Een zomer met Manon Uphoff (39) Er is voor zover ik kan zien nergens een recensie verschenen van het afgelopen november verschenen luisterboek waarin de actrice Jamie Grant De spelers van Manon Uphoff voorleest. Dat is jammer, want het is een interessante versie van dat boek. Voorlezen is een onderschatte kunst, maar Grant beheerst die. Ze heeft bovendien ongeveer de … [Lees meer...] overEen onheilspellende, ongeletterde heks
Uitgelicht
‘Alles komt evenwel goed’ – Heeft Sara Burgerhart echt een gelukkig einde?
Receptie, interpretatie en didactiek van de eerste Nederlandse youngadultroman De Historie van mejuffrouw Sara Burgerhart (1782) van Betje Wolff en Aagje Deken wordt vaak afgedaan als een huwelijksverhaal met een gelukkig einde. Daarmee wordt de angel uit deze roman gehaald, die je ook als #metoo-verhaal avant la lettre kunt beschouwen. De gestolde en brave receptie nodigt … [Lees meer...] over‘Alles komt evenwel goed’ – Heeft Sara Burgerhart echt een gelukkig einde?
De teloorgang van Maria
Voornamendrift 98 Aan populaire voornamen werd vroeger geen aandacht besteed. Ze waren er gewoon: Johannes, Cornelis, Hendrik, Maria, Anna en Johanna. 20 mannennamen en 20 vrouwennamen waren genoeg voor de helft van de bevolking en daar veranderde heel lang weinig aan. Pas in 1990 moesten Maria en Johannes hun toppositie in Nederland opgeven. En toen werden lijstjes met … [Lees meer...] overDe teloorgang van Maria
Zij vlogen over naar wat eenmaal was
De laatste jaren ben ik geïnteresseerd geraakt in 'late poëzie', werk van dichters tegen het einde van hun dichterschap een opvallende wending nemen. Het gaat dan niet om schrijvers bij wie de creatieve vermogens doven onder een deken van nostalgie, maar om dichters die vanuit een besef van eindigheid toewerken naar een afsluiting, waarbij zij een dialoog aangaan met de … [Lees meer...] overZij vlogen over naar wat eenmaal was
Herinnerde vetogen en tranen
Sprookjes spreken mee in de verhalen en romans van Manon Uphoff. Al eerder schreef ik over de sprookjes van Andersen in Begeerte (1995) en Vallen is als vliegen (2019). Uphoff liet de lezer daarover niet in het ongewisse en noemde de schrijver en de sprookjes bij naam. Met de sprookjes in De spelers ligt dat anders. Manja, de verteller in De spelers (2009), wordt tot twee … [Lees meer...] overHerinnerde vetogen en tranen
Gezelle voor een nieuwe generatie lezers
Als ik mensen spreek over mijn project, om oude teksten met jonge lezers te lezen, is Guido Gezelle de dichter die mij het meest aanbevolen wordt. Gezelle is volgens veel volwassen lezers dus uitermate geschikt voor kinderen en jongeren. Wat valt er te beleven aan zijn gedichten, en wat maakt ze geschikt voor jonge lezers? Ik geloof niet in een canon als statische lijst van … [Lees meer...] overGezelle voor een nieuwe generatie lezers
Etymologica: Zomer
Onze voorouders, de Indo-Europeanen, onderscheidden maar twee seizoenen, winter en zomer. We hebben ’t dan over ’t vierde millennium voor ’t begin van onze jaartelling. Voor de ‘zomer’ bestond toen een benaming die we in de Germaanse talen nog terugvinden, in allerlei variaties, o.a. summer (Engels), sommer (Duits), simmer (Fries). In ’t … [Lees meer...] overEtymologica: Zomer
De noveltytitels van Herman Brusselmans
Novelty songs zijn liedjes die gemaakt zijn voor snel succes. Humor, anders-dan-anders-zijn en een aanstekelijke melodie zijn terugkerende ingrediënten. ‘De vogeltjesdans’, ‘Als het gras twee kontjes hoog is’, ‘The Ketchup Song’, ‘I’d Rather Be Dead’, ‘Ta-ra-ra Boom-de-ay’, … dat soort werk. Dit doelbewust de aandacht trekken zie je ook bij boektitels. De geschiedenis van mijn … [Lees meer...] overDe noveltytitels van Herman Brusselmans
Jong Neerlandistiek : gewaardeerd!
