XIX. Met Jan Klaassen kon je zelfs je verkeersdiploma halen. In 1956 werd onze pop in Jan Klaassen, kijk uit! de mascotte voor Veilig Verkeer Nederland[1] en in hetzelfde jaar schreef B.J. Haenen Verkeersavonturen van Jan Klaassen. XX. Van een heel ander kaliber is het anti-oorlogsstuk van Paul Rodenko uit 1955, Jan Klaassen en de vredesmachine, Een spel voor … [Lees meer...] overJan Klaassen, de Nederlandse Petroesjka (9)
20e eeuw
Dichtersbloed
Ik was zeventien en zocht de poëziewaar ze niet was, in mijn klein leven toen,de krampjes van elk woord, echolalie.Wel wortels, maar geen takken, laat staan groen. Ik werkte in een ziekenhuis als klerk,de poli van de zenuwarts De Jong.Daarnaast bezong ook ik de reine berk(geneurie eigenlijk, met die stijve tong). Plots stond de dichter Aafjes voor mijn neus.Ik las hem al, … [Lees meer...] overDichtersbloed
Toevalswonderen
Ik wilde het in één adem uitlezen. Dat ging niet. Dit boek wil langzaam gelezen worden. Judith Herzberg schreef met Jo - een boek met dagboekaantekeningen, een vroeger gedicht en een toneelscene - een ode aan Jo Bakx, een gewone vrouw (het woord 'kindermeisje' valt nergens), die ongewoon moedig was toen het er in de oorlogsjaren werkelijk op aankwam. In 1991 kreeg Herzberg … [Lees meer...] overToevalswonderen
Verschenen: een nieuwe Parelduiker met Remco Campert
Er is weer een nieuwe aflevering van De Parelduiker verschenen, de laatste van deze achtentwintigste jaargang. Op het omslag een jonge Remco Campert. Graa Boomsma bekeek een oerversie van Remco Camperts beroemde verhaal ‘Alle dagen feest’ en merkte dat die korte vertelling uit 1949 allerminst feestelijk is. Zonder enige ironie schreef Campert over … [Lees meer...] overVerschenen: een nieuwe Parelduiker met Remco Campert
Twee philipdeschommelariaden
1. Het verhaal dat bij Razoux De geschiedenis van Philip den Schommelaar heet kent twee bewerkingen/vervolgen/imitaties. De eerste is Het meisje dat niet stil zit, (ziet staat er abusievelijk in de titel – je vindt in kinderboeken veel slordigheden) in De kameraadjes van Pietje Smeerpoets uit 1900. Het begint als een heel aardig gedichtje, een … [Lees meer...] overTwee philipdeschommelariaden
Twee hanskijkindeluchtiaden
1. Het is geen dromer, Ongehoorzame Piet, in Piet met de speen, Lize met de speen uit 1905, maar hij valt net als Hans Kijk-in-de-lucht wel in het water (van een beekje), waar hij uit wordt gevist en vervolgens uitgelachen wordt: Daar gaat nu Pietje druipend heen,Tot groot vermaak van iedereen. En dan krijgt hij thuis ook nog een pak … [Lees meer...] overTwee hanskijkindeluchtiaden
Jan Klaassen, de Nederlandse Petroesjka (8)
XV. Niet altijd had Jan Klaassen iets met Jan Klaassen te maken. Uit 1946 dateert de roman De geboorte van Jan Klaassen van J.J. Klant. Hierin is Jan Klaassen ontsnapt uit de poppenkast op de Dam en zwerft als mens – of liever gezegd dichter – door de stad. Zijn karakter heeft weinig of niets van de pop, en het boek weinig of niets van het spel, behalve wat figuren die aan … [Lees meer...] overJan Klaassen, de Nederlandse Petroesjka (8)
Wandeling met Gerrit
Een klim, die wandeling naar de ruïnevan Mourcairol, Chapelle Saint Michel.Verlaten heiligdom van ’t ongeziene.Herinnering, tot ik hem vergezel. Hij licht de klink en opent het gedichtvan steen. Een drinkbak die de leegte tartligt voor ons. Adem die voor stilte zwicht.Het bidden van een langzaam kloppend hart. Hij nadert haast voorgoed een leeg altaar,elk woord gedoofd. … [Lees meer...] overWandeling met Gerrit
Eenzaam strijden voor de beschaving
Anil Ramdas (1958-2012) was een man van engagement, nee, meer dan dat: hij was een man van idealen. En het hoogste ideaal was voor hem de beschaving – wat een schrijver moest doen is die beschaving verder helpen. Kan dat nog, in de 21e eeuw? Hij zelf lijkt uiteindelijk te hebben besloten van niet – toen hij bijna 12 jaar geleden, in februari 2012 zichzelf het leven … [Lees meer...] overEenzaam strijden voor de beschaving
