As dokumintêremakker by Omrop Fryslân hat Karen Bies it drok. Sadwaande fielde se faak net de romte om literêr wurk te skriuwen en dat wylst se dat se graach docht. Foarich jier makke se dêrom trije wiken gebrûk fan de Skriuwersarke om yn alle rêst efter de laptop te krûpen. ‘Ik fûn it hearlik!’ Yn har ferbliuw op it wetter slagge it Bies om har ôf te sluten fan de … [Lees meer...] overKaren Bies oer de Skriuwersarke: ‘Ik fûn it hearlik’
Frisistyk Artikel
Op syn Standertfrysk
Oanlieding Op 22 jannewaris ll. kaam Marc van Oostendorp mei Leve de spreektaal op foar de sprutsen fariant fan it Frysk (en it Nederlânsk). Hy die dat nei oanlieding fan in haadredaksjoneel kommentaar fan de NRC fan 19 jannewaris dat opkaam foar it belang fan de (universitêre bestudearring fan de) skriuwtaal, lês Standerttaal fan it Frysk. ‘De krant komt daarbij wel met … [Lees meer...] overOp syn Standertfrysk
Stephen Laker fertält uur seelterfräiske Toalwietenskup
Stephen Laker oarbaijet as Toalwietenskupper an ju Kyushu-Universität in Fukuoka in Japan. Hie befoatet sik toutieds mä't Unnersäiken un Beskrieuwen fon ju Seelter Toal. Hie beskrift foar Taalportaal ju Fonologie fon't Seeltersk, man is uk mä morfologiske und syntaktiske Fäildfoarskenge biezich. In krit Video uut de Riege "Anne Äi" fertält Laker uur sien Oarbaid. … [Lees meer...] overStephen Laker fertält uur seelterfräiske Toalwietenskup
Een toegankelijke academische Bachelor Fries, echt aan de universiteit
‘De Toekomst van de Frisistiek’, het adviesrapport van de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen over het hoger onderwijs en het wetenschappelijk onderzoek op het terrein van Fries, werd op 23 januari 2024 gepresenteerd op het Provinsjehûs in Leeuwarden. Het was een bijeenkomst in een positieve sfeer, waar veel waardevols gezegd is over een weer op te bouwen … [Lees meer...] overEen toegankelijke academische Bachelor Fries, echt aan de universiteit
De rol fan it Frysk as aktyf brûkte taal yn de Fryske identiteit
Yn de twadde helte fan 2023 haw ik foar myn bachelorskripsje sosjale geografy en planology oan de Universiteit fan Amsterdam ûndersyk dien nei it ferbân tusken in ‘regionale’ taal en regionale identiteit, yn de kasus fan Fryslân en it Frysk. Dêrby haw ik my yn it bysûnder konsintrearre op de mjitte fan aktyf taalgebrûk troch de persoan sels, en ek op de bleatstelling oan aktyf … [Lees meer...] overDe rol fan it Frysk as aktyf brûkte taal yn de Fryske identiteit
Hoe sit it no krekt: Frysk yn it spesjaal ûnderwiis
Op dit stuit wurdt wurke oan de nije Bestjoersôfspraak Fryske taal en kultuer 2024-2028 (BFTK). De foarige edysje is jildich fan 2019 oant 2023 (Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties & Provinsje Fryslân, 2018). Neffens de ‘âlde’ BFTK is in útgongspunt dat it Ryk en Provinsje der tegearre op lange termyn foar soargje dat op alle ûnderwiisnivo’s en yn de … [Lees meer...] overHoe sit it no krekt: Frysk yn it spesjaal ûnderwiis
Op syn Sealtersk
SinjalemintHenk Wolf (Hrsg.) (2023), Saterfriesische Beobachtungen. Festschrift zum Anlass des 50-jährigen Bestehens der Gemeinde Saterland. Ramsloh: Gemeinde Saterland. 120 Seiten By prefester Nils Århammar krige ik yn Grins op it kolleezje Fryske dialekten, hiel lang lyn dus, koart in tekst fan it Sealtersk ûnder eagen en dat wie it dan ek. Ik tink dat de measte frisisten … [Lees meer...] overOp syn Sealtersk
Wêr is … keard?
In kollega op ’e Fryske Akademy frege my nei oanlieding fan de fynst fan in kacheltsje fan it Poptaslot fan Marsum oft ik de ûndertitel “mar wêr binne de oaren keard?” wol bêst genôch fûn. Ik hie der gjin problemen mei, mar bin fansels kleure troch de regio dêr’t ik opgroeide en de hast acht jier dat ik al yn de Fryske akademyske rûnten meidraai. Neffens rabbeltsjes yn ’e … [Lees meer...] overWêr is … keard?
