Een van de boeiendste dingen aan het Nederlands is dit: er wordt over die taal al heel lang, eeuwenlang, nagedacht door knappe koppen. En nog steeds komen er details naar boven waarover niemand heeft nagedacht: details waarover je mensen een taalgevoel lijken te delen zonder dat iemand heeft opgeschreven waar dat taalgevoel vandaan komt. Via de Taaladviesdienst van Onze Taal … [Lees meer...] over‘Ze vroegen naar de weg aan haar’
Artikel
nauwkeurig / precies
Verwarwoordenboek vervolg (292) In het Verwarwoordenboek zijn 600 woordparen behandeld met vaak onduidelijke verschillen: afgunst-jaloezie, bloot-naakt, geliefd-populair, plaats-plek, enz. Nog steeds worden woordparen aangedragen met het verzoek om ook die te behandelen. Vandaar deze wekelijkse rubriek. De aanvullingen worden ook opgenomen in de … [Lees meer...] overnauwkeurig / precies
Een plaatje zegt de computer meer dan duizend woorden
Kunnen computers taal leren? Het is een van de grote vragen van deze tijd en afgelopen maandag legde Danny Merkx in Nijmegen een nieuw stukje van de puzzel. Hij promoveerde er op een proefschrift waarin hij onderzocht of het hielp als je computers plaatjes laat zien. Merkx bood de computer daarvoor een verzameling plaatjes aan – bijvoorbeeld gehaald van de website Flickr – … [Lees meer...] overEen plaatje zegt de computer meer dan duizend woorden
‘Een schoone historie van Margarieten van Limborch’ : capittels 61, 62 en 63.
Een schoone historie van Margarieten van Limborch ende van Heyndric, haren broeder, die veel wonderlike aventueren ghehadt hebben, want Margrieta wert een coninghinne van Armenien, ende Heyndric door sijn grote vromicheyt wert een keyser van Griecken, ende noch van veel ander kerstenen heeren die sijn mede hulpers waren, ende van haerder groter victorien die si door Gods hulpe … [Lees meer...] over‘Een schoone historie van Margarieten van Limborch’ : capittels 61, 62 en 63.
Zorgvuldig gecomponeerde chaos
Er zijn weinig auteurs die zich in hun werk zo met één wereldvisie bezighouden als Willem Frederik Hermans. Of je nou Nooit meer slapen, De donkere kamer van Damokles of Ik heb altijd gelijk leest, altijd merk je hoe zijn personages een geheel eigen logica op de wereld projecteren. Ze creëren een werkelijkheid waarin ze hun bestaan gerechtvaardigd zien. Maar ook al denken we, … [Lees meer...] overZorgvuldig gecomponeerde chaos
Ogentroost
Fantastische Dautzenberg (in alle opzichten) In de twaalf jaar sinds zijn officiële debuut uit 2010, Vogels met zwarte poten kun je niet vreten, heeft Anton Dautzenberg zich verzekerd van een opvallende positie in de Nederlandse letterkunde. Niet in de laatste plaats door enkele al dan niet bedoelde gevalletjes ophef. Aandacht is voor een schrijver, in een tijdperk waarin … [Lees meer...] overOgentroost
Hoe mooi een dag kan zijn, zonder zadelpijn
Waarom gedichten lezen? Een van de fijne dingen van gedichten lezen is dat het je is toegestaan om ieder woord te wegen en te overwegen. In het dagelijks leven is dat niet toegestaan: mensen zeggen en typen dingen, je probeert zo snel mogelijk te achterhalen wat ze daarmee bedoelen, en vergeet onmiddellijk de oorspronkelijke vorm, want we moeten door. Maar alleen al … [Lees meer...] overHoe mooi een dag kan zijn, zonder zadelpijn
Etymologica: Wereld, een oude samenstelling
Woorden als pianokruk, brandweervrouw en toetsenbord zijn transparante samenstellingen. Pianokruk is bijvoorbeeld opgebouwd uit piano en kruk, woorden die allebei ook los gebruikt worden en die je dus goed in de samenstelling herkent. Daartegenover staan woorden die we niet meer herkennen als samenstelling doordat we de delen … [Lees meer...] overEtymologica: Wereld, een oude samenstelling
De eenzaamheid van Chomsky
Het was een interessante avond, afgelopen zaterdag, in Nijmegen. Tijdens het filmfestival InScience werd de film Is The Man Who Is Tall Happy? vertoond, van de bekende filmmaker Michel Gondry en gebaseerd op gesprekken die hij voerde met Noam Chomsky. De film is ook online te bekijken (hierboven), maar in de zaal en op een groot scherm biedt hij ook wel wat extra's. Bovendien … [Lees meer...] overDe eenzaamheid van Chomsky
‘Een schoone historie van Margarieten van Limborch’ : capittels 57, 58, 59 en 60.
