Door Marc van OostendorpGisterenavond ging ik met een Duitse en een Zuid-Afrikaanse taalkundige pizza eten en bier drinken. Dat werd al snel gezellig, omdat het gesprek kwam op het imiteren van Nederlanders. Wat moet je doen om een beetje overtuigend, of in ieder geval grappig als een Nederlander te klinken?Volgens de Afrikaan klonk je al behoorlijk Nederlands wanneer je drie … [Lees meer...] overNederlanders imitere
uitspraak
‘Bak’ wordt ‘pak’ in het Afrikaans
Door Marc van OostendorpDezer dagen is de beroemde Zuid-Afrikaanse taalkundige Andries Coetzee in Nederland. Hij gaf gisteren een lezing waarin hij liet zien dat jongeren in Zuid-Afrika het woord 'bak' uitspreken als 'pak', en het woord 'das' als 'tas' – en dat ze toch het verschil kunnen blijven horen.Het verschil tussen een [b] en een [p] is in het Nederlands en in het 'oude' … [Lees meer...] over‘Bak’ wordt ‘pak’ in het Afrikaans
Schiphol-Engels: Ladies and g[ɑ]ntlemen
Door Marc van OostendorpWie op Schiphol aankomt, hoort altijd onmiddellijk een nieuw dialect van het Engels, dat je verder nergens op de wereld hoort. Ook elders in Nederland praat men niet zo, zodat je niet kunt zeggen dat het een Nederlands accent is; en tegelijkertijd zijn er meerdere omroepstemmen op Schiphol die het gebruiken, zodat het meer is dan alleen een persoonlijke … [Lees meer...] overSchiphol-Engels: Ladies and g[ɑ]ntlemen
De harde Hollandse g van Golf
"Toen Volkswagen in 1974 de Golf introduceerde," schreef iemand deze week op het Meldpunt Taal, "werd de naam nog uitgesproken met de g van het Duitse Gott of zoals de gelijknamige sport in het Engels wordt aangeduid. Bij mijn weten is dat vele jaren volgehouden. Nu heeft men het bij VW zelf over de Golf met die harde Hollandse g van 'ga toch weg!'. Hoezo … [Lees meer...] overDe harde Hollandse g van Golf
De [t] van Bonita Avenue
Door Marc van Oostendorp De vraag die Nederland én Vlaanderen nu al jaren in zijn greep houdt: hoe dienen we de t uit te spreken in de romantitel Bonita Avenue? Als de korte, d-achtige klank waarmee Amerikanen het woord Bonita zouden uitspreken (een tap, [ɾ] in het internationale fonetische alfabet)? Of als een Nederlandse, langere [t]? De radio is nu … [Lees meer...] overDe [t] van Bonita Avenue
Tropisch Nederlands
Wie draait d’r tong?door Jan StroopSurinamers spreken geen Poldernederlands. Dat constateer ik na de drie weken dat ik in Paramaribo geluisterd heb naar radio, tv, op straat en in de collegezaal (met alleen maar vrouwen!). Ik geef toe, ’t is maar een indruk, maar ik durf zo langzamerhand wel op m’n gehoor te vertrouwen. Door die afwezigheid van dat Poldernederlands lijkt … [Lees meer...] overTropisch Nederlands
Bért, Bèrt, Birt?
door Miet Ooms Enkele dagen geleden kwam ik bij dit filmpje uit. We zien hier een jongetje dat uit alle macht duidelijk wil maken hoe je zijn naam moet uitspreken. Bèrt, met een open è, en niet Bért, met een meer gesloten e. Het werd volop gedeeld, en heel wat mensen vielen voor de overtuigingskracht van Bert (eigenlijk Mathiz, Berth is zijn familienaam) en zijn vriendje. … [Lees meer...] overBért, Bèrt, Birt?
