Door Leonie Cornips Sommige zinnetjes wekken wrevel of hilariteit op. Een beroemd voorbeeld is het gebruik van doen als hulpwerkwoord. ‘Ik ben gewoon timmerman en ik doe timmeren’ zegt een Heerlenaar tegen me. Dit doen bij een zelfstandig werkwoord als timmeren, lijkt een rechtstreekse vertaling uit het dialect. Vandaar dat ik vaak hoor beweren dat doen-zinnen uniek voor … [Lees meer...] overDo you love me?
dialecten
Zorgtaal
Door Leonie Cornips Mijn vader koos ervoor naar een aanleunappartement in een zorgcentrum te verhuizen, nadat mijn moeder een paar jaar daarvoor overleden was. Het zorgcentrum was snel gekozen want hij kwam daar al af en toe voor een warme maaltijd. Hij vond het er prima. Hij kon een praatje maken en samen lunchen maar ook op zichzelf blijven als hij daar behoefte aan … [Lees meer...] overZorgtaal
Blauwe Schuit
Door Leonie Cornips Op een druilerige zondagmorgen zit ik in de trein naar Heerlen om op uitnodiging even onderdeel uit te maken van de draaiboekbesprekingen van de Blauwe Schuit. Overmorgen vaart het schip op wielen uit om vijf dagen lang de vastelaovend aan te kondigen, ook in het nabije België en Duitsland. Deze zondag zijn ook diverse gastheren van de ankerplaatsen die de … [Lees meer...] overBlauwe Schuit
De Romaans-Germaanse grens
Door Marc van OostendorpDwars door Europa kronkelt een fascinerende grens: de Germaans-Romaanse, die de Germaanse talen in het noorden en het oosten zoals het Nederlands, het Fries en het Duits scheidt van de Romaanse in het zuiden en het westen, zoals het Frans en het Italiaans. In ons knusse hoekje van Europa denken we graag aan een specifiek stukje van die grens, namelijk de … [Lees meer...] overDe Romaans-Germaanse grens
Kaartenbank Meertens Instituut online
De Kaartenbank van het Meertens Instituut komt vandaag online. Deze website biedt een uitgebreid overzicht van gepubliceerde en ongepubliceerde dialectkaarten en etnologische kaarten van de Lage Landen en bevat een index met 30.000 titels van kaarten waarop taal- of cultuurverschijnselen zijn getekend. Bij ruim de helft van de titels kan men direct doorklikken naar een scan van … [Lees meer...] overKaartenbank Meertens Instituut online
Taalonderzoek in Limburg
Door Leonie Cornips 2014 wordt een spannend jaar voor de studie naar Taalcultuur in Limburg. In het vroege voorjaar starten twee jonge talentvolle onderzoekers met een eigen project. Het project dat in februari begint, vervult een langgekoesterde wens van me. Het onderzoekt of kinderen voordelen dan wel nadelen ondervinden van het tweetalig opgroeien in het dialect en in het … [Lees meer...] overTaalonderzoek in Limburg
Tachtig procent dialectgebruik
Door Leonie Cornips ‘In Limburg spreekt tachtig procent van de inwoners dialect,’ zei een toehoorder onlangs bij een lezing. Ik zag aan zijn lichaamshouding dat het moeilijk zou worden om hem, in een paar minuten, op andere gedachten te brengen. Niet dat ik hem wilde laten weten dat het percentage niet zou kloppen, maar wel dat het type onderzoek naar aantallen dialectsprekers … [Lees meer...] overTachtig procent dialectgebruik
Limburgismen
Door Leonie Cornips Natuurlijk had ik al veel eerder willen schrijven over de Facebookpagina Limburgismen die door Neerlandicus Tommy Hopstaken opgericht is. Deze pagina vermeldt: ‘Een Limburgisme is een Limburgse uitdrukking die door Limburgers zonder blikken of blozen “vertaald” wordt naar het Nederlands. Op het eerste gezicht lijkt er niks mis met deze vertaling, maar schijn … [Lees meer...] overLimburgismen
Taalvoorsprong
Door Leonie Cornips Ouders vragen me vaak hoe nadelig het is als zij hun kind in het dialect opvoeden. Het antwoord op deze vraag is simpel: opvoeden in het dialect is prima als het kind daarnaast ook met het Nederlands opgroeit. Het taalkundig onderzoek naar hoe kinderen hun talen verwerven, is de laatste tiental jaar in een stroomversnelling geraakt. Het laat min of meer zien … [Lees meer...] overTaalvoorsprong