Een schoone historie van Margarieten van Limborch ende van Heyndric, haren broeder, die veel wonderlike aventueren ghehadt hebben, want Margrieta wert een coninghinne van Armenien, ende Heyndric door sijn grote vromicheyt wert een keyser van Griecken, ende noch van veel ander kerstenen heeren die sijn mede hulpers waren, ende van haerder groter victorien die si door Gods hulpe … [Lees meer...] over‘Een schoone historie van Margarieten van Limborch’ : capittels 57, 58, 59 en 60.
Chrétien Breukers
Tekening Robert Kruzdlo … [Lees meer...] overChrétien Breukers
Het toch wat trendy-achtige Nederlandse achtervoegsel -vriendelijk (2)
Kranten begonnen nog iets eerder dan het Nederlandse Parlement vanaf eind 1971 het woord milieuvriendelijk te gebruiken. Dat gebeurde allereerst in combinatie met het werkwoord wassen om het verlagen van fosfaatgebruik mee uit te drukken. Er is op basis van de chronologie reden om aan te nemen dat ons achtervoegsel –vriendelijk ontleend is aan het Engelse friendly. Hoezo? Het … [Lees meer...] overHet toch wat trendy-achtige Nederlandse achtervoegsel -vriendelijk (2)
Sporen van Multatuli in Indonesië
In 1970 publiceerde de Nederlands-Indonesische dichter en essayist Han Resink een bijdrage in een aan Multatuli gewijd gedenkboek onder de titel ‘Max Havelaar leeft in Indonesië’. Hij verwees in dat verband naar oudere inwoners die in de koloniale tijd met het boek hadden kennisgemaakt en naar geschiedenisboeken waarin Multatuli nog altijd genoemd werd als iemand die zich het … [Lees meer...] overSporen van Multatuli in Indonesië
‘Een schoone historie van Margarieten van Limborch’ : capittels 54, 55 en 56.
Een schoone historie van Margarieten van Limborch ende van Heyndric, haren broeder, die veel wonderlike aventueren ghehadt hebben, want Margrieta wert een coninghinne van Armenien, ende Heyndric door sijn grote vromicheyt wert een keyser van Griecken, ende noch van veel ander kerstenen heeren die sijn mede hulpers waren, ende van haerder groter victorien die si door Gods hulpe … [Lees meer...] over‘Een schoone historie van Margarieten van Limborch’ : capittels 54, 55 en 56.
De Aeneïs in twaalf maanden
Komend jaar is de Imagokalender van het Nederlands Klassiek Verbond gewijd aan de Aeneïs van Vergilius. Elke maand krijgen we afbeeldingen met ruimschoots toelichtingen te zien bij één van de twaalf boeken. Weinig klassieke teksten zijn in de Nederlandse literatuur, van de middeleeuwen tot heden, zo vaak nagevolgd als Vergilius’ epos over de stichting van Rome. Het verhaal over … [Lees meer...] overDe Aeneïs in twaalf maanden
Rood Paleis
Een handvol herfstdagen in redelijke afzondering, ter voorbereiding op lezingen in de laatste maanden van dit jaar en op toekomstige boeken. In het gelukkige bezit van een eerste druk van de roman 'Rood paleis' van F. Bordewijk uit 1936. Ik las dit boek als eerstejaarsstudent Nederlands in Utrecht (1990) in een cursus verhaalanalyse. Wat ik mij herinner is dat ik betoverd … [Lees meer...] overRood Paleis
Hier nu langs het lange diepe water
Waarom Remco Campert lezen? De 'vijftig onmisbare gedichten' in een nieuwe bloemlezing van Remco Campert zijn blijkens heel summiere informatie op het titelblad 'gekozen door de uitgever en redactie van De Bezige Bij'. Waarom dat allemaal zo armoedig moet, en niet iets beter kan worden uitgelegd hoe die keuze tot stand is gekomen, en waar al deze gedichten precies vandaan … [Lees meer...] overHier nu langs het lange diepe water
Heilig en veilig: barbette
