Door Marc van OostendorpIn mijn tweede 'college' voor de Universiteit van Nederland vertel ik wat over de geschiedenis van het dialectonderzoek en demonstreer ik hoe ik van een willekeurig iemand in het publiek met een paar eenvoudige vragen vaststel welk dialect hij precies spreekt. … [Lees meer...] overKun je uit jouw taalgebruik afleiden uit welk dorp je komt?
taalkunde
Waarom zeggen alle kinderen ter wereld ‘mama’?
Door Marc van OostendorpVoor de Universiteit van Nederland gaf ik een serie colleges over taal en vooral wat taal betekent voor ons mens-zijn. In het eerste minicollege ga ik in vogelvlucht door de taalontwikkeling van een kind heen: van het uit elkaar houden van klanken tot het vertellen van een verhaal. En wat hebben een mama-pop en scrabble-letters daarmee te maken? … [Lees meer...] overWaarom zeggen alle kinderen ter wereld ‘mama’?
Waarom is het voor Russen zo fijn om Russisch te praten?
Door Marc van OostendorpHoe verhouden taal en cultuur zich tot elkaar? Over die kwestie is nu eindelijk een heus handboek verschenen, het Routledge Handbook of Language and Culture. Wat is bijvoorbeeld de relatie van de Nederlandse taal tot de Nederlandse cultuur? Wij schelden bijvoorbeeld in vergelijking met anderen veel met namen die naar ziektes … [Lees meer...] overWaarom is het voor Russen zo fijn om Russisch te praten?
Bed, bad, brood
Door Marc van OostendorpWaarom zeggen we bed, bad, brood in die volgorde? Daarover gaat mijn zondagochtendminicollege van deze week. … [Lees meer...] overBed, bad, brood
Parasitaire gaten als godsbewijs
Door Freek Van de VeldeHet stuk ‘Behoorlijk vernietigend’ van Riny Huijbregts opent met: “Een korte reactie op drie elementen uit de bijdrage van Freek van de Veldes “Hoe vernietigend zijn parasitaire gaten voor de gebruiksgebaseerde taalkunde?”.” Dan volgt een helemaal niet zo korte aanval op een aantal stellingen die ik vanuit een gebruiksgebaseerde achtergrond heb ingebracht … [Lees meer...] overParasitaire gaten als godsbewijs
Behoorlijk vernietigend: drie kwesties
Door Riny Huijbregts Een korte reactie op drie elementen uit de bijdrage van Freek van de Veldes “Hoe vernietigend zijn parasitaire gaten voor de gebruiksgebaseerde taalkunde?” Kwestie een. Ingesnoerde ambiguïteit. Hoe krijg je uit gebruiksgebaseerd taalonderzoek ooit relevante informatie over ambiguïteiten en speciaal over ingesnoerde ambiguïteit (“constrained … [Lees meer...] overBehoorlijk vernietigend: drie kwesties
Talen maken in een ideale wereld
Door Marc van OostendorpIn mijn ideale wereld zou er natuurlijk veel meer aandacht zijn voor taal. De radio en de tv zouden iedere dag enkele programma's hebben over taal: een uur op prime time voor de nieuwste taalwetenschappelijke ontdekkingen – want daarvan waren er in de ideale wereld iedere dag een paar –, een half uur voor de nieuwste gedichten en korte verhalen, een … [Lees meer...] overTalen maken in een ideale wereld
Etymologie: Holland
Door Michiel de VaanHolland zn. streeknaamOudnederlands Holtlant (918-948, kopie eind 11e eeuw), Holdland (ca. 1120, Annales Egmundenses; de mededelingen gaan echter over de jaren 1060 en de naamsvorm met -d- past daarbij: Florentius comes Holdlandensis ‘Floris graaf van Holdland’ 1061, comitatum Holdlandie ‘het graafschap Holdland’ 1063, Rotbertum de Holdland ‘Robert van … [Lees meer...] overEtymologie: Holland
Gespogen
Door Marc van OostendorpGroot was de opschudding toen wij hier in ons uitgewoonde redactiekantoor onlangs vernamen dat de criticus Arjan Peters in de Volkskrant Frans Kellendonk "te veel gentleman [vond] om zich de straatvechtersmentaliteit van gespogen polemist eigen te maken".Wat betekent dat? Het blijkt inderdaad heel moeilijk te zijn om daar antwoord op te vinden, maar … [Lees meer...] overGespogen
Is een zin met leestekens een woord?