Wildwest met Gerrit Kouwenaar
Ik loop met jou in Berkeley over straat.Kijk nou hoe rustig deze zin hier staatna zoveel jaar. Maar je wordt kwaaden komt pas uren later tot bedaren.Je rookte een sigaret, dat had het ’mgedaan, was tegen het totaalverbod.Een cowboy sprak je daarop aan, vrij bot,maar ja, een Hollands dichter kauwt geen gum.Het was meteen al duidelijk in het huisen bij het zwembad van professor … [Lees meer...] overWildwest met Gerrit Kouwenaar
Verschenen: Ten Berge Handboek
H.C. ten Berge (1938) is de schrijver van een even veelzijdig als samenhangend oeuvre, waarvan poëzie de wezenskern vormt. In het jaar waarin hij zijn vijfentachtigste verjaardag viert, betreedt zijn schrijverschap het zevende decennium: van zijn debuutbundel Poolsneeuw (1964) tot en met Een kinderoog (2022). Ten Berge ontving een groot aantal literaire prijzen, waaronder de … [Lees meer...] overVerschenen: Ten Berge Handboek
Oproep: Een jaar dagelijks Gerrit Komrij in citaten
Op 30 maart 2024 zou Gerrit Komrij (1944-2012), een van de meest productieve, veelzijdige en spraakmakende Nederlandse schrijvers van de laatste halve eeuw, tachtig jaar zijn geworden. Komrij grossierde in sprankelend Nederlands, als dichter, columnist, essayist, romancier, toneelschrijver en, niet te vergeten, begenadigd spreker. Met een enorm vocabulaire, een speelse geest … [Lees meer...] overOproep: Een jaar dagelijks Gerrit Komrij in citaten
Het beste van boekwinkeltjes: Cees Nooteboom, De zwanen van de Theems (1959)
Helge Bonset schrijft iedere maand over Nederlandstalige boeken die je zou moeten (her)lezen Wie weet dat Cees Nooteboom ooit op 26-jarige leeftijd een toneelstuk heeft geschreven? Ik, want ik zag het op 15-jarige leeftijd in Grand Theater Gooiland in Hilversum. Het werd gespeeld door de Nederlandse Comedie, onder regie van Han Bentz van den Berg, en met acteurs Joan … [Lees meer...] overHet beste van boekwinkeltjes: Cees Nooteboom, De zwanen van de Theems (1959)
Eén soepheiniade
Ik vond maar één bewerking van dit verstervingsverhaal, deze politiek geëngageerde hongerstaking, deze kreet om gehoord te worden, deze eerste beschrijving in de literatuur van de eetstoornis boulimie. In De Struwelpetertjes van Daan Hoeksema uit 1927, heet de hoofdpersoon ook Soep-Hein. Heintje zei, ik eet niet meerEn gooit stout z’n lepel neer,Maar zijn Pappie … [Lees meer...] overEén soepheiniade
Jan Klaassen, de Nederlandse Petroesjka (7)
XIII. In 1929 schreef Leonard Roggeveen de tekst van de krantenstrip De wonderlijke reis van Jan Klaassen, getekend door Felix Hess – de man van Eliza Hess-Binger, die in 1930 samen met Ljoeba Dworson IJscokar en Bagage van Samoeïl Marsjak zou vertalen voor de Haagse uitgeverij Servire (als IJsco en De reis door Rusland) in de … [Lees meer...] overJan Klaassen, de Nederlandse Petroesjka (7)
Die eigenaardige, hortende bezwerende vorm
Brieven die in de richting gaan van poëzie, pelgrimsliederen volgens Gerbrandy, en uiteindelijk in poëzie overgaan: blijkbaar heeft poëzie kwaliteiten die in gewoon proza niet direct te vinden zijn. In een interview met Jessurun d’Oliveira uit 1964, toen Op weg naar het einde net was verschenen, heeft Reve zich het meest duidelijk uitgelaten over wat hem tot het … [Lees meer...] overDie eigenaardige, hortende bezwerende vorm
Verdriet van Geldrop
40 jaar tandeloos (75) Toen A.F.Th. van der Heijden in 1983 aan De tandeloze tijd begon, was de Tweede Wereldoorlog misschien nog wel hét thema van de Nederlandstalige literatuur. Harry Mulisch had bijvoorbeeld een jaar eerder De aanslag gepubliceerd, en Hugo Claus publiceerde zijn Verdriet van België in hetzelfde jaar als De slag om de Blauwbrug. Strepen aan de hemel van … [Lees meer...] overVerdriet van Geldrop