Achter het achtervoegsel (23) De eerste christenen waren hun leven niet zeker. Machthebbers zagen in de aanhangers van deze nieuwe godsdienst een bedreiging voor hun positie en voor de stabiliteit in hun rijk. Vele gelovigen stierven een gruwelijke dood als martelaar. Enkelen van hen verwierven de status van heilige. Schilderijen en heiligenbeelden hielden de gedachte aan … [Lees meer...] overHeilig en veilig: barbette
Friezen die ‘daken’ zeggen
Als in hetzelfde gebied verschillende talen gesproken worden, gaan die talen onherroepelijk in de loop van de tijd meer op elkaar lijken. Hoe die wederzijdse beïnvloeding gaat, is een onderwerp van taalwetenschappelijk onderzoek en het Fries is daarbij in de internationale literatuur een belangrijk voorbeeld. Dat komt onder andere doordat er in Nederland decennialang … [Lees meer...] overFriezen die ‘daken’ zeggen
kop / snuit
Verwarwoordenboek vervolg (291) In het Verwarwoordenboek zijn 600 woordparen behandeld met vaak onduidelijke verschillen: afgunst-jaloezie, bloot-naakt, geliefd-populair, plaats-plek, enz. Nog steeds worden woordparen aangedragen met het verzoek om ook die te behandelen. Vandaar deze wekelijkse rubriek. De aanvullingen worden ook opgenomen in de … [Lees meer...] overkop / snuit
‘Een schoone historie van Margarieten van Limborch’ : capittels 51, 52 en 53.
Een schoone historie van Margarieten van Limborch ende van Heyndric, haren broeder, die veel wonderlike aventueren ghehadt hebben, want Margrieta wert een coninghinne van Armenien, ende Heyndric door sijn grote vromicheyt wert een keyser van Griecken, ende noch van veel ander kerstenen heeren die sijn mede hulpers waren, ende van haerder groter victorien die si door Gods hulpe … [Lees meer...] over‘Een schoone historie van Margarieten van Limborch’ : capittels 51, 52 en 53.
Wat moeten leerlingen weten over taal?
Kennis en inzichten op het gebied van de taalkunde en taalbeheersing voor de bovenbouw van het voortgezet onderwijs Het meesterschapsteam Nederlands heeft in de afgelopen jaren diverse visiedocumenten gepubliceerd over een mogelijke verrijking van de inhoud van het curriculum Nederlands. Die visiedocumenten waren vooral conceptueel in detail uitgewerkt. Maar wat is nu … [Lees meer...] overWat moeten leerlingen weten over taal?
Het toch wat trendy-achtige Nederlandse achtervoegsel ‘-vriendelijk’
Van Dale bevat de volgende reeks aan opnoemers met als rechterdeel –vriendelijk: aandeelhoudersvriendelijk, allergievriendelijk, arbeidersvriendelijk, arbeidsvriendelijk, auteursvriendelijk, autismevriendelijk, autovriendelijk, babyvriendelijk, bedrijfsvriendelijk, belastingvriendelijk, beleggersvriendelijk, bezoekersvriendelijk, bijenvriendelijk, bijvriendelijk, … [Lees meer...] overHet toch wat trendy-achtige Nederlandse achtervoegsel ‘-vriendelijk’
Computer begrijpt niet wat een vrouw zonder handtas is
Hoe goed kunnen computers menselijke taal begrijpen? Niet heel goed, laat de Catalaanse onderzoeker Evelina Leivada samen met twee Amerikaanse collega's zien in een nieuw artikel. Je hoort wel beweren dat het moment bijna daar is: computers kunnen denken en voelen en alles begrijpen wat we zeggen. Een paar jaar geleden sloot Elon Musk nog een project voor schrijvende … [Lees meer...] overComputer begrijpt niet wat een vrouw zonder handtas is
‘Ver, lang’
Over de nieuwste essaybundel van Hans van Stralen Wij waren ooit studiegenoten, Hans van Stralen en ik. Hij begon zijn indrukwekkende peregrinatio academica namelijk als theologiestudent in Nijmegen. Na in 1978 zijn kandidaatsexamen in de theologie behaald te hebben, ging hij in Nijmegen verder met een studie filosofie en Nederlandse taal- en letterkunde. Daarna volgde … [Lees meer...] over‘Ver, lang’
