Gids voor verborgen spraakverwarringen tussen Belgen en Nederlanders (19) De landsgrens NL-BE trekt een duidelijke scheidingslijn doorheen het Nederlandse taalgebied voor wat betreft de huidige betekenis(sen) van een handvol woorden en uitdrukkingen; in deze gevallen gebruiken Nederlanders en Belgen dus dezelfde termen maar bedoelen ze er iets anders mee.Het spreekt voor … [Lees meer...] overRegels en verlof
Artikel
Roemer in redeloos redeneren
De schrijfster Astrid H Roemer staat vanwege twee opmerkelijke zaken in de aandacht. Door de Nederlandse Taalunie is ze voorgedragen voor de belangrijkste Prijs voor Nederlandstalige literatuur, die door een gecombineerde Nederlands-Belgische jury is toegekend. Jarenlang is geprobeerd een Surinaamse bijdrage op te nemen in de nominatie, maar dat is niet gelukt omdat de jury … [Lees meer...] overRoemer in redeloos redeneren
Nooit meer Barbarber
Als er iets ontbreekt, aan de huidige tijd, dan zijn het de literaire tijdschriftjes. Niet de grote, de gevestigde, de Revisors en de Gidsen, want die zijn er nog, al weet niemand hoe lang nog, maar de kleintjes, de blaadjes die door een klein clubje werden samengesteld uitgegeven én gedistribueerd. Tijdschriften zoals Barbarber, waarover de journaliste en schrijver Toef Jaeger … [Lees meer...] overNooit meer Barbarber
Nieuwe ogen
Dat de donderdag overleden schrijver K. Schippers (1936-2021) ons met nieuwe ogen naar de vertrouwde werkelijkheid liet kijken blijft in geen enkele necrologie onvermeld. Nu is het natuurlijk het lot van de avant-gardist dat zijn experimenten zelf na verloop van jaren zo vertrouwd worden dat we niet meer zien wat zij ons wilden laten zien. De 'ready-mades' uit de jaren zestig … [Lees meer...] overNieuwe ogen
‘Die Ridder metter Swane’ capittel [2]
Een schone ende miraculeuse historie vanden Ridder metter Swane Kritische editie bezorgd door Willem Kuiper en Inge Van Outryve, met hulp van Dirk Geirnaert bij de refreinen. Studie-editie: capittel [2] Lees-editie: capittel [2] Geoptimaliseerd voor dubbelzijdig afdrukken ❦ ❦❦ … [Lees meer...] over‘Die Ridder metter Swane’ capittel [2]
Taal als communicatiemiddel?
Onbegrip begrepen40 taalfilosofische gesprekken over communicatie (deel 33) - Waar staan we nu na zoveel gesprekken over taal en miscommunicatie? Jij blijft vooral spreken over de grenzen van de taal, en zoekt daarin ook zelf de grenzen op met wat je vertelt over non-dualiteit, relativiteit, de onzekerheidsrelatie en entropie, of je houdt een verhandeling … [Lees meer...] overTaal als communicatiemiddel?
