Ook op mijn vakantiestapeltje ligt Wormmaan van Mariken Heitman, omdat ik alom hoorde, van tal van lieden die weten waarover ze het hebben, dat het een prachtboek moet zijn. En ik hád het ook meteen na verschijning, in september 2021, al kunnen weten, want in vier van de bladen waarvan ik de boekenbijlage wekelijks lees, NRC, de Groene, de Volkskrant en Trouw verschenen kort na … [Lees meer...] over(Alweer) het einde van de literatuurkritiek?
Uitgelicht
‘Nog één keer mijn naam’.
Namen en betekenissen achteraf in De fluwelen machine van Manon Uphoff De fluwelen machine, de tweede verhalenbundel van Manon Uphoff, kwam uit in 1998, drie jaar na haar debuutbundel Begeerte. In die nieuwe bundel, met elf verhalen één verhaal rijker dan de voorganger, krijgt een paard het laatste woord. In het slotverhaal onder de titel ‘De minnares Of: een kleine … [Lees meer...] over‘Nog één keer mijn naam’.
Spelling en taalverandering
Op mijn bijdrage van 20 juli jl. in Neerlandistiek reageerde een van de lezers als volgt. Regel of niet in het hedendaags Nederlands, er is niets raars met “word(t) geen naprater” (bond tegen het vloeken) en “wees(t) waakzaam (bijbeltekst). Over de reactie zelf Er is met deze reactie zelf om verschillende redenen iets ‘raars’ aan de hand. In de eerste plaats … [Lees meer...] overSpelling en taalverandering
Etymologica: De muil van Muilwijk en Muilkerk
Wie via de A27 de route Breda-Geertruidenberg-Gorinchem Utrecht volgt, ziet ten noorden van Geertruidenberg in het oosten in de verte een oude zeedijk. Langs die oude zeedijk uit 1461 vinden we twee toponiemen met Muil erin: Muilkerk en Muilwijk. Muilkerk staat op het rechter kaartje uit 1858 nog aangeduid. Muilwijk staat niet op het kaartje. Het lag bij Gantelwijk (thans … [Lees meer...] overEtymologica: De muil van Muilwijk en Muilkerk
Nederlands studeren in Zagreb
Op de Faculteit der Geestes- en Sociale Wetenschappen in Zagreb is het mogelijk om veel talen te studeren. Het Nederlands is een van deze talen. De Afdeling Neerlandistiek is een van de kleinste afdelingen aan de Faculteit der Geestes- en Sociale Wetenschappen in Zagreb die pas in 2008 is opgericht. Hoewel er nog eerder pogingen waren om Nederlands te studeren, bestond er tot … [Lees meer...] overNederlands studeren in Zagreb
Een analysedidactiek voor jeugdliteratuur
Onderzoekend lezen in de klas In het eerste artikel over de recente historische jeugdromans Offerkind (2020) van Rob Ruggenberg en Onheilsdochter (2022) van Jean-Claude van Rijckeghem liet ik zien hoe de verschillende vertelwijzen en representaties van personages en machtsverhoudingen invloed hebben op de lezer. Als bijvoorbeeld discriminatie of seksueel geweld niet worden … [Lees meer...] overEen analysedidactiek voor jeugdliteratuur
Voer voor lexicologen en filologen : formechteye / sormechteye
In de prozaroman Die historie van Margarita van Limborch, oudste bewaard gebleven redactie de druk van Willem Vorsterman, Antwerpen 1516, wordt in capittel .xxxi. (31) een feestmaal in drie zinnen samengevat (mijn editie): Daer was een grote plasance van heeren ende van vrouwen. Daer was bedreven een grote costelicheyt. Daer was alle maniere van venesoene, alle manieren van … [Lees meer...] overVoer voor lexicologen en filologen : formechteye / sormechteye
Lezen is een daad van overgave
Een zomer met Manon Uphoff (15) Je zou kunnen beweren dat het sprookje en de brief de polen vormen waartussen het proza zich beweegt, al het proza, en in ieder geval het proza van Manon Uphoff. Sprookjes zijn het domein van de fantasie en brieven dat van het verslag van het dagelijks leven. Sprookjes hebben geen waarneembare verteller en meestal ook geen aangesproken … [Lees meer...] overLezen is een daad van overgave
Oekraïners in het Nederlandse onderwijs
