Op dinsdag 20 april van 15.00-16.30 uur presenteert het Instituut voor de Nederlandse Taal (INT) in samenwerking met de Taalunie de vernieuwde e-ANS. De Algemene Nederlandse Spraakkunst, kortweg ANS, is de meest uitgebreide Nederlandse beschrijving van de Nederlandse grammatica. De ANS is tot stand gekomen in Belgisch-Nederlandse samenwerking en verscheen voor het … [Lees meer...] over20 april: webinar vernieuwde e-ANS
grammatica
Leraar even slechte taalbeschouwer als z’n leerlingen
Door Henk Wolf Stel: een groepje leerling-monteurs krijgt op stage in een garagebedrijf de opdracht de versnellingspook van de auto van een klant te vervangen. Een van de leerlingen krabt aan z'n kruin, een tweede friemelt op z'n telefoontje, een derde zegt ten slotte openlijk: "Meneer, ik snap er helemaal niks van."Geschrokken vraagt de chef werkplaats wat het probleem … [Lees meer...] overLeraar even slechte taalbeschouwer als z’n leerlingen
Een Galenus-dwaling in de grammatica
door Freek Van de Velde Respect voor oude opvattingen, of voor de wetenschappers die met die opvattingen zijn komen aanzetten, kan een helder inzicht soms in de weg zitten. Aristoteles’ idee dat vrouwen minder tanden hadden dan mannen is lang onbetwist gebleven. Niemand dacht er blijkbaar aan ook eens in de mond van vrouwen en mannen te gaan kijken, en het aantal tanden te … [Lees meer...] overEen Galenus-dwaling in de grammatica
Overigens verboden toegang
Er is wat mij betreft nauwelijks een prettigere weekendinvulling denkbaar dan het maken van een flinke wandeling in de natuur. Zo maakte ik enige tijd terug een wandeling op de Veluwe, meer precies in het natuurgebied Planken Wambuis. Dit gebied is vrij toegankelijk op wegen en paden, met uitzondering van het rustgebied. Om de bezoekers te herinneren aan deze regels heeft de … [Lees meer...] overOverigens verboden toegang
De weerbarstige grammatica’s van het 17e-eeuwse Standaardnederlands
door Machteld de Vos Sinds januari ben ik bezig met mijn promotieonderzoek. Onder begeleiding van profs. Nicoline van der Sijs en Helen de Hoop onderzoek ik hoe de normen en regels voor het zich ontwikkelende Standaardnederlands in de 17e eeuw zijn verbreid en algemeen aanvaard zijn geraakt, aan de hand van een 17e-eeuws krantencorpus dat onlangs via crowdsourcing … [Lees meer...] overDe weerbarstige grammatica’s van het 17e-eeuwse Standaardnederlands
Grammatica leren
Terwijl ze allerlei andere dingen ook moeten leren, ontwikkelen jonge kinderen ook inzicht in de grammatica van hun taal. Hoe leren ze bijvoorbeeld het verschil tussen zelfstandig naamwoorden en werkwoorden? In ieder geval van een deel door goed te luisteren naar de vorm van die woorden, zo blijkt uit onderzoek. … [Lees meer...] overGrammatica leren
Wie komt hun of hen te hulp?
Door Ton van der Wouden Het Nederlands heeft al eeuwen geen derde naamval (datief) meer. Dat heeft de architecten van onze standaardtaal er in de zeventiende eeuw evenwel niet van weerhouden om een onderscheid te construeren tussen hem (4e naamval enkelvoud mannelijk) en hom (3e), en tussen hen (4e meervoud) en hun (3e). Hom heeft het niet gered, maar het opgelegde verschil … [Lees meer...] overWie komt hun of hen te hulp?