Marc van Oostendorp (RU) en Nynke de Haan (UU) vertellen over de meerwaarde van wetenschapscommunicatie en hoe het pilotfonds ‘Wetenschapscommunicatie door Wetenschappers: Gewaardeerd!’ heeft bijgedragen aan het opzetten van een eigen autonome jongerenredactie voor het platform Neerlandistiek.nl. Deze video werd ontwikkeld voor de slotbijeenkomst van Gewaardeerd! met als … [Lees meer...] overJong Neerlandistiek : gewaardeerd!
Liever gay dan lesbisch
Zolang ik me herinneren kan, heb ik een aversie tegen het woord ‘lesbisch’ gehad. Waar dat vandaan komt, weet ik niet precies, maar ik heb inmiddels gemerkt dat velen die aversie tegen deze term met mij delen. Ook Amerikaanse internetpersoonlijkheid JoJo Siwa gaf onlangs aan dat ze het woord ‘lesbian’ geen fijne klank vindt hebben en zich liever ‘gay’ noemt, en daar ontstond … [Lees meer...] overLiever gay dan lesbisch
Spellingcontrole in de dertiende eeuw
Parthonopeus: editiewerk in uitvoering - deel 17 Aan het einde van aflevering 16 kondigde ik een ‘wat langere pauze’ in de serie aan, maar dat is achteraf bezien het understatement van het jaar geworden. Meer dan verwacht raakte mijn tijd gevuld met (freelance) werk, en het was al lastig genoeg om ruimte te blijven maken voor de laatste onderdelen van het proefschrift die … [Lees meer...] overSpellingcontrole in de dertiende eeuw
Etymologica: IJsvogel
Volgens het WNT vertoont de ijsvogel (Alcedo ispida L.), die inheems is, zich ’s winters veel meer dan ’s zomers en houdt hij zich dan veelal bij wakken of bijten in het ijs op. Daarmee wordt dus gesuggereerd dat dat de reden is waarom hij zo heet. In de vogelgids van Elphick en Woodward wordt echter opgemerkt dat de ijsvogel helemaal niet tegen ijs kan: “Als het … [Lees meer...] overEtymologica: IJsvogel
De ogen van de slaaf
Over Wie schön weiß ich bin, Slaaf kindje slaaf en Hoe mooi wit ik ben van Dolf Verroen In Hoe mooi wit ik ben van Dolf Verroen krijgt Maria een tot slaaf gemaakte jongen cadeau voor haar twaalfde verjaardag. Zij wordt de eigenaar van de zevenjarige Koko, een jongen die zijn ouders niet kent en alleen weet dat hij ‘van de markt’ komt. Het hele verhaal, dat veertig korte … [Lees meer...] overDe ogen van de slaaf
Kinderboekenspecial: Wie heeft er een jonkie meer?
Deze zomer publiceren we op Neerlandistiek iedere vrijdag een bespreking van een kinderboek door Eline Zenner. De recensies verschenen eerder op https://www.lees-wijzer.be/boeken/ Wie heeft er een jonkie meer? Een telboek dat je tot tien leert tellen. Mweih. Een flapjesboek met flapjes in alle geuren en kleuren, en een zoekopdrachtje verstopt op het einde. Mweih. Een … [Lees meer...] overKinderboekenspecial: Wie heeft er een jonkie meer?
(Alweer) het einde van de literatuurkritiek?
Ook op mijn vakantiestapeltje ligt Wormmaan van Mariken Heitman, omdat ik alom hoorde, van tal van lieden die weten waarover ze het hebben, dat het een prachtboek moet zijn. En ik hád het ook meteen na verschijning, in september 2021, al kunnen weten, want in vier van de bladen waarvan ik de boekenbijlage wekelijks lees, NRC, de Groene, de Volkskrant en Trouw verschenen kort na … [Lees meer...] over(Alweer) het einde van de literatuurkritiek?
‘Nog één keer mijn naam’.
Namen en betekenissen achteraf in De fluwelen machine van Manon Uphoff De fluwelen machine, de tweede verhalenbundel van Manon Uphoff, kwam uit in 1998, drie jaar na haar debuutbundel Begeerte. In die nieuwe bundel, met elf verhalen één verhaal rijker dan de voorganger, krijgt een paard het laatste woord. In het slotverhaal onder de titel ‘De minnares Of: een kleine … [Lees meer...] over‘Nog één keer mijn naam’.
