• Door naar de hoofd inhoud
  • Skip to secondary menu
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst
Neerlandistiek. Online tijdschrift voor taal- en letterkunde

Neerlandistiek

Online tijdschrift voor taal- en letterkundig onderzoek

  • Over Neerlandistiek
  • Contact
  • Homepage
  • Categorie
    • Neerlandistiek voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal

Kijken naar “de bak” en verder

27 april 2022 door Siemon Reker Reageer

Het woord bak heeft een groot aantal betekenissen. Van Dale deelt ze in drie hoofdvarianten in. Bak-II en Bak-III zijn de twee kleinste en die hebben achtereenvolgens te maken met het werkwoord bakken (inclusief ‘mop, grap’) en met de scheepvaart. Bak-I bevat daarentegen liefst 29 onderscheiden betekenissen en nuances, van een min of meer vierkant voorwerp tot aan een afvalcontainer.

Het is wat mij betreft geen wonder dat daartussen níet het gebruik vindbaar is dat in de Tweede Kamer uit de mond van bewindslieden hoorbaar is, maar waaraan ik lang voorbijgehoord moet hebben. Het gaat om dit soort gevallen:

  • “Ik kijk even naar de bak. Wanneer is die brief gestuurd? Dat zoek ik op.” (minister Dekker, Rechtsbescherming)
  • “Ik heb aan het eind niet alles kunnen meeschrijven, dus ik kijk nog even naar de bak.” (minister Hoekstra, Financiën)
  • “Ik zou heel graag, kijkend naar de bak, de loge, de ambtenaren van VWS van harte willen bedanken voor de echt geweldige ondersteuning in de afgelopen dagen, weken en jaren.” (minister De Jonge, VWS)

De bak is in dit specifieke gebruik dus de ambtenarenloge, waar de camera ons zelden een blik op gunt en vanaf de tribune zie je dit stukje evenmin. Maar vanuit vak-K is er in tijden van nood wel degelijk een blik op te werpen, met de tweede termijn als reddingsboei. Ik neem aan dat voor dit gebruik van bak een culturele term gebruikt is, bijvoorbeeld de plek waar het orkest zetelt (de orkestbak) of de “zitplaatsen op de begane grond in de schouwburg” (Van Dale).

Wie in Utrecht loopt, ziet aan veel ramen een affiche opgehangen waarin geprotesteerