Een schoone historie van Margarieten van Limborch ende van Heyndric, haren broeder, die veel wonderlike aventueren ghehadt hebben, want Margrieta wert een coninghinne van Armenien, ende Heyndric door sijn grote vromicheyt wert een keyser van Griecken, ende noch van veel ander kerstenen heeren die sijn mede hulpers waren, ende van haerder groter victorien die si door Gods hulpe … [Lees meer...] over‘Een schoone historie van Margarieten van Limborch’ : capittels 90 en 91.
Artikel
‘Mijn’ – bezittelijk voornaamwoord dat uit de hoogte kan klinken
Bijzonder, dat begin van de proclamatie van Koningin Wilhelmina na de Duitse inval in Nederland. Met dank aan het Utrechts Archief, het gaat om deze tekst: Het is destijds voor de radio voorgelezen, mei 1940, ik herinner me een opname door een stem die gedragen begint met de titel, Mijn Volk. In deze context blijkt weer eens dat mijn wel een bezittelijk voornaamwoord is, … [Lees meer...] over‘Mijn’ – bezittelijk voornaamwoord dat uit de hoogte kan klinken
Bestaat er een vrouwelijke retorica?
Wat doen vrouwelijke politieke leiders anders in hun toespraken dan hun mannelijke collega’s? Bestaat er een vrouwelijke retorica?, zo vraagt hoogleraar Bestuurskunde Hans de Bruijn zich af. Eerder schreef Hans de Bruijn een serie lezenswaardige boeken over framing in de taal van politici. En de bondige columns die hij al tien jaar in Trouw publiceert over framing in politieke … [Lees meer...] overBestaat er een vrouwelijke retorica?
Een reis naar de eenhoorns met AI
Gisteren verscheen er een spectaculair nieuwe chatbot online: ChatGPT van het software-bedrijf OpenAI. Het is een systeem waarmee je gesprekken kunt voeren in ieder geval alle talen die ik enigszins beheers. Het is een systeem dat getraind is door honderden miljarden woorden – vermoedelijk vooral van het internet geschraapt – te lezen en zo te leren welke woorden vaak in de … [Lees meer...] overEen reis naar de eenhoorns met AI
Representativiteit en blikvernauwing
In Taal & Tongval 74, 1 (2022) verscheen een artikel van de hand van Hans Schmeets en Leonie Cornips (S&C) dat met ongeveer dezelfde strekking onder een andere titel al eerder gepubliceerd was in Statistische Trends, een online medium van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). In beide stukken presenteren de auteurs een onderzoek naar de plaats van de dialecten … [Lees meer...] overRepresentativiteit en blikvernauwing
‘Een schoone historie van Margarieten van Limborch’ : capittels 88 en 89.
Een schoone historie van Margarieten van Limborch ende van Heyndric, haren broeder, die veel wonderlike aventueren ghehadt hebben, want Margrieta wert een coninghinne van Armenien, ende Heyndric door sijn grote vromicheyt wert een keyser van Griecken, ende noch van veel ander kerstenen heeren die sijn mede hulpers waren, ende van haerder groter victorien die si door Gods hulpe … [Lees meer...] over‘Een schoone historie van Margarieten van Limborch’ : capittels 88 en 89.