Tanzania
‘Taalsmeedsels’, bewust gecreëerde woorden: blending, portmanteau, samentrekking (9) Het antwoord op de vraag in deze kop van het Algemeen Dagblad is niet vindbaar in een atlas, alleen als taalsmeedsel is het begrijpelijk. Zwalk is de optelsom van het begin van Zwolle en de staart van Zalk – de fictieve plaatsnaam had te maken met de geheimhouding rond … [Lees meer...] overTanzania
Hugo de Groot en zijn laatste kist
Het derde deel van de trilogie van Fredrik Duim heet Huig de Groot in Delft. Het geeft de gesprekken weer in de salon van Alida (Aaltje) van Overschie die wacht op de kist met het lijk van haar zoon. In het eerste bedrijf zit zij aan tafel met haar zoon Willem en haar kleinzoon Pieter. Haar schoondochter Maria van Reigerbergen arriveert pas in het tweede bedrijf. Het is … [Lees meer...] overHugo de Groot en zijn laatste kist
Van Watergate tot mansplaining
‘Taalsmeedsels’, bewust gecreëerde woorden: blending, portmanteau, samentrekking (8) Het beroemdste voorbeeld van een (tweede helft van een) portmanteau in de politiek zou de inbraak in het Watergate Hotel in Washingon opleveren, 1972. In de campagne voor de herverkiezing van de Republikeinse president Richard Nixon werd met diens medeweten binnen gedrongen in het … [Lees meer...] overVan Watergate tot mansplaining
Taalbeheersers passen de neerlandistiek toe
Augustusoverwegingen over ons vak (10) Toen de taalbeheersing zo'n vijftig jaar geleden geïnstitutionaliseerd werd, ging dat al gepaard met discussies over de vraag wat taalbeheersing eigenlijk inhield, Een moderne studie van de retorica? Praktische training ter verhoging van het niveau van de taalvaardigheid en empirische studie naar de vraag hoe je dat niveau zou kunnen … [Lees meer...] overTaalbeheersers passen de neerlandistiek toe
‘Die Ridder metter Swane’ [proloog] en capittel [1]
Een schone ende miraculeuse historie vanden Ridder metter Swane Kritische editie bezorgd door Willem Kuiper en Inge Van Outryve, met hulp van Dirk Geirnaert bij de refreinen. Studie-editie: [proloog] en capittel [1] Lees-editie: [proloog] en capittel [1] Geoptimaliseerd voor dubbelzijdig afdrukken ❦ ❦❦ … [Lees meer...] over‘Die Ridder metter Swane’ [proloog] en capittel [1]
Wat bedoel je?
Onbegrip begrepen40 taalfilosofische gesprekken over communicatie (deel 32) - De vorige keer kwamen we erop uit dat eenzelfde uiting, afhankelijk van de situatie, verschillende bedoelingen kan hebben. En nu ga jij voor het laatst nog een paar voorbeelden inbrengen? - Zeker! Ik maakte een gesprek mee tussen twee vriendinnen A en B, en … [Lees meer...] overWat bedoel je?
Een idee reçue: niet-westerse literatuur opent je wereld
Heel veel tuinfeestjes hebben we nog niet gehad in deze kwakkelzomer. Jammer, want op die feestjes kun je ook foute ‘idées reçues’ verzamelen over taalkunde: dat je passieve zinnen moet vermijden, dat er ongeveer 6000 à 7000 talen zijn (alsof het entiteiten zijn die je kunt tellen), dat taalverandering afgeremd kan worden als mensen wat beter hun best zouden doen, dat kinderen … [Lees meer...] overEen idee reçue: niet-westerse literatuur opent je wereld
Historisch taalkundigen zijn krachtpatsers
Augustusoverwegingen over ons vak (9) Ik heb het al eerder aangestipt: de historische taalkunde is van alle subdisciplines personeel gezien de kleinste. Aan het begin van deze eeuw leek hij zelfs op sterven na dood – hoogleraren in het vak emeriteerden zonder te worden opgevolgd. Er is daarop wat actie ondernomen, maar nog steeds zijn er als ik het goed zie alleen parttime … [Lees meer...] overHistorisch taalkundigen zijn krachtpatsers
bakje / doosje
Verwarwoordenboek vervolg (229) bakje / doosje Deze woorden kunnen nauwelijks verward worden. bakje klein doorgaans rechthoekig opberg- of bewaarmateriaal met platte bodem, … [Lees meer...] overbakje / doosje
‘Bobi zonder trobi’
Hoe identiteit wordt vormgegeven in het nummer ‘No h8ro’ van hiphopduo Lionstorm Vanaf mijn tienerjaren luister ik al regelmatig naar hiphop. Ik was dan ook zeer enthousiast toen ik zag dat mijn studie Nederlandse taal en cultuur in Leiden afgelopen jaar het keuzevak Hiphop, jeugdcultuur en identiteit aanbood. Echter, smaken verschillen. Zelfs van de studenten die het vak … [Lees meer...] over‘Bobi zonder trobi’