Taal verandert in één klap
Door Marc van Oostendorp Hoewel de Amerikaanse taalkundige William Labov vorige maand 86 geworden is, blijft hij verbazen. Nu vond ik op zijn website weer een mooi nieuw artikel waarin hij een van de grote controverses van de taalwetenschap uit de afgelopen twee eeuwen aanpakt. We weten dat de uitspraak van talen voortdurend verandert, maar hoe gebeurt dat? Verandert eerst … [Lees meer...] overTaal verandert in één klap
Taal of dialect
Door Leonie Cornips Als ik in Limburg een lezing geef, is er altijd wel een aandachtige luisteraar die de vraag stelt: ‘Wat is het verschil tussen een taal en een dialect?’ Deze vraag raakt het hart van het onderzoek naar taalcultuur. Als taalkundige kan ik deze vraag eenvoudig beantwoorden: ‘Er is geen verschil tussen een dialect en een taal’. Als taalkundige verricht ik … [Lees meer...] overTaal of dialect
Bovengrondse taalverschuiving
Door Leonie Cornips Het kan u nauwelijks ontgaan zijn dat er onlangs twee fraai vormgegeven boeken over de geschiedenis van de mijnwerkers in de Mijnstreek verschenen zijn. Ad Knotter redigeerde de wetenschappelijke uitgave Mijnwerkers in Limburg. Een sociale geschiedenis en Wiel Kusters publiceerde In en onder het dorp. Mijnwerkersleven in Limburg. Kusters, komend uit een … [Lees meer...] overBovengrondse taalverschuiving
Taaldiversiteit
Door Leonie CornipsTerwijl ik deze column schrijf, verblijf ik in Freiburg in Zuid-Duitsland. Twee maanden lang ben ik verbonden aan een onderzoeksinstituut dat bij de Universiteit van Freiburg hoort. Dat betekent dat ik twee maanden geen vergaderingen hoef bij te wonen maar vakliteratuur kan lezen, mijn onderzoek in Limburg kan uitwerken en ik subsidieaanvragen kan schrijven … [Lees meer...] overTaaldiversiteit
Gedachtes over taal
Door Leonie CornipsVaak zit ik in de trein van Amsterdam-Oost naar Maastricht en weer terug. Elke reisdag begint ’s ochtends hetzelfde. Een snel ontbijt, koffer inpakken, laptop mee, fietsen naar het Amstelstation, daar nog een kop thee kopen en wachten op de intercity. Het voorste deel gaat naar Maastricht, het achterste naar Heerlen. Wachtend op het perron met koffer en … [Lees meer...] overGedachtes over taal
Gemiste talen
Door Leonie CornipsIk was denk ik een jaar of acht toen ik merkte dat ik wat miste en dat kwam door mijn oude buurman. Opa, zoals ik hem noemde, werkte altijd in zijn tuin. Afgebakend van het veldje met rabarber en sperziebonen stonden kleurrijke dahlia’s. Een enkele draad scheidde onze tuinen en ik kroop regelmatig onder de draad door om met hun schapendoes te spelen. … [Lees meer...] overGemiste talen
Kep dat gedaan
Over superzwakke voornaamwoordenDoor Marc van OostendorpEr zijn allerlei verschillen tussen jij en je. Ze klinken natuurlijk anders: jij heeft een volledig uitgesproken tweeklank, en je alleen een stomme e. Ze betekenen soms bovendien iets anders: jij drinkt teveel kan alleen gaan over de aangesproken persoon, terwijl je drinkt teveel ook een … [Lees meer...] overKep dat gedaan
Brabantse klinkers
Door Marc van OostendorpIedereen heeft het altijd over die zachte g, maar voor een Brabantse klinker kun je me 's nachts wakker maken.Er gebeurt van alles mee. In veel plaatsen wordt de klinker lang voor bijvoorbeeld een r en zegt men wèèrek of zaacht. Tegelijkertijd is de klinker in andere woorden dan weer korter geworden en zegt men hij lopt [lɔpt]. … [Lees meer...] overBrabantse klinkers
Boekpresentatie “Language and space: Dutch” in Gent
