Eerder – inmiddels een jaar of vier geleden – schreef ik een serietje blogposts onder de titel Giga, mega en flut. Hoe zit het in de nieuwe Tweede Kamer met het gebruik van mega als zelfstandig woord of mega– als voorvoegsel? Ik keek in de eerste maanden van dit jaar tot aan deze week, de laatste week voor het reces. Die laatste week is in dit geval … [Lees meer...] overEen woordje voor een deel van het politieke spectrum: mega
Artikel
Geadopteerde kinderen kunnen hun oorspronkelijke taal sneller leren
Voor jonge kinderen die internationaal geadopteerd worden, verandert alles. Ze komen terecht bij nieuwe ouders, in een ander land, waar mensen andere dingen op hun boterham eten, op een andere tijd gaan slapen, en een andere taal spreken. Gelukkig zijn kinderen vaak nog flexibel, kunnen ze dat allemaal doen, en spreken ze doorgaans uiteindelijk op een manier die niet of … [Lees meer...] overGeadopteerde kinderen kunnen hun oorspronkelijke taal sneller leren
plat / vlak
Verwarwoordenboek vervolg (224) De woorden hebben een betekenis die overlapt, maar ook subtiel verschilt. En beide woorden hebben nog andere, daaruit af te leiden, betekenissen. plat 1. zonder kromming, in de breedte, 2. ondiep, 3. … [Lees meer...] overplat / vlak
Insula Dei in de polder
In mijn boek Het geheim van de Ventoux. Literaire dwaalwegen van een wielrenner (Walburg Pers) zijn naast de ritten in het buitenland vijf hoofdstukken ‘Fietsnotities’ opgenomen. Van november tot april reed ik vanuit mijn woonplaats week om week hetzelfde rondje: Rondje Bergen aan Zee en Rondje Schermer. Een van die ritjes bracht mij in het polderdorp Grootschermer. Ik liep de … [Lees meer...] overInsula Dei in de polder
Belgiëstiek
De toekomst van de Neerlandistiek ligt in België. Dat is één conclusie die je kunt trekken uit het essay dat Yves T'Sjoen onlangs publiceerde bij de Antwerpse uitgever W∞lf. (Een eerdere versie verscheen vorig jaar online op de website Voertaal.) Hij geeft eerst wat feiten over het vak die tot enige bezorgdheid kunnen stemmen – de terugloop van belangstelling onder … [Lees meer...] overBelgiëstiek
Terug dankzij QAnon: de moderne sage van de Soevereine Mens en de Geboortetrust
Laten we hem An Dré noemen. Ik ontmoette hem voor het eerst in het antikraakpand in het Hoge Noorden waar ik in 2011 terecht kwam. Een parmantig mannetje van 27 met een stevig accent, die bij ons was komen wonen om aan de verplichte tewerkstelling in eigen woonplaats te ontkomen. Na een mislukte carrière als bouwvakker, militair en pakketbezorger stortte hij zich op middelbare … [Lees meer...] overTerug dankzij QAnon: de moderne sage van de Soevereine Mens en de Geboortetrust
Bert Schierbeek en ik
Boeken over literatuur worden bijna niet meer uitgegeven. De uitzondering is de schrijversbiografie, waarvan er ieder jaar wel een paar verschijnen. Het is een eigenaardig genre, met die nadruk op de persoonlijke wederwaardigheiden van de auteur: waarom zou het leven van een schrijver interessanter zijn dan ơfwel het leven van de buurvrouw ofwel dan zijn oeuvre? Niemand is … [Lees meer...] overBert Schierbeek en ik
Een woord is maar een woord?
Onbegrip begrepen 40 taalfilosofische gesprekken over communicatie (deel 16) - We zouden voorbeelden verzamelen waarin wordt voorgesteld om andere woorden te gebruiken met de bedoeling om iemands wereldbeeld te veranderen. Voorbeelden zoals dat je niet moet spreken over een slaaf, maar over een tot slaaf gemaakte. Waarom eigenlijk? Wat heeft dit met … [Lees meer...] overEen woord is maar een woord?