Nieuwe website: StreamGram
Wie waar ook ter wereld een lezing wil bijwonen over de theorie van de grammatica, hoeft daarvoor voortaan niet meer in het vliegtuig te stappen. Dat is de ambitie van de initiatoren van StreamGram, een nieuwe website dat zulke lezingen voortaan gratis streaming wil aanbieden. Bovendien moet zo een archief worden opgebouwd met lezingen uit het verleden. StreamGram vindt u … [Lees meer...] overNieuwe website: StreamGram
Grammaticaonderwijs leidt tot taalfouten door hypercorrectie
(Persbericht Radboud Universiteit) Het aanleren van regels voor bepaalde grammaticaconstructies kan leiden tot het maken van fouten in andere grammaticaconstructies. Dit blijkt uit onderzoek onder ruim driehonderd middelbare scholieren door taalwetenschappers van de Radboud Universiteit dat op 6 februari verscheen in Applied Linguistics. De onderzoekers pleiten voor een andere … [Lees meer...] overGrammaticaonderwijs leidt tot taalfouten door hypercorrectie
Daarheen is fout! De nieuwe grammaticaregel 2018
Door Marc van Oostendorp Jullie hebben de afgelopen weken niet gehoord van de jury van de Prijs voor de Nieuwe Taalregel 2018. Dat kwam natuurlijk doordat deze jury zo'n lastige taak had. Er zijn verschillende regels ingezonden die heel aanlokkelijk zijn en die we stuk voor stuk graag aan de Nederlandse grammatica zouden toevoegen. Ze zouden de Nederlandse taal niet alleen … [Lees meer...] overDaarheen is fout! De nieuwe grammaticaregel 2018
Nee, dankjewel
Door Riny Huijbregts Naar aanleiding van een onderzoek van N.J. Enfield (MPI, Nijmegen) en collega's naar hoe, en hoe vaak, universele gevoelens van dankbaarheid en sociale reciprociteit in verschillende taalculturen worden uitgedrukt, merkt mede-auteur Mark Dingemanse in de wetenschapsbijlage van NRC (24 mei 2028) terecht op dat er ook andere dingen zijn om je druk over te … [Lees meer...] overNee, dankjewel
Over het ‘en passant’ toetsen van spelling en grammatica in het Centraal Eindexamen Nederlands
Door Michel Couzijn Over het Centraal Eindexamen Nederlands wordt veel geklaagd. Over de teksten, over de vragen, over de beoordeling en nog zo wat. Sinds vorig jaar kunnen de klagers hun ongenoegen op een nieuw aspect richten: de aftrekregeling voor taalgebruik. Het CE Nederlands toetst tekstbegrip – leesvaardigheid dus – plus een beetje argumentatieleer. Recent werd in de … [Lees meer...] overOver het ‘en passant’ toetsen van spelling en grammatica in het Centraal Eindexamen Nederlands
Juweeltjes uit de boekenkast
Door Robert Chamalaun Een groot voordeel van verhuizen is dat het de ideale gelegenheid is eens kritisch door je eigen boekenkast te gaan. Aangezien ik onlangs verhuisd ben, werd ook ik gedwongen eens goed te kijken naar hetgeen ik in mijn boekenkasten had staan. Tijdens het inpakken stuitte ik op enkele juweeltjes, met helaas wel als gevolg dat ik aan het einde van de dag … [Lees meer...] overJuweeltjes uit de boekenkast
Pas verschenen: Nicolaas Hinlópen, Eerste trekken eener Nederduitsche spraekkonste
In de reeks Cahiers voor taalkunde is pas verschenen: Nicolaas Hinlópen, Eerste trekken eener Nederduitsche spraekkonste. Uitgegeven en ingeleid door Roland de Bonth, Jan Noordegraaf en Gijsbert Rutten. Nicolaas Hinlópen (1724-1793) was actief op het gebied van de Nederlandse taal- en letterkunde en een prominent lid van de Maatschappij der Nederlandse Letterkunde te … [Lees meer...] overPas verschenen: Nicolaas Hinlópen, Eerste trekken eener Nederduitsche spraekkonste
Taalportaal online
Begin februari wordt hij officieel gepresenteerd, maar sinds vandaag staat de eerste versie van het Taalportaal – de grote Engelstalige beschrijving van de fonologie, morfologie en syntaxis van het Nederlands, Fries en Afrikaans – online. … [Lees meer...] overTaalportaal online
Naar een herziening van de Algemene Nederlandse Spraakkunst (ANS)
Op 1 oktober 2015 is een meerjarig project van start gegaan waarin taalkundigen van twee Nederlandse en twee Vlaamse universiteiten – de Radboud Universiteit (Nijmegen), de Universiteit Leiden, de Universiteit Gent en de Katholieke Universiteit Leuven – samen werk maken van een grondige update van de Algemene Nederlandse Spraakkunst, kortweg de ANS. Het project wordt in … [Lees meer...] overNaar een herziening van de Algemene Nederlandse Spraakkunst (ANS)
Is onze taal niet toe aan groot onderhoud?