Door Lucas SeurenWe zijn er nog niet uit of we een emoji als woord moeten zien of de redactie van de Van Dale schotelt ons alweer een nieuw probleem voor: kunnen we een zin als woord zien? De lijst met genomineerden voor de titel Woord van het Jaar is namelijk bekend en naast negen prachtige samenstellingen – waarvan ik maar vier woorden eerder heb gehoord – vinden we ook de … [Lees meer...] overIs een zin met leestekens een woord?
Hoe vernietigend zijn parasitaire gaten voor de gebruiksgebaseerde taalkunde?
Door Freek Van de VeldeMaandag stond in Neder-L een bijdrage van Riny Huijbregts. Getiteld: ‘Recursie en evolutie van taal’. Zo’n stuk ga je meteen lezen, want je voelt dat hier grote thema’s aangesneden gaan worden. De eigenlijke bijdrage van Huijbregts is een reactie op een reactie van Mark Dingemanse op een blogpost van Marc van Oostendorp over … [Lees meer...] overHoe vernietigend zijn parasitaire gaten voor de gebruiksgebaseerde taalkunde?
‘Hij wilt’: het magt!
Door Marc van OostendorpIk weet dat er mensen zijn die de afgelopen weken, sinds het verschijnen van het nieuwe Groene Boekje, iedere dag wel even naar de spellingwebsite van de Taalunie gingen om te zien of het er nog stond.En ja hoor, het staat er nog steeds:willenwillenikwiljijwilthij/zij/het/uwiltwijwillenjulliewillenzijwillenZo mag je ook jij kun schrijven … [Lees meer...] over‘Hij wilt’: het magt!
Tweedeling tussen zwarte piet en Zwarte Piet
Door Robert ChamalaunVorige week werd uiteraard in diverse media uitvoerig stilgestaan bij de aankomst in Nederland van de heilige Sint-Nicolaas en zijn gevolg. In deze berichtgeving maar ook in de bij tijd en wijle oververhitte discussies over de gelaatskleur van de pieten (of Pieten?) viel mij ook een taalkundig interessant fenomeen op: de rol van de hoofdletter. Vooral de … [Lees meer...] overTweedeling tussen zwarte piet en Zwarte Piet
Is een lachende drol een woord?
Aan terminologische discussies heb ik meestal een broertje dood. Is een walvis een vis? Is Mark Rutte een liberaal? Mag je om vijf over twaalf nog 'goedenavond' zeggen? Wat maakt mij het uit; zolang we mekaar maar begrijpen, zeg ik dan. Maar in de wetenschap is het handig om goede, helder afgebakende definities te hebben. Vandaar dat ik met verbazing de blogpost gelezen heb … [Lees meer...] overIs een lachende drol een woord?
Emoji’s: waarom we taal en schrift niet moeten verwarren
Door Mark DingemanseHet team achter het Oxford Dictionary verkoos dit jaar een wel heel bijzonder woord van het jaar: een emoji. Lucas Seuren wijdde er hier op Neder-L een columnaan, waarin hij zijn ongemak beschreef met de classificatie van emoji’s als woorden: "Ik zou liever de enge betekenis van woord hanteren. Een emoji is gewoon een andere vorm van communicatie; het is in … [Lees meer...] overEmoji’s: waarom we taal en schrift niet moeten verwarren
Valentiemorfeem in het Afrikaans
Benito Trollip van de Noord-Wes Universiteit Potchefstroom onderzoekt de tussenklank in het Afrikaans (het zogenoemde valentiemorfeem). Een voorbeeld is de -s- in koningsfamilie. Voor het empirische onderdeel van zijn studie zoekt hij Nederlandstaligen die vreemdetaalsprekers van het Afrikaans zijn en ook Nederlandstaligen die geïnteresseerd zijn in het Afrikaans … [Lees meer...] overValentiemorfeem in het Afrikaans
Recursie en evolutie van taal
Door Riny HuijbregtsVorige week besteedde Marc van Oostendorp in een blogpost aandacht aan een recent artikel in Trends in Cognitive Sciences van onder andere de Utrechtse taalkundigen Martin Everaert en Riny Huijbregts. Onder die blogpost ontstond nogal wat discussie. In het onderstaande bericht reageert Huijbregts op het commentaar van Mark Dingemanse (Max Planck Instituut) … [Lees meer...] overRecursie en evolutie van taal