(Dit artikel is gebaseerd op de scriptie waarmee Judith de master Meertaligheid & Taalverwerving af (UU) binnenkort afrondt.) Op 24 februari 2022 viel Rusland Oekraïne vanaf vier fronten binnen. Al in de eerste week na deze Russische invasie ontvluchtten ruim 1 miljoen Oekraïners hun land. In de weken erna volgden er meer. Begin juli worden ruim 68 duizend Oekraïense … [Lees meer...] overOekraïners in het Nederlandse onderwijs
Spelling en taalkundige kennis
Enige tijd geleden verscheen bij uitgeverij Lias de bundel Taalmysteries. Raadselachtige feiten van grote en kleine talen. Daarin staan veertig heel korte bijdragen, die verdeeld zijn over vijf thema’s. Twintig auteurs hebben meegewerkt aan de bundel en dat betekent dus dat een aantal van hen met meer dan één artikel vertegenwoordigd is. Twee spannen de kroon met elk vijf … [Lees meer...] overSpelling en taalkundige kennis
Seksueel geweld en autonomie in historische jeugdromans
Een vergelijkende analyse van Offerkind van Rob Ruggenberg en Onheilsdochter van Jean-Claude van Rijckeghem Vierduizend jaar geleden wordt een meisje seksueel belaagd door haar broer. Elke keer als ze elkaar zien betast hij haar. Haar zussen vinden dat zij hem zijn gang moet laten gaan. Haar vader lijkt het niet erg te vinden en haar dorpsgenoten ‘grinniken’ om de … [Lees meer...] overSeksueel geweld en autonomie in historische jeugdromans
Etymologica: Kruistocht en kruisvaart
De kruistochten of kruisvaarten waren oorlogen, waarin Europese christenen pogingen deden het Heilige Land te heroveren op de moslims. De term kruistocht of kruisvaarder werd in het begin niet gebruikt, al werd er wel gesproken van ridders van het kruis of ridders van Christus. De kruisvaarders zagen zichzelf dan ook vooral als pelgrims. Later kwam het … [Lees meer...] overEtymologica: Kruistocht en kruisvaart
Een oog dat fileerde als een mes
Een zomer met Manon Uphoff (10) Ogen spelen een belangrijke rol in het werk van Manon Uphoff. Ik wees er eerder al op dat het zicht het enige zintuig is dat ze echt behandelt in haar boek over het menselijk lichaam Het moet eten, slapen, ademhalen. Ik heb ook al uitgelegd dat de visuele vorm van haar proza zelf een belangrijke rol speelt – meer misschien dan de klank. … [Lees meer...] overEen oog dat fileerde als een mes
Gortig
Het geval (rond) Ilja Gort Aan de ophef rond Vrije vogels van Ilja Gort is eigenlijk alles interessant, behalve het boek zelf. Gorts roman is een opeenstapeling van onwaarschijnlijkheden, lomp effectbejag, een grieperig vertelperspectief, vlak taalgebruik en nogal mislukte pogingen tot humor. De personages zijn stereotypen. De Brabantse bendeleider Sjeng Schellekens … [Lees meer...] overGortig
Wat een roofmoord op Kerstavond zegt over de Russische ziel
Een zomer met Manon Uphoff (9) Ik ben blijven nadenken over het mogelijke verwijt van 'balkanisme' tegen Manon Uphoff: de neiging om 'de ander', in dit geval afkomstig van de Balkan, te zien in cliché-beelden en niet voor wat die ander werkelijk is. Ik denk dat iedereen die weleens een relatie heeft gehad met iemand uit een andere cultuur – want daarover ging het in de … [Lees meer...] overWat een roofmoord op Kerstavond zegt over de Russische ziel
Acquirerend redacteur van een uitgever: ‘De dieptestructuren van het Nederlands gaan op een gegeven moment in je DNA zitten’
Wat kun je eigenlijk worden met zo’n studie Nederlands, en hoe? Daar willen we graag zoveel mogelijk antwoorden op, voor alle huidige studenten, studiekiezers, en andere nieuwsgierige meelezers. In de toekomstrubriek van Jong Neerlandistiek gaan we de komende tijd interviews verzamelen met afgestudeerden die een leuke baan hebben gevonden. Toen Lenneke Cuijpers de eerste … [Lees meer...] overAcquirerend redacteur van een uitgever: ‘De dieptestructuren van het Nederlands gaan op een gegeven moment in je DNA zitten’
In memoriam Richard Bank (1969-2022)
Vanochtend is, in de leeftijd van 52 jaar en na een ziekbed, Richard Bank (1 augustus 1969-7 juli 2022) overleden. Richard was een man met heel veel talenten. Hij promoveerde in 2015 in Nijmegen op een proefschrift over de rol van mondbewegingen in gebarentaal, en was als professioneel fotograaf actief. Samen met zijn vrouw Saskia Aukema maakte hij bijzondere projecten … [Lees meer...] overIn memoriam Richard Bank (1969-2022)