Pure kafka
Ze zijn een jaar of veertien, gok ik. Uitgelaten zitten ze met hun tweeën op de bus te ratelen, te brullen en te gieren. Voortdurend onderbreken ze elkaars verhalen met hoge kreten, bruuske handgebaren en extatische blikken. “Neeeeee, da-kan-nie!” “Girl, ik zweer het gewoon.” “Is’t echt legit?” “Legitter dan legit.” Het gaat over de voorbije examenperiode, … [Lees meer...] overPure kafka
Etymologica: de wiskundige sjwa
Heel wat werktuigen en voorwerpen uit het boerenleven zijn in onbruik geraakt: dorsvlegels, houten eggen en hoefijzers bijvoorbeeld. Een beetje knutselende beunhaas kan met afgeschreven exemplaren nog wel creatief aan de slag. Oude hoefijzers zie je soms wel als deurgrendel, en een paar jaar geleden heb ik in Frankrijk een houten eg gezien die als bezemrek dienst deed. Dat … [Lees meer...] overEtymologica: de wiskundige sjwa
Vijftig jaar Spektator
Welke dag het precies was, valt niet meer na te gaan, in ieder geval niet door mij, maar 50 jaar geleden, in 1971, werd Spektator opgericht, 'tijdschrift voor Neerlandistiek', en in zekere zin een van de voorlopers van Neerlandistiek. Alle nummers van het tijdschrift tot het moment dat het blad verdween, in 1995, staan op DBNL. De 'verantwoording' van de 'redaktie' (het … [Lees meer...] overVijftig jaar Spektator
Jonathan (1985)
Jeugdverhalen over joden (149) In deze reeks publiceert Ewoud Sanders het ruwe materiaal voor een in 2022 te verschijnen boek met een analyse van deze bronnen. Auteur: A. Korpershoek-Van Wendel de Joode (geboren 1947)Oorspronkelijk Nederlands Herkomst en drukgeschiedenis ‘Jonathan’ is geschreven door A. Korpershoek-van Wendel de Joode (geboren in 1947). Zij … [Lees meer...] overJonathan (1985)
Schoon, proper, vies en vuil
Gids voor verborgen spraakverwarringen tussen Belgen en Nederlanders (16) De landsgrens NL-BE trekt een duidelijke scheidingslijn doorheen het Nederlandse taalgebied voor wat betreft de huidige betekenis(sen) van een handvol woorden en uitdrukkingen; in deze gevallen gebruiken Nederlanders en Belgen dus dezelfde termen maar bedoelen ze er iets anders mee.Het spreekt voor … [Lees meer...] overSchoon, proper, vies en vuil
Taal en wereldbeeld
Onbegrip begrepen40 taalfilosofische gesprekken over communicatie (deel 15) - De vorige keer legde je iets uit over de relatie tussen taal en iemands visie op de werkelijkheid, iemands wereldbeeld. En dat deed je om iets te zeggen over de beperktheid in taal. Zoiets als, bedacht ik me, enige tijd geleden wéér een discussie in de media om niet het woord … [Lees meer...] overTaal en wereldbeeld
Een blog over precies niks!
Sinds ik Nederlandse taal en cultuur studeer (in Leiden), kan ik nooit meer eens lekker ontspannen naar een televisieprogramma kijken. Neem bijvoorbeeld de avond waarop ik met mijn vriend naar de serie Klassen keek. Ik hoorde een meisje geërgerd tegen haar klasgenootje zeggen: ‘Je doet precíes niks’. Triomfantelijk stootte ik mijn vriend aan en ik overlaadde hem met vragen over … [Lees meer...] overEen blog over precies niks!
Een altijd volle geldbeurs: een zegen of een vloek?
Die historie van Fortunatus borse in de bewerking van Bernard Fonteyn (2) De twee toneelstukken over Fortunatus (1643) die Gerrit van Uitert uitgaf sluiten in grote lijnen aan bij het volksboek (1610) waarvan Willem Kuiper de editie verzorgde. Maar aan de grote en kleine verschillen zien we wat een ander genre, een andere tijd en een ander publiek voor een literaire tekst … [Lees meer...] overEen altijd volle geldbeurs: een zegen of een vloek?
Nieuwsuur bracht het politieke interview weer tot leven. Maar hoe?
In 2014 schreef toenmalig Newsnight-presentator Ian Katz in de Financial Times het artikel ‘The death of the political interview’. Daarin vroeg hij zich af hoe het mogelijk was dat de interessantste politici keer op keer saaie interviews gaven. Al langere tijd dreigden interviews te verworden tot een reeks uitspraken, planned for delivery, ongevoelig voor de vraag. Katz haalde … [Lees meer...] overNieuwsuur bracht het politieke interview weer tot leven. Maar hoe?