Mijntaal
Door Leonie CornipsIn het Jaar van de Mijnen is tot nu toe weinig aandacht besteed aan hoe de Oostelijke Mijnstreek talig veranderde door de vele mijnwerkers van elders. Een journalist van het socialistisch Dagblad Het Volk noteert in 1917 over Heerlen: ‘De huizen, de menschen, heel de sfeer doet on-Hollandsch aan… Allerlei vreemde typen loopen er rond en men hoort een … [Lees meer...] overMijntaal
Een emoji als woord van het jaar
Tijdens het Onze Taal-congres van begin november werd sjoemelsoftware gekozen tot woord van het jaar. Een opmerkelijke keuze, aangezien pas in september het woord zijn weg vond naar ons taalgebruik, maar het is tenminste nog een woord in de traditionele zin van het woord. Het prestigieuze Oxford Dictionary, uitgegeven door Oxford University Press, koos aan de andere kant voor … [Lees meer...] overEen emoji als woord van het jaar
Etymologie: wetering en wateren
Door Michiel de Vaan wetering zn. ‘waterloop’Oudnederlands wetteringa ‘afwatering’ (Utrecht, 1155; woord gebruikt door de inwoners van Polsbroek tussen Utrecht en Gouda), weteringe (Utrecht, 1159). Vroegmiddelnederlands weteringhe ‘afwateringssloot’ (1289, Haastrecht, Utrecht), utweteringhe ‘afwatering’ (1289, Dordrecht); daarnaast met -a-: watheringhe ‘gemeenschappelijke … [Lees meer...] overEtymologie: wetering en wateren
Meer dan de helft van de streektaalartiesten komt uit Limburg
In 1996 kregen de eerste 100 Nederlandse dialectartiesten een plaats op de website ‘Streektaalmuziek inNederland’. In de loop der jaren volgden steeds meer artiesten. Het aantal nadert langzamerhand de 7000.Ondertussen ontdekten steeds meer geïnteresseerden deze website. Op 1 januari 2009 werd een teller ingebouwd die het aantal raadplegingen registreerde. Op 14 november j.l. … [Lees meer...] overMeer dan de helft van de streektaalartiesten komt uit Limburg
Smurfentaal
Door Marc van OostendorpIk herinner me smurfentaal. Aan het eind van de jaren negentig kwam er ineens aandacht – in eerste instantie in Het Parool – voor het feit dat jongeren, vooral jongeren uit etnische minderheidsgroepen, een eigen taalgebruik hadden ontwikkeld. De journalist gebruikte daar die term smurfentaal voor omdat hij dacht dat het om een vereenvoudigd … [Lees meer...] overSmurfentaal
Taal is net jazz
Door Lucas SeurenAls ik tv-series en het internet mag geloven zijn bij jazz de niet gespeelde noten net zo belangrijk als de noten die wel gespeeld worden. Of dat zo is laat ik in het midden – ik ben geen jazzkenner – maar ik kwam er recent achter dat bij promoveren iets soortgelijks geldt. Bij de verdediging van een proefschrift is wat niet wordt gezegd soms net zo belangrijk … [Lees meer...] overTaal is net jazz
Het Nederturks heeft nog altijd naamvallen
Door Marc van OostendorpLangzaam maar zeker groeien er op Nederlandse bodem nieuwe talen. Het Nederlands-Turks bijvoorbeeld – de taal van de nakomelingen van migranten uit Turkije die hier opgroeien, over het algemeen vloeiend Nederlands spreken, maar daarnaast ook nog altijd Turks als moedertaal hebben. Alleen groeit dat Turks vermoedelijk zachtjes weg van de taal zoals … [Lees meer...] overHet Nederturks heeft nog altijd naamvallen
Ik ben er speciaal voor naartoe gereden.
Bijna vier jaar blog ik hier dag-in-dag-uit, bij regen en bij zonneschijn, vanuit Leiden en vanuit Arielli, en nog nooit, nog geen enkele van al die 1300 dagen blijk ik over parasitaire gaten te hebben geschreven. En dat terwijl toen ik jong was en het hele fenomeen bloggen dus nog niet bestond, Teun Hoekstra ons vertelde: als je eenmaal weet wat parasitaire gaten zijn, wil je … [Lees meer...] overIk ben er speciaal voor naartoe gereden.