De verleden tijd van stofzuigers
Achter het achtervoegsel (19) Van alle huishoudelijke klusjes vind ik stofzuigen niet de vervelendste. Zeker niet nu wij recent een nieuwe stofzuiger hebben aangeschaft met een vermogen van maar liefst 550 Watt. Of ze nu op parket liggen of op de vloerbedekking, pluisjes, broodkruimels en zandkorrels zijn geen partij voor deze krachtpatser. In dat opzicht doet de fabrikant … [Lees meer...] overDe verleden tijd van stofzuigers
Uit het archief: Johan de Koning leest Remco Campert
Het verblijf - dag 14 Johan de Koning leest 'Bandrecorder, eenvoudig' van Remco Campert. Johan de Koning is journalist en studeerde Nederlandse Taal- en Letterkunde aan de Universiteit Leiden. Remco Campert (1929-2022) is dichter, columnist en schrijver van verhalen en romans. Presentatie, format, productie en muziek: Michiel van de Weerthof. Het verblijf … [Lees meer...] overUit het archief: Johan de Koning leest Remco Campert
Wat kan mij het schelen
Enkele decennia geleden gaf ik taalkundevakken aan toekomstige neerlandici. De leukste modulen vond ik wel die over de traditionele grammatica. Dat programma begon rustig met een basisgrammatica, maar bij Grammatica II begon de student pas goed een beeld te krijgen van wat hij moest kunnen op het gebied van de zinsontleding: samengestelde zinnen uitpluizen met vele inbeddingen … [Lees meer...] overWat kan mij het schelen
Nieuwe redactieleden: Eline Zenner en Marie-José Klaver
De redactie van Neerlandistiek is verheugd twee nieuwe leden in de gelederen te verwelkomen: Eline Zenner, taalkundige aan de KU Leuven en bestuurslid van de VIOT en Marie-José Klaver, die onder meer docent Nederlands en redacteur van het Handboek Didactiek Nederlands is. Wij heten hen van harte welkom en verheugen ons op een nog rijkere inhoud van Neerlandistiek. De redactie … [Lees meer...] overNieuwe redactieleden: Eline Zenner en Marie-José Klaver
Waar slaat ‘slaan’ op?
Waarom ‘slaan’ soms ‘beginnen’ betekent Hoe zeg je in het Nederlands dat je ergens aan gaat beginnen? Inderdaad, gewoon met het hulpwerkwoord beginnen. Of eventueel met starten of aanvangen. Maar wie wat afwisseling wil, kan in plaats van beginnen ook ergens aan slaan: aan het dansen slaan, aan het zingen slaan, enzovoorts. Waar slaat het eigenlijk op dat slaan hier … [Lees meer...] overWaar slaat ‘slaan’ op?
De politiek-maatschappelijke boodschap van Wormmaan
Dit jaar werd de Libris-literatuurprijs gewonnen door Mariken Heitman, met haar tweede roman Wormmaan. In de roman wordt via twee verhaallijnen gespeeld met hetzelfde vraagstuk. In het hier en nu is er de zaadveredelaar Elke, die zich bezighoudt met het ontwikkelen van gewassen die passen bij de wensen van de moderne consument. Na een grote tegenslag trekt ze zich … [Lees meer...] overDe politiek-maatschappelijke boodschap van Wormmaan
Hoe smeer je een boterham met pindakaas?
Dit voorjaar is de afdeling Nederlandse Taal en Cultuur van de Radboud Universiteit begonnen met een nieuw project: Student in de Klas. Studenten van de opleiding gaan terug naar hun oude middelbare school en geven daar een gastles. Ze doen dat over een specifiek onderwerp, waarvan zij verbaasd, verwonderd of verguld waren erover te leren. In deze aflevering vertelt tweedejaars … [Lees meer...] overHoe smeer je een boterham met pindakaas?
Nieuwe uitgave van Wij slaven van Suriname voor het onderwijs
Recensie van Henna Goudzand Nahar en Michiel van Kempen (red.) - Wij slaven van Suriname van Anton de Kom ‘Het gespuis’, daarmee duidden de koloniale bestuurders de helden van Suriname aan. In zijn antikoloniale roman Wij slaven van Suriname (1934) noemt Anton de Kom (1898-1945) deze marrons, die in verzet kwamen tegen de slavernij en ook andere slaven hielpen de vrijheid … [Lees meer...] overNieuwe uitgave van Wij slaven van Suriname voor het onderwijs
