tot 'een bepaald persoon in het gedicht die wordt onderwezen en die als model fungeert voor de lezer' (aldus Wikipedia over het 'echte' leerdicht), maar dat hier een ik-figuur aan het woord … [Lees meer...] overKomaan dan. Laat het derven thans beginnen.
Verwondering gaat vooraf aan verklaring
In zijn reactie op Marc van Oostendorps bijdrage De wiskundige structuur van de zin ontrafeld heeft Berthold van Maris natuurlijk groot gelijk dat we lang voor Chomsky al bekend waren met zinsdelen. Dat is nooit enig punt van discussie geweest. Zinsdelen zaten altijd al in het basisschoolpakket. Toch heeft dit pakket nooit geleid tot de cognitieve revolutie van halverwege … [Lees meer...] overVerwondering gaat vooraf aan verklaring
Uit de loopgraven: Chat-GPT in de klas
Als aankomend docent Nederlands die in september op de UvA begint aan zijn master eerstegraads had ik het genoegen deze week een hele dag achterin de klas van mijn stagebegeleider te mogen zitten om alvast te wennen. Het werd een mooie mix van bovenbouw HAVO- en VWO-klassen vlak voor de laatste toetsperiode. En ik viel op meer gebieden met mijn neus in de boter. 4 HAVO had … [Lees meer...] overUit de loopgraven: Chat-GPT in de klas
Laat het Nederlands bloeien
Inspirerende leraren, uitdagende methoden, nieuw onderzoek in de klas. Het gaat goed met het schoolvak en de studie Nederlands. Een volgende stap is de terugkeer van het opstel. Neem de creatieve intelligentie van leerlingen serieus en Nederlands zal floreren. Het opstel Op vrijdagmiddag 18 mei 2018 deed ik voor de tweede keer eindexamen VWO Nederlands. Op een steenworp … [Lees meer...] overLaat het Nederlands bloeien