Wetenschappelijke weerbaarheidstraining
De geïntimideerde wetenschapper staat in de belangstelling. De KNAW hield er vorige week een webinar over, en de NRC plaatste vrijwel tegelijkertijd een artikel over bedreigde wetenschappers. De KNAW had het daarbij vooral over alfa's, terwijl het artikel in de krant in de eerste plaats ging over beta's, maar uit beiden sprak een zelfde zorg: we verlangen van wetenschappers dat … [Lees meer...] overWetenschappelijke weerbaarheidstraining
“Geen Huisgezin meer zonder muziek”
Achter het achtervoegsel (7) Voor mij klinkt elk woord dat eindigt op -ette als muziek in de oren. Maar ook als je minder geobsedeerd bent door afleidingen die met dat achtervoegsel gevormd zijn, word je vervuld van positieve gevoelens. Dat is niet zo gek: een van de redenen om een woord te voorzien van het suffix -ette is welluidendheid. Dat wij de nodige … [Lees meer...] over“Geen Huisgezin meer zonder muziek”
Taal en relativiteit
Onbegrip begrepen 40 taalfilosofische gesprekken over communicatie (deel 14) - Als we miscommunicatie willen begrijpen, dan moeten we goed zicht hebben op wat je eigenlijk doet als je taal gebruikt. Via taal benoem je immers iets in de werkelijkheid met een teken, en daardoor ontstaat er een relatie tussen dat teken en iets in de … [Lees meer...] overTaal en relativiteit
De publieksprijs gaat naar Spanje
Joost van den Vondel is misschien wel de grootste toneeldichter van de Gouden Eeuw, maar de publieksprijs ging naar anderen, zo laten Frans Blom en Olga van Marion overtuigend zien in hun Spaans toneel voor Nederlands publiek. Die ‘anderen’ zijn Spaanse dichters als Félix Lope de Vega y Carpio en Pedro Calderón de la Barca. Zij trokken met hun voor Nederlands publiek vertaalde … [Lees meer...] overDe publieksprijs gaat naar Spanje
Kunnen we in de literatuur ontsnappen aan morele conventies?
In het stukje in de Volkskrant waarin de columnist Max Pam zich afzet tegen de gedachte dat je literatuur ook kunt bestuderen, staat een zin die voor mij ineens veel duidelijk maakte. Pam is natuurlijk niet de enige. Waar komt die weerzin tegen de studie van literatuur toch vandaan? heb ik me vraag afgevraagd. Analyse van deze zin geeft denk ik een belangrijk deel van het … [Lees meer...] overKunnen we in de literatuur ontsnappen aan morele conventies?
Op de oceaan met Sint Brandaan
Het uitzicht vanaf de kust van Iveragh in Ierland is adembenemend; de baai, de hemel en het schiereiland Dingle aan de overkant wisselen voortdurend van licht en kleur. Verder gebeurt er niets. Op heldere dagen gloort in het westen het blauw op de golven van de Atlantische Oceaan. Er gaat een onweerstaanbare aantrekkingskracht uit van deze weidsheid. Stil en ledig zover het oog … [Lees meer...] overOp de oceaan met Sint Brandaan
w + e = o
Waarom zeggen we niet kwemen, vroeg Yoïn van Spijk zich gisteren af in een interessant blog, hier op Neerlandistiek. Naast het rijtje nemen - nam - genomen zou immers het rijtje kwemen - kwam - gekomen beter passen? Oorspronkelijk was het werkwoord in de tegenwoordige tijd inderdaad kwem, zegt Van Spijk. Door een 'sporadische klankverandering' zou die we geworden zijn tot … [Lees meer...] overw + e = o
Hoe je ‘Gakpo’ uitspreekt (en de gevolgen voor de geschiedenis)
Op 21 juni maakte Cody Gakpo zijn debuut in het Nederlands elftal, in de EK-wedstrijd tegen Noord-Macedonië. Het werd een prachtige 3-0 overwinning, waarmee de 22-jarige Eindhovenaar een droom in vervulling zag gaan! En terwijl wij zo voor de buis zaten, vroegen we ons af hoe we die achternaam nu eigenlijk uitspreken. Luisterend naar de commentatoren is … [Lees meer...] overHoe je ‘Gakpo’ uitspreekt (en de gevolgen voor de geschiedenis)