Onverwachte taalvragen aan de Nationale Wetenschapsagenda (10)Door Marc van OostendorpZou het verschijnsel van het gezonken cultuurgoed ook in de natuurwetenschappen bestaan? Dat je inzichten moet bestrijden die honderd jaar geleden inderdaad gebruikelijk waren, maar dat inmiddels onder onderzoekers niet meer bestaan? Je hebt natuurlijk mensen die de evolutietheorie ontkennen, … [Lees meer...] overIs onze taal niet toe aan groot onderhoud?
Hoe correct is deze zin?
Door Lucas SeurenIn een stripcolumn van de NRC vertelde Renske de Greef dat ze zich ergert aan mensen die hun waardering uitspreken via constructies als “hoe leuk is dat?” Een van de problemen die ze benoemt is dat mensen een taaltechnisch nogal kromme vraag gebruiken als uitroep. Uiteraard gaan mij bij dan gelijk radartjes draaien. Is het überhaupt een vraag? Is het inderdaad … [Lees meer...] overHoe correct is deze zin?
Nederlands voor taalhelden: een gemiste kans?
Door Jan Uyttendaele Alle eerstejaarsscholieren van het middelbaar onderwijs in Nederland en Vlaanderen hebben op 1 september 2014 een gratis taalboekje gekregen van de Nederlandse Taalunie: Nederlands voor Taalhelden. Volgens een bericht op de website vande Taalunie is het ‘niet bedoeld als leerboek, wel als naslagwerk. Het is getoetst aan het referentieniveau … [Lees meer...] overNederlands voor taalhelden: een gemiste kans?
Doe mosz dich de naas poetse
Door Leonie Cornips Ergens weten we wel dat we veel vaker zich of een vorm daarvan als me en je zeggen en andere typen zinnen daarmee maken dan in het westen gebruikelijk is. Het viel mij pas op toen ik Nederlandse Taalkunde studeerde in Amsterdam. Ik ging ervan uit dat ik Nederlands sprak omdat dialect thuis niet aanwezig was. Maar tijdens de colleges taalkunde bleek pas … [Lees meer...] overDoe mosz dich de naas poetse
Lezing: Lagen van (on)conventionaliteit in taal en taalgebruik
Op donderdag 20 februari 2014 houdt Arie Verhagen, hoogleraar Nederlandse Taalkunde aan de Universiteit Leiden, een lezing onder de titel Lagen van (on)conventionaliteit in taal en taalgebruik. De lezing wordt georganiseerd door Studium Generale en maakt onderdeel uit van de reeks Wetenschap van cultuur. … [Lees meer...] overLezing: Lagen van (on)conventionaliteit in taal en taalgebruik
Stramme fossielen
door Gaston Dorren Dat het Nederlands nog wat kliekjes overheeft van de aanvoegende wijs, moge bekend verondersteld worden. Ik heb het over werkwoordsvormen als leve (de koning), zij (het) en ware (het niet). Dat het hier om kleine restjes gaat, blijkt niet alleen uit de betrekkelijke zeldzaamheid van zulke vormen, als schaarse stipjes in een … [Lees meer...] overStramme fossielen
Weet je stad
Door Marc van OostendorpWie de laatste dagen in Amsterdam is geweest heeft ze vast al gezien: de affiches met de nieuwe slogan van de lokale omroep AT5, Weet je stad.Erboven staat steeds een volledige, onberispelijke zin ('Weet dat elke Amsterdammer het beter weet' bijvoorbeeld), maar de slogan zelf knarst en dat is vast zo door de makers bedoeld. Dat knarsen zorgt er in deze … [Lees meer...] overWeet je stad
Tussenwerpsels, P.C. Hooft en Van Dale Nederlands-Italiaans
Door Marc van OostendorpHet Italiaans was het Engels van de zeventiende eeuw: de taal die je leerde als je jong was en op de hoogte wilde zijn van de nieuwste ontwikkelingen in cultuur en wetenschap. Er waren dan ook veel vooraanstaande Nederlandse intellectuelen die de taal leerden.Minne de Boer heeft de leerboeken en Italiaanse grammatica's bestudeerd die indertijd hier … [Lees meer...] overTussenwerpsels, P.C. Hooft en Van Dale Nederlands-Italiaans
Al dat gemaar
Over het verschil tussen functiewoorden en inhoudswoordenDoor Marc van OostendorpEen van de fundamentele splitsingen in de grammatica is die tussen inhoudswoorden en functiewoorden. De eerste groep zijn zelfstandig naamwoorden als dropje en baret, werkwoorden als sjoemelen en verfomfaaien en bijvoeglijk naamwoorden als enthousiast en gespikkeld. Het zijn, … [Lees meer...] overAl dat gemaar