Al eerder berichtte Neder-L over het verschijnen van het handboek Language and Space: Dutch. Naast de presentatie op 13 december in Amsterdam, vindt op 18 december 2013 een tweede boekpresentatie plaats in het Academiegebouw van de KANTL in Gent. Ook deze presentatie is in een ‘minicolloquium’ ingebed.Voor Gent ziet het programma er als volgt uit:16.00:Verwelkoming16.05: … [Lees meer...] overBoekpresentatie “Language and space: Dutch” in Gent
De gekke professor kom
Door Marc van OostendorpEr zijn allerlei redenen om dialecten te bestuderen. Je kunt speciaal geïnteresseerd zijn in één dialect en alles willen weten over het Purmerends, of je kunt een grote groep dialecten met elkaar willen vergelijken.Wanneer het je te doen is om een vergelijking, kan je aandacht zich richten op geografische patronen (waar komt wat voor) of op patronen die … [Lees meer...] overDe gekke professor kom
13 december: boekpresentatie Language and space: Dutch
Omdat er in een vorige versie van dit bericht een verkeerde locatie genoemd werd, plaatsen wij het opnieuw.Op vrijdag 13 december 2013 wordt in het Meertens Instituut het in november te verschijnen handboek Language and Space: Dutch gepresenteerd. De presentatie vindt plaats van 14.00 uur tot 17.00 uur: Trippenhuis, Kloveniersburgwal 29, Amsterdam (Oude vergaderzaal). … [Lees meer...] over13 december: boekpresentatie Language and space: Dutch
Niet alleen voor oude mannetjes
Dialect en literatuurDoor Marc van OostendorpHet onderstaande is een bewerking van mijn voorwoord bij het boek Schrijvers op streek, dat deze week verscheen. In dat boek staan 20 in dialect geschreven verhalen uit allerlei Nederlandse regio's.Het is helemaal niet zo lang geleden dat schrijven duurwas. Op school kregen de kinderen niet meteen een pen, maar eerst een een potlood: … [Lees meer...] overNiet alleen voor oude mannetjes
Hoe de huig-[R] oprukt in Vlaanderen
Door Marc van OostendorpVan alle klanken in menselijke talen, trekt de [r] ongetwijfeld de meeste belangstelling. Dat is ook terecht: er is inmiddels bijna overal wel iets mee aan de hand, bijvoorbeeld in de manier waarop hij wordt uitgesproken, of juist niet.In het nieuwe boek Rhotics, New Data and Perspectives staan artikelen over de manier waarop Franse kinderen en … [Lees meer...] overHoe de huig-[R] oprukt in Vlaanderen
Open dialectendata
Door Nicoline van der SijsRond 1900 groef de Engelse archeoloog Sir Arthur Evans bij Knossos op Kreta kleitabletten op met teksten in twee onbekende schriften, die hij Lineair A en B noemde. Toen het hem niet lukte Lineair B te ontcijferen, hield hij de kleitabletten moedwillig weg van andere onderzoekers. Pas tien jaar na zijn dood ontcijferde Michael Ventris het schrift, … [Lees meer...] overOpen dialectendata
Ten behoeve van de verwerking van dialectwoordenboeken: stagiairs met een technische achtergrond en stagiairs met een taalkundige achtergrond
Het Meertens Instituut is bezig met de samenstelling van een computationeel dialectlexicon en een zoekmachine die als hulpmiddel gebruikt kan worden om in dialectteksten te zoeken. Hiervoor worden de trefwoorden uit bestaande, digitaal beschikbare dialectwoordenboeken voorzien van een Standaardnederlandse vorm, zodat de dialectwoordenboeken toegankelijk worden via de … [Lees meer...] overTen behoeve van de verwerking van dialectwoordenboeken: stagiairs met een technische achtergrond en stagiairs met een taalkundige achtergrond
Utereg. T.
Door Marc van Oostendorp Utrecht, dat is de stad die zichzelf Utereg noemt, terwijl Utrechtenaren tegelijkertijd soms enkelt zeggen in plaats van enkel, en brommert in plaats van brommer. De stad waar t's verdwijnen en verschijnen naar believen, althans op het eerste gezicht. Helemaal lukraak is het toch niet, blijkt uit deze film op Facebook, waarvan de link me is … [Lees meer...] overUtereg. T.