Spelling en taalverandering
Op mijn bijdrage van 20 juli jl. in Neerlandistiek reageerde een van de lezers als volgt. Regel of niet in het hedendaags Nederlands, er is niets raars met “word(t) geen naprater” (bond tegen het vloeken) en “wees(t) waakzaam (bijbeltekst). Over de reactie zelf Er is met deze reactie zelf om verschillende redenen iets ‘raars’ aan de hand. In de eerste plaats … [Lees meer...] overSpelling en taalverandering
Etymologica: De muil van Muilwijk en Muilkerk
Wie via de A27 de route Breda-Geertruidenberg-Gorinchem Utrecht volgt, ziet ten noorden van Geertruidenberg in het oosten in de verte een oude zeedijk. Langs die oude zeedijk uit 1461 vinden we twee toponiemen met Muil erin: Muilkerk en Muilwijk. Muilkerk staat op het rechter kaartje uit 1858 nog aangeduid. Muilwijk staat niet op het kaartje. Het lag bij Gantelwijk (thans … [Lees meer...] overEtymologica: De muil van Muilwijk en Muilkerk
Nederlands studeren in Zagreb
Op de Faculteit der Geestes- en Sociale Wetenschappen in Zagreb is het mogelijk om veel talen te studeren. Het Nederlands is een van deze talen. De Afdeling Neerlandistiek is een van de kleinste afdelingen aan de Faculteit der Geestes- en Sociale Wetenschappen in Zagreb die pas in 2008 is opgericht. Hoewel er nog eerder pogingen waren om Nederlands te studeren, bestond er tot … [Lees meer...] overNederlands studeren in Zagreb
Een analysedidactiek voor jeugdliteratuur
Onderzoekend lezen in de klas In het eerste artikel over de recente historische jeugdromans Offerkind (2020) van Rob Ruggenberg en Onheilsdochter (2022) van Jean-Claude van Rijckeghem liet ik zien hoe de verschillende vertelwijzen en representaties van personages en machtsverhoudingen invloed hebben op de lezer. Als bijvoorbeeld discriminatie of seksueel geweld niet worden … [Lees meer...] overEen analysedidactiek voor jeugdliteratuur
Voer voor lexicologen en filologen : formechteye / sormechteye
In de prozaroman Die historie van Margarita van Limborch, oudste bewaard gebleven redactie de druk van Willem Vorsterman, Antwerpen 1516, wordt in capittel .xxxi. (31) een feestmaal in drie zinnen samengevat (mijn editie): Daer was een grote plasance van heeren ende van vrouwen. Daer was bedreven een grote costelicheyt. Daer was alle maniere van venesoene, alle manieren van … [Lees meer...] overVoer voor lexicologen en filologen : formechteye / sormechteye
Lezen is een daad van overgave
Een zomer met Manon Uphoff (15) Je zou kunnen beweren dat het sprookje en de brief de polen vormen waartussen het proza zich beweegt, al het proza, en in ieder geval het proza van Manon Uphoff. Sprookjes zijn het domein van de fantasie en brieven dat van het verslag van het dagelijks leven. Sprookjes hebben geen waarneembare verteller en meestal ook geen aangesproken … [Lees meer...] overLezen is een daad van overgave
Oekraïners in het Nederlandse onderwijs
(Dit artikel is gebaseerd op de scriptie waarmee Judith de master Meertaligheid & Taalverwerving af (UU) binnenkort afrondt.) Op 24 februari 2022 viel Rusland Oekraïne vanaf vier fronten binnen. Al in de eerste week na deze Russische invasie ontvluchtten ruim 1 miljoen Oekraïners hun land. In de weken erna volgden er meer. Begin juli worden ruim 68 duizend Oekraïense … [Lees meer...] overOekraïners in het Nederlandse onderwijs
Spelling en taalkundige kennis
Enige tijd geleden verscheen bij uitgeverij Lias de bundel Taalmysteries. Raadselachtige feiten van grote en kleine talen. Daarin staan veertig heel korte bijdragen, die verdeeld zijn over vijf thema’s. Twintig auteurs hebben meegewerkt aan de bundel en dat betekent dus dat een aantal van hen met meer dan één artikel vertegenwoordigd is. Twee spannen de kroon met elk vijf … [Lees meer...] overSpelling en taalkundige kennis
Seksueel geweld en autonomie in historische jeugdromans
Een vergelijkende analyse van Offerkind van Rob Ruggenberg en Onheilsdochter van Jean-Claude van Rijckeghem Vierduizend jaar geleden wordt een meisje seksueel belaagd door haar broer. Elke keer als ze elkaar zien betast hij haar. Haar zussen vinden dat zij hem zijn gang moet laten gaan. Haar vader lijkt het niet erg te vinden en haar dorpsgenoten ‘grinniken’ om de … [Lees meer...] overSeksueel geweld en autonomie in historische jeugdromans