Na 1960 overal veel meer variatie in voornamen
Voornamendrift 102 De variatie in voornamen is de afgelopen 60 jaar flink toegenomen. Niet alleen in Nederland, maar ook in andere landen waarvoor lange tijdreeksen van de populariteit van voornamen beschikbaar zijn. Een goede manier om die variatie te laten zien is met het minimaal aantal verschillende voornamen waarmee 80% van de kinderen een naam krijgt. Daartoe worden de … [Lees meer...] overNa 1960 overal veel meer variatie in voornamen
Met je gewoonte om niet te luisteren
In mijn middelbareschooltijd – eind jaren zeventig, begin jaren tachtig – was bij spreekbeurten voor het vak Nederlands het werk van Hannes Meinkema vaste prik: De groene weduwe, Het binnenste ei, Het wil nog maar niet zomeren,… En De maaneter, dat ons pubers liet kennismaken met het jij-perspectief, waarvoor hét voorbeeld in de literatuurgeschiedenis … [Lees meer...] overMet je gewoonte om niet te luisteren
De universaliteit van de apenkreet
De Europese taalkundige met het grootste gevoel voor het grote gebaar is ongetwijfeld Philippe Schlenker. Hij wil zo ongeveer de hele wereld bestuderen op een taalkundige manier, of in ieder geval toch uiteenlopende zaken zoals muziek en dans, handgebaren ('de vis was zo [handen wijd uit elkaar] groot'), en ook dierencommunicatie. Met een groep medewerkers schrijft hij … [Lees meer...] overDe universaliteit van de apenkreet
Het hart van de mens is maar een zeer klein rijk
Op uitnodiging van de Haagse Kunstkring deed ik onderzoek naar de vertalingen van de dichter Martinus Nijhoff: van François Villon en Shakespeare tot aan Oscar Wilde en 'De geschiedenis van den soldaat'. Die geschiedenis werd tegen het einde van de Eerste Wereldoorlog in Zwitserland geschreven door Charles-Ferdinand Ramuz en Igor Stravinsky. L'histoire du soldat is een … [Lees meer...] overHet hart van de mens is maar een zeer klein rijk
Ik open met een verwijzing
Interessante kwestie aan de VU: na protesten zijn daar de formules die aan het begin en het eind van academische plechtigheden zoals promoties of oraties worden uitgesproken aangepast. Ze heten daar respectievelijk het votum en de doxologie. Tot voor kort waren dit nog onversneden christelijke teksten, allebei citaten uit de Psalmen, maar volgens het College van Bestuur doen ze … [Lees meer...] overIk open met een verwijzing
‘Een schoone historie van Margarieten van Limborch’ : capittels 86 en 87.
Een schoone historie van Margarieten van Limborch ende van Heyndric, haren broeder, die veel wonderlike aventueren ghehadt hebben, want Margrieta wert een coninghinne van Armenien, ende Heyndric door sijn grote vromicheyt wert een keyser van Griecken, ende noch van veel ander kerstenen heeren die sijn mede hulpers waren, ende van haerder groter victorien die si door Gods hulpe … [Lees meer...] over‘Een schoone historie van Margarieten van Limborch’ : capittels 86 en 87.
brullen / schreeuwen
Verwarwoordenboek vervolg (295) In het Verwarwoordenboek zijn 600 woordparen behandeld met vaak onduidelijke verschillen: afgunst-jaloezie, bloot-naakt, geliefd-populair, plaats-plek, enz. Nog steeds worden woordparen aangedragen met het verzoek om ook die te behandelen. Vandaar deze wekelijkse rubriek. De aanvullingen worden ook opgenomen in de … [Lees meer...] overbrullen / schreeuwen
Tenderfoot en de onvoltooid verleden tijd
Wat voorafging. James Vandermeersch vertaalde op vijf jaar tijd alle 73 Lucky Lukes opnieuw. In het... Vlaams. Hoera! Lucky Luke de poor lonesome cowboy die zo’n long way from home is komt eindelijk thuis. Immers, James Vandermeersch stamt uit Lauwe en Lauwe ligt op een Kommersbonter boogscheut van Kortrijk, de geboorteplaats van de bedenker en tekenaar van Lucky Luke, … [Lees meer...] overTenderfoot en de onvoltooid verleden tijd
Jiddische hulpwerkwoorden
Een fraai voorbeeld van de subtiliteiten van het taalgevoel is de keuze tussen hebben en zijn: ik heb gevochten, ik ben gevallen, en de hulpwerkwoorden andersom gebruiken zou niet juist zijn. Het Engels maakt een voltooide tijd altijd alleen maar met have, maar er zijn genoeg andere talen (Frans bijvoorbeeld, of Duits, of Italiaans) die ook een verschil maken, al is de keuze … [Lees meer...] overJiddische hulpwerkwoorden
Een geval van klinkerverkleuring
In zijn artikel ‘Vervoegde voegwoorden in het Oosten’ wijst C.B. van Haeringen op een bijzonder verschijnsel in een aantal Nedersaksische streektalen: naast de reguliere vervoeging met sjwa van de persoonsvorm gevolgd door een subject in de eerste persoon meervoud, komen er vormen voor als doede wiej en gaode wiej (van de infinitieven (dôen en gaon). In deze bijdrage zal ik … [Lees meer...] overEen geval van klinkerverkleuring
Het geestesoog ontdekt
Wat gebeurt er als iemand pakweg de zin 'De portier was een invalide' tot zich neemt? Zie je dan op de een of andere manier inderdaad een anders valide portier voor je? Valt dat op de een of andere manier aan te tonen? En draagt dat innerlijke oog bij aan je esthetische plezier? Op die en dergelijke vragen promoveert Marloes Mak vandaag in Nijmegen. Op verschillende manieren … [Lees meer...] overHet geestesoog ontdekt
‘Een schoone historie van Margarieten van Limborch’ : capittels 84 en 85.