Zichtbare tegenwoordigheid
In de lange Brief uit Edinburgh verschijnen op zeven plekken hoofdletters waar een doorsneelezer ze niet zou verwachten. Het geldt nog het minst voor de eerste keer: de boektitel Vertellingen Uit Het Dierenrijk gehoorzaamt aan drukkersconventies, maar in een lopende tekst worden de hoofdletters doorgaans niet overgenomen. In dezelfde alinea is sprake van de ‘Vleugels van de … [Lees meer...] overZichtbare tegenwoordigheid
Dat rare, bijna ongeloofwaardige Gronings van Engeland
De eerste brief in Op weg naar het einde is Brief uit Edinburgh. Na het gedicht boven de brief – Wat zegt u daarvan? Een mens hoort er van op - en de dagtekening lezen we het verslag van een reis en dat in een stijl die daar goed bij lijkt te passen: Enige uren geleden heb ik mij uit Amsterdam op reis begeven;Aldus bevind ik mij in de eersteklas lounge van een nachtboot. Met … [Lees meer...] overDat rare, bijna ongeloofwaardige Gronings van Engeland
Dat durfde theaterdier Mozart zomaar over Shakespeare te schrijven
40 jaar tandeloos (74) Met Stultifera navis, het in 2021 in kleine, bibliofiele editie verschenen tiende deel van De tandeloze tijd wordt er een nieuwe kleur van aan het palet van emoties toegevoegd: dat van de spijt. De korte roman beschrijft een bootreis die Albert Egberts en zijn vriendin Corinne Suwijn in 2019 maken door het noorden van Noorwegen, om het noorderlicht … [Lees meer...] overDat durfde theaterdier Mozart zomaar over Shakespeare te schrijven
Verschenen: Logboek Slauerhoff
Bij Uitgeverij Nijgh & Van Ditmar is Logboek Slauerhoff verschenen, samengesteld door Hein Aalders en Menno Voskuil. Logboek Slauerhoff laat de schrijver-scheepsarts en wereldreiziger J. Slauerhoff (1898-1936) aan het woord in diens eigen, meest intieme woorden: de tobbende poète maudit, de avontuurlijke reiziger, de geestige observator. Met alle … [Lees meer...] overVerschenen: Logboek Slauerhoff
Eén wildejageriade
Dit verhaal kent ook slechts één imitatie, maar hier is de reden vermoedelijk dat het hoffmannse verhaal een vreemde eend in de bijt is: het gaat immers niet over kinderen die iets misdoen maar over een volwassene die lik op stuk krijgt van zijn beoogde prooi. Waardoor het verhaal zich minder goed laat inpassen in de opvoedkundige bundels die de nabootsers en bewerkers … [Lees meer...] overEén wildejageriade
Een universum van tegenstellingen
De woorden in onze taal, zo wil de traditie van het structuralisme, hebben alleen maar betekenis in een netwerk van betekenissen: iets ‘is’ iets omdat het niet iets anders is. Maar die verschillen tussen betekenissen, voegde het deconstructivisme eraan toe, laten vaak geen zuivere binaire verhouding zien: een van de twee is een ontkenning van de andere waarbij de aanwezigheid … [Lees meer...] overEen universum van tegenstellingen
Alles uit de kast
De ideologie van het ouderlijk huis wordt helemaal verzwegen in De avonden en een paar andere zaken bijna helemaal. Het boek speelt zich af in de decembermaand van 1946. De Tweede Wereldoorlog komt een paar keer langs: op de schoolreünie is het lot van een leerling even het onderwerp van gesprek, in het vierde hoofdstuk stelt Frits een tactloze vraag en wordt een anekdote … [Lees meer...] overAlles uit de kast
Een goed betaalde huidenkoopman
40 jaar tandeloos (71) De bijbel bestaat uit een Oud en een Nieuw Testament, waarbij het laatste voortbouwt op het eerste maar ook de ambitie heeft het te overstijgen: alle oude verhalen worden in een nieuw licht geplaatst. Op een soortgelijke manier probeerde Vergilius met zijn Aeneis een korte en betere versie van de Ilias en de Odysse in één band te scheppen, maar nu in … [Lees meer...] overEen goed betaalde huidenkoopman