Middelnederlands met een harde g
Door Marc van Oostendorp 'Laat Middelnederlands klinken!' Dat is het motto van de app Vogala die Frits van Oostrom eerder deze maand uitbracht voor de iPad. Naast Van Oostrom brengen enkele andere specialisten op het gebied van de middelnederlandse literatuur en bekende stemmen als Mieke van der Weij en Jean-Marc van Tol het Middelnederlands tot gehore. Dat is heel loffelijk, … [Lees meer...] overMiddelnederlands met een harde g
Waarom nieuwslezers volgen
Door Marc van Oostendorp Het is vreemd om een nieuwslezer tegen te komen. Je kent de stem, maar zo iemand blijkt er altijd anders uit te zien dan je dacht. Kennelijk vorm je je op basis van een stem onwillekeurig een beeld van de persoon. (Ik ben zelf ook wel eens iemand tegengekomen die zei: 'ik dacht dat u zwart haar had en slank was!' Toen heb ik mijn haar geverfd en ben … [Lees meer...] overWaarom nieuwslezers volgen
De ironische zachte g
Door Marc van Oostendorp De afgelopen week viel het me ineens bij twee mensen op: een ironische zachte g. Iemand die verder met een harde g praat, zegt ineens één woord of woordgroep met een zachte. Eerst was het een collega, een retoricus, die mij om een gunst kwam vragen. Althans als ik de harde g even schrijf als /χ/ en de zachte als /ɣ/ (dat is niet … [Lees meer...] overDe ironische zachte g
Oifobie
De uitspraak van oecumene, economie, en oikofobieDoor Marc van OostendorpHoe spreek je de eerste klinker oecumene uit? Daarover zijn de afgelopen dagen wat observaties verschenen op het Meldpunt Taal. De discussie gaat tussen twee varianten: de [ø] (eu) en de [ʌy] (ui).Ook elders op het internet blijkt er informatie over te vinden. De taalwebsite van de Vlaamse … [Lees meer...] overOifobie
Uitspraaktips van de deskundige
Door Marc van OostendorpSoms kom ik onverhoeds in aanraking met mensen die er verstand van hebben. Zo zou ik deze week een tekstje voorlezen voor een filmpje dat de KB aan het maken is. 'Heb je weleens een voice over ingesproken?' vroeg de regisseur die de rest van de week bezig was geweest met het filmen van straatprijzen voor de Postcodeloterij.Dat had ik niet, dus … [Lees meer...] overUitspraaktips van de deskundige
Cúltureel erfgoed, pólitieke elite
Waarom klemtoon soms naar voren schuiftDoor Marc van Oostendorp "Dit is al een paar jaar gaande," schrijft iemand op het Meldpunt Taal, "maar steeds meer hoor ik bij woorden met drie of meer lettergrepen de klemtoon op de eerste lettergreep: cùlturele hoofdstad, Débussy, ìdeale partner, spèctaculaire show. En gisteren (12-06-2913) 3 x in het Tropenmuseum-item tijdens Eén … [Lees meer...] overCúltureel erfgoed, pólitieke elite
Hoe zeg je Brueghel? En hoe schrijf je het?
Door Marc van Oostendorp Ik heb weleens een Italiaan ontmoet die vond dat Nederlanders de naam Bruegel verkeerd uitspreken. Dat hoort natuurlijk [bru:ɡɛl] te zijn, met de ue van broer. We praatten daar even over door en bedachten toen samen dat Engelstaligen vaak [brɔɪɡl̩] zeggen. Toen ontstond er alsnog verbroedering tussen het noorden en zuiden van de … [Lees meer...] overHoe zeg je Brueghel? En hoe schrijf je het?
Utereg. T.
Door Marc van Oostendorp Utrecht, dat is de stad die zichzelf Utereg noemt, terwijl Utrechtenaren tegelijkertijd soms enkelt zeggen in plaats van enkel, en brommert in plaats van brommer. De stad waar t's verdwijnen en verschijnen naar believen, althans op het eerste gezicht. Helemaal lukraak is het toch niet, blijkt uit deze film op Facebook, waarvan de link me is … [Lees meer...] overUtereg. T.