Moderne taalkundigen draaien in cirkels
Augustusoverwegingen over ons vak (8) Van de vijf subdisciplines van de neerlandistiek die ik deze week onderscheid – de moderne letterkunde, de historische letterkunde, de moderne taalkunde, de historische taalkunde, de taalbeheersing – heb ik de moderne taalkunde in het midden gezet. Van de vijf subdisciplines is de moderne taalkunde waarschijnlijk de meest esoterische, … [Lees meer...] overModerne taalkundigen draaien in cirkels
Die Ridder metter Swane als anderdaags feuilleton
Een schone ende miraculeuse historie vanden Ridder metter Swane Kritische editie bezorgd door Willem Kuiper en Inge Van Outryve, met hulp van Dirk Geirnaert bij de refreinen. Bij wijze van inleiding In 1499 voltooide Pierre Desrey een kloek boek dat hij als titel meegaf: La genealogie avecques les gestes et nobles faitz darmes du trespreux et renomme prince Godeffroy … [Lees meer...] overDie Ridder metter Swane als anderdaags feuilleton
Historisch letterkundigen zijn onmisbaar
Augustusoverwegingen over ons vak (7) Je kunt je afvragen of de vakken Geschiedenis van Nederland en Geschiedenis van België, inclusief natuurlijk hun koloniale geschiedenissen, niet ook onderdeel zouden moeten zijn van de opleiding Nederlands, die dan zou kunnen worden omgedoopt in Nederlandse Taal, Cultuur en Geschiedenis. Er is te weinig tijd in de opleiding, dat … [Lees meer...] overHistorisch letterkundigen zijn onmisbaar
Je kunt niet niet communiceren
Onbegrip begrepen40 taalfilosofische gesprekken over communicatie (deel 31) - In een gesprek kun je dingen horen, waarvan de ander kan zeggen: ‘Dat heb je mij niet horen zeggen.’ Maar dan is de communicatie al verstoord, en komt het niet zo gauw meer goed. Vat ik ons vorige gesprek zo goed samen? - Ja, en dat lijkt een sombere … [Lees meer...] overJe kunt niet niet communiceren
Bezette stad, besmette stad
2021 was een goed jaar voor het werk van de dichter Paul van Ostaijen (1896-1928). In het vroege voorjaar verwierf de Vlaamse Gemeenschap het onvoorstelbaar boeiende handschrift van zijn bundel 'Bezette stad'. Het Letterenhuis stelde een tentoonstelling samen (nog virtueel te bezoeken) en het handschrift werd online ter beschikking gesteld van de hele wereldgemeenschap via de … [Lees meer...] overBezette stad, besmette stad
Etymologica: Over de kwabaal en verwante aanduidingen
De kwabaal (Lota lota) is een zoetwatervis uit de familie van de kwabalen. Het is de enige kabeljauwachtige die zijn hele leven in zoet water doorbrengt. De soort staat in het Nederlands ook wel bekend als puitaal, aalpuit en lomp. Ook de omgekeerde vorm kwam voor en wel in Middelnederlands aelquabbe, onder andere bij Kiliaen [1599]: Ael-quabbe .j. lompe. Borbocha … [Lees meer...] overEtymologica: Over de kwabaal en verwante aanduidingen
Moderne letterkundigen maken je minder naïef
Augustusoverwegingen over ons vak (6) Week twee van de augustusoverwegingen. Ik probeer deze week te doen wat niemand durft, ik eigenlijk ook niet: het vak overzien. Mensen die over de toekomst van de neerlandistiek schrijven, doen dat doorgaans vanuit hun eigen subdiscipline. Die proberen te overzien is al heel wat. Misschien zeggen ze er dan bij dat ze denken dat … [Lees meer...] overModerne letterkundigen maken je minder naïef
Jessias Klaver, Marx Rutte
Taalsmeedsels, bewust gecreëerde woorden: blending, portmanteau, samentrekking (7) In de politiek – en niet alleen in die van de VS of het VK – is het maken van negatief bedoelde smeedsels tegenwoordig de normaalste zaak van de wereld en ze laten zich verspreiden met de snelheid van de delta-variant. Hoe vriendelijk stak daar tegen af wat 30 jaar geleden met een hoge mate … [Lees meer...] overJessias Klaver, Marx Rutte
Perfecte plaatjes, hoge idealen en traditionele rollen
Over de beschrijving van lichamen in de hedendaagse Nederlandstalige literatuur Welke rol spelen romans bij de representatie van lichamen? Begin van dit jaar plaatsten de schrijfsters Fleur Speet, Jannah Loontjes en Manon Uphoff deze vraag op de agenda met een opiniestuk in het dagblad Trouw. Ze buigen zich in hun manifest Fixdit over het geringe aantal vrouwen op de … [Lees meer...] overPerfecte plaatjes, hoge idealen en traditionele rollen