Weinig weten, veel vinden
Instrumenten en standaardwerken van de frisistiek voor onderzoek en onderwijs van neerlandici en anderen* * Ik wil Siebren Dyk en Willem Visser bedanken voor hun nuttig commentaar op dit artikel. Resterende fouten zijn uiteraard voor mijn rekening. Een belangrijk verschil tussen frisisten en neerlandici is dat frisisten beter op de hoogte zijn van de neerlandistiek … [Lees meer...] overWeinig weten, veel vinden
Der is neat om glêd te striken
Trinus Riemersma (1938-2011) is in grut Frysk skriuwer. Hy wûn twa kear de heechste literêre priis fan Fryslân, de Gysbert Japicxpriis: yn 1967 foar syn debútroman Fabryk en yn 1995 foar syn masterwurk De reade bwarre. In man dy’t in biografy fertsjinnet en dy no ek krijt. Skriuwer is syn omkesizzer Doeke Sijens. ‘Us mem wie in suster fan Trinus, dus ik ha him en de famylje … [Lees meer...] overDer is neat om glêd te striken
De finsters iepen
Yn de audiokolleksjes dy’t wy by it Frysk Film & Audio Argyf oan it digitalisearjen en beskriuwen binne, ûntdutsen wy koartlyn bysûndere fraachpetearen út de jierren santich. Prof. Tony Feitsma stjoerde studinten mei bânrecorders op ’en paad om âldere minsken te freegjen nei har oantinkens oan de begjinperioade fan de Jongfryske Mienskip. Dizze jonge idealisten joegen de … [Lees meer...] overDe finsters iepen
Op syn Frânsk I
SinjalemintNicoline van der Sijs, Daar is geen woord Frans bijHet beeld van vreemde talen in Nederlandse uitdrukkingen.Leiden: Uitgeverij Scriptum 2023 In hiel aardige publikaasje is wer fan Nicoline van der Sijs. Op Neerlandistiek wie it boek op 24 novimber ll. al as oankundiging foarbykommen, mar ik tocht dat de neamde taal ek moai paste yn myn ‘Op-syn-****’-rige fan … [Lees meer...] overOp syn Frânsk I
Differinsjearje by it fak Frysk, hoe pakke je dat oan?
De rol fan de dosint is tige wichtich yn taalûnderwiis. Mar wat we no krekt bedoele wannear’t we it oer in goede dosint hawwe, is dreech om út te drukken. We hawwe allegear wol in idee fan in dosint dy’t strang, mar rjochtfeardich is, dy’t aardich is, mar ek dúdlik en konkreet. Miskien ropt it fuort in dosint by dy op dy’tst sels hiest doe’tst noch op skoalle sietst. In dosint … [Lees meer...] overDifferinsjearje by it fak Frysk, hoe pakke je dat oan?
Grammatika fan it Sealterfrysk op Taalportaal
Op de grammatikawebsite Taalportaal.org stiet sûnt 13 desimber in Ingelsktalige grammatika fan it Sealterfrysk. Dat is in foarm fan it Frysk dy't praat wurdt yn de Dútske gemeente Sealterlân. De grammatika is in gearwurkingsprojekt fan de Fryske Akademy, it Seeltersk-Kontoor, it Instituut voor de Nederlandse Taal en de Japanske Kyushu-universiteit. Op Taalportaal.org wienen … [Lees meer...] overGrammatika fan it Sealterfrysk op Taalportaal
Saterfriesische Steigerungsstufen und das bobaljiksche Universal
Es gibt eine Regel, die in fast allen Sprachen der Welt besteht, aber nicht im Saterfriesischen, nämlich dass die Meiststufe nicht regelmäßig sein kann, wenn die Mehrstufe unregelmäßig ist. Um das zu verstehen müssen wir den Begriff “Steigerungsstufen” erstmal auffrischen. Lasst uns dazu mal folgenden Satz nehmen: “Der eine Nachbar ist dick, der andere ist noch dicker und … [Lees meer...] overSaterfriesische Steigerungsstufen und das bobaljiksche Universal
Dichtsje foar de frou nextdoor
Oer it dichtwurk fan Tine Bethlehem Tine Bethlehem debutearre, as tweintichjierrige!, yn 1958 yn literêr tydskrift De Tsjerne, ûnder de namme Tineke Bethlehem, mei fiif gedichten.1 Se folge doedestiids, nei de ULO yn Akkrum, de Foarmingsklasse yn Ljouwert. ‘Minsken fan ’e Foarmingsklasse en minsken fan ’e kweek troffen inoar tusken de middei wol yn ’e … [Lees meer...] overDichtsje foar de frou nextdoor
It Wangereagersk, in lyts bruorke fan it Frysk