Over de uitspraak [konijɪn]
Hoe spreek je het woord koningin uit? Dat schijnen alle radiomakers van Nederland te willen weten na de aankondiging dat we een nieuwe krijgen. Er is een nieuwsfeit dat in één zin tot in alle details kan worden uitgelegd en desalniettemin moest er gisteren een hele dag aan worden gewijd. Nou, dan krijgen mensen wel ineens belangstelling voor taal! Ik heb gisteren alle … [Lees meer...] overOver de uitspraak [konijɪn]
Vos en Haas en de toekomst van de taal
De toekomst van de geschreven taal moeten we natuurlijk zoeken in het kinderboek. De kinderboekenserie Vos en Haas van de Vlaamse schrijfster Sylvia Vanden Heede en de Nederladse illustrator Thé Tjong-Khim gaat eigenlijk over taal. De boekjes schijnen in eerste instantie vooral bedoeld te zijn om kinderen zelf te leren lezen, maar ook populair te zijn voor kinderen die dat … [Lees meer...] overVos en Haas en de toekomst van de taal
Taalunie onderzoekt taal van de media
Omdat televisie en schrijvende pers het voorbeeld geven als het om taal gaat, verdraagt het kijkend en lezend publiek van hen geen slordigheden. Maar een nieuwslezer of presentator van een show mag best een regionaal accent laten horen. Dat blijkt uit een enquête van de Nederlandse Taalunie. … [Lees meer...] overTaalunie onderzoekt taal van de media
Hééééél leuk
Ik zat gisteren aan de lunch met een Poolse en een Catalaanse collega-taalkundige die allebei al een tijdje met Nederlanders verkeren. Ik stelde hun de vraag der vragen, wat ik eigenlijk het allerliefst zou willen weten: hoe klinkt onze taal wanneer je naar onze taal luistert zonder haar te verstaan? Je kunt het zelf niet weten, je kunt als moedertaalspreker nooit eens … [Lees meer...] overHééééél leuk
De perfecte uitspraak van de r
Met de uitspraak van de Nederlandse r is al een tijdlang van alles aan de hand. Er moet een periode zijn geweest dat alle Nederlandstaligen hem op dezelfde manier uitspraken – zeer waarschijnlijk met een rollende tongpunt, zoals bijvoorbeeld nu in het Spaans nog algemeen is. Maar in de loop van de tijd verandert daar van alles aan: je krijgt de zogenoemde … [Lees meer...] overDe perfecte uitspraak van de r
Je tong bekijken met ultrasound
Iedereen met jonge kinderen, kent ultrasound: je houdt een apparaatje tegen de buik van een vrouw die in verwachting is en op een computerscherm kun je de foetus zien. Op YouTube zijn er allerlei voorbeelden te vinden.Maar met die ultrasound kun je meer doen, zoals het bovenstaande Schotse filmpje laat zien. Behalve tegen een zwangere buik kun je hem ook tegen je kaak houden en … [Lees meer...] overJe tong bekijken met ultrasound
Barackje Obama
Hoe spreken we geleende namen uit. Het stukje van Gaston Dorren van gisteren deed me denken aan een ontdekking die de jonge Sloveense taalkundige Peter Jurgec onlangs over het Nederlands deed.We kunnen in het Nederlands namen als Barack en Oprah best met een Amerikaanse r uitspreken. Met een Nederlandse r vind ik die namen zelfs een beetje raar klinken, ook in een verder door … [Lees meer...] overBarackje Obama
Stemmetjes
Wat mij een prettig onderwerp van onderzoek lijkt: stemmetjes. Bijvoorbeeld: een echtpaar heeft knetterende ruzie en op een bepaald moment begint de een de ander te herhalen:- Maar dat kon ik toch niet weten? - "Maar dat kon ik toch niet weten?"Het gaat dan om de toon waarop de tweede zin wordt uitgesproken. … [Lees meer...] overStemmetjes
Raar
De r en de l vormen samen de groep van de liquidae, de vloeiklanken, die zo heten omdat de lucht vrijelijk langs de tong kan uitstromen. Hun articulatieplaats is dezelfde, maar bij de ene, de l, ligt de tong stil, bij de andere ratelt die r. Dat ratelen is trouwens maar betrekkelijk: er zijn heftige ratelaars, de tongpunt r bijvoorbeeld, en er zijn r’s waarbij de tong … [Lees meer...] overRaar
De klemtoon in PvdA
Toen ik de post van Gaston Dorren las, gisteren, hier op Neder-L, werd ik even bang. De post ging over afkortingen en letternamen, en eigenlijk over de spelling ervan, maar ik begon ineens te vrezen voor de uitspraak.Niet zo lang geleden kreeg ik een vraag doorgestuurd die daarover ging:Waarom ligt de klemtoon bij afkortingen die letter voor letter worden uitgesproken altijd … [Lees meer...] overDe klemtoon in PvdA