Een schoone historie van Margarieten van Limborch ende van Heyndric, haren broeder, die veel wonderlike aventueren ghehadt hebben, want Margrieta wert een coninghinne van Armenien, ende Heyndric door sijn grote vromicheyt wert een keyser van Griecken, ende noch van veel ander kerstenen heeren die sijn mede hulpers waren, ende van haerder groter victorien die si door Gods hulpe … [Lees meer...] over‘Een schoone historie van Margarieten van Limborch’ : capittels 84 en 85.
Literatuuronderwijs: waarom eigenlijk?
Een bijdrage aan de vakvernieuwing van het schoolvak Nederlands Het meesterschapsteam Nederlands heeft in de afgelopen jaren diverse visiedocumenten gepubliceerd over een mogelijke verrijking van de inhoud van het curriculum Nederlands. Die visiedocumenten waren vooral conceptueel in detail uitgewerkt. Maar wat is nu eigenlijk de kern, als het gaat om een concrete … [Lees meer...] overLiteratuuronderwijs: waarom eigenlijk?
Deze blog lezen? Bij!
Het kopje staat op tafel, het boek ligt naast de computer, de kat zit onder de stoel, en ik ben bij. Bij wat? Bij de tafel, bij de computer of bij de stoel? Of gewoon bij pasta pesto? Een van de meest bijzondere ervaringen in de categorie ‘verhuizen naar Leiden’ vond ik het ontdekken van de talige constructie ‘ergens bij zijn’. De eerste keer dat ik het hoorde, dacht ik … [Lees meer...] overDeze blog lezen? Bij!
Afgelegen en verlaten in toponiemen
Hij bestaat echt in ons dichtbevolkte land: een boerderij met de naam ‘De Eenzaamheid’. Je vindt hem boven Leiden, in het merengebied bij Warmond. Er bestaan in ons land meer toponiemen die duiden op een afgelegen ligging. Hieronder volgt een aantal namen uit allerlei delen van ons land. Daarna zoomen we in op het westelijk rivierengebied. Afgelegen plekken in den … [Lees meer...] overAfgelegen en verlaten in toponiemen
Python en poëzie
Een van de interessantste Nederlanders op dit moment is ongetwijfeld Guido van Rossum, de ontwerper van de programmeertaal Python. Het is niet overdreven om te zeggen dat dit inmiddels wereldwijd de populairste programmeertaal is – een taal die vrijwel iedere programmeur wel een beetje kent. Hij is bovendien iemand die over heel veel onderwerpen goed heeft nagedacht en zijn … [Lees meer...] overPython en poëzie
De verwording van het kritisch bewustzijn
Het hoger onderwijs staat voor de uitdaging om studenten te helpen zich te ontwikkelen tot zelfstandige burgers die zich kritisch kunnen verhouden tot de complexiteit van de samenleving (OCW, 2019). De Dublindescriptoren die voor accreditatie van oordeelsvorming in het hoger onderwijs gelden noemen het oordeelsvorming “dat mede gebaseerd is op het afwegen van relevante … [Lees meer...] overDe verwording van het kritisch bewustzijn
Een taalkundige lezing van de handreiking
Waarden voor een nieuwe taal Op 10 maart 2021 werd in de Nederlandse kunst- en cultuursector een handreiking gelanceerd met als titel Waarden voor een nieuwe taal. Een veilige, inclusieve en toegankelijke taal voor iedereen in de kunst- en cultuursector. Deze handreiking is digitaal beschikbaar en kan door iedereen geraadpleegd worden.1 Zoals omschreven in de … [Lees meer...] overEen taalkundige lezing van de handreiking
‘Een schoone historie van Margarieten van Limborch’ : capittels 82 en 83.
Een schoone historie van Margarieten van Limborch ende van Heyndric, haren broeder, die veel wonderlike aventueren ghehadt hebben, want Margrieta wert een coninghinne van Armenien, ende Heyndric door sijn grote vromicheyt wert een keyser van Griecken, ende noch van veel ander kerstenen heeren die sijn mede hulpers waren, ende van haerder groter victorien die si door Gods hulpe … [Lees meer...] over‘Een schoone historie van Margarieten van Limborch’ : capittels 82 en 83.