Oant de midden fan ‘e 20ste iuw waard in lyts taaltsje praat yn it noarden fan Dútslân, it Wangereagersk. Dy taal of dat dialekt heart ta it Eastfrysk en is dêrmei in nei famyljelid fan it Frysk, in lyts bruorke by wize fan sprekken. Hoewol’t der in soad grammatikaal ûnderskied is tusken dy twa talen, binne de oerienkomsten dúdlik werom te sjen yn it bewarre Wangereagerske … [Lees meer...] overIt Wangereagersk, in lyts bruorke fan it Frysk
In tuskenstantsje
Yn oktober (Op syn Gryksk) en yn novimber (Op syn idioatysk Frysk) haw ik my hjir op frisistyk dwaande holden mei de taalpersepsje fan Everwinus Wassenbergh, de earste heechlearaar ‘neerlandistiek’ yn Frjentsjer (en hiele Nederlân). Nei it sekuer trochnimmen fan syn bekendste wurk Idioticon Frisicum fan 1802-1806 kaam ik as Fries yn de moderne tiid ta in frij ferrassende … [Lees meer...] overIn tuskenstantsje
In memoriam: Jacobus Knol (Dokkum 30 maart 1936 – Dokkum 30 novimber 2023)
Yn 1994 brocht de advyskommisje nije útjeften fan de Kristlik Fryske Folksbibleteek (KFFB) yn de Ljouwerter Kuriostsjerke, suver de thúsbasis fan de KFFB, advys út oer de yntsjinne romanmanuskripten foar it jier 1995. Ien fan de manuskripten hie as titel In libben as Styntsje. It bestjoer fan de KFFB krige in tige posityf advys oer it manuskript, dat in 1995 ferskynd is as … [Lees meer...] overIn memoriam: Jacobus Knol (Dokkum 30 maart 1936 – Dokkum 30 novimber 2023)
Der sit hiel wat muzyk yn Aldfrysk!
Guon meie wol tinke dat dat it Aldfrysk mar in stoffige boel is, mar gelokkich binne der minsken dy’t better wite. “Frisia non cantat”, wurdt gauris sein, “de Friezen sjonge net”. De sanger Bernlef wist wol better. Nee, foar dy âlde Friezen docht it âlde sechje gjin opjild. Hja mochten mei alle wille ris in liet oanheffe at der wat te fieren foel. By brulloften, bygelyks, woene … [Lees meer...] overDer sit hiel wat muzyk yn Aldfrysk!
Yn elts gefal trije ynfinitiven
Ynfinitiven binne bysûndere tiidwurden. Se feroarje bygelyks net at je in sin fan’e notiid nei de doetiid sette. Sjoch mar nei de foarbylden yn (1) en (2). Ite is hjir de ynfinityf. Sin (1) stiet yn’e notiid en sin (2) stiet yn’e doetiid. Je sjogge dat de persoansfoarm kin feroaret nei syn doetiid koe at de tiid feroaret. De ynfinityf ite bliuwt yn beide sinnen gelyk. (1) … [Lees meer...] overYn elts gefal trije ynfinitiven
Tachuntachentich
Wie sagt man auf Saterfriesisch ’88’? Die Frage wird nicht von allen Saterländern gleich beantwortet. Die erste Antwort, die ich erhielt, war sehr deutlich: ‘tachuntachentich’ und sonst nichts. Aufgrund dieser Auskunft habe ich die untenstehende Zeitungskolumne geschrieben. Schnell reagierten jedoch Leser, die meinten, ‘tachuntachentich’ sei eine plattdeutsche Entlehnung, es … [Lees meer...] overTachuntachentich
Hoe wurket it rymwurdboek?
De Fryske Akademy hat, mei help fan rapper/kollumnist Pieter Zijlstra en syn freonen Sweder Oosterkamp en Teun de Vries, in rymwurdboek ûntwikkele. Hoe wurket sa’n rymwurdboek no eins? Rymje bart op basis fan klanken. De útspraak fan wurden is dus hiel wichtich. Yn de wittenskip wurdt dy útspraak wjerjûn yn saneamd fonetysk skrift. Dat is in spesjaal skrift dat foar alle … [Lees meer...] overHoe wurket it rymwurdboek?
Frysk rymwurdboek knap stik wurk
Noch krekt foardat Sinteklaas wer yn it lân oankaam, is der in rymwurdboek foar it Frysk ferskynd. It sil foar de âldman in útkomst wêze, mar ek foar syn helpers en al dy oaren dy't har teksten yn rymfoarm op papier of skerm oerbringe wolle. Oant no ta moasten de Fryske rimelders it sûnder sa'n helpmiddel dwaan. Dat makke it rymjen net ûnmooglik – al dy steapels Fryske … [Lees meer...] overFrysk rymwurdboek knap stik wurk
Etymologica: wâld en woud
In de NRC van 15 november 2023 stond een artikel waarin het ‘woud’ centraal stond. Het woord woud roept bij mij altijd wat geheimzinnigs, onheilspellends op, zeker in de samenstelling oerwoud. Een ‘gewoon’ woud bestaat uit grote zware bomen, zogenaamde woudreuzen, is moeilijk doordringbaar en toen ik klein was huisden er bovendien rovers en mysterieuze kabouters. Later vertelde … [Lees meer...] overEtymologica: wâld en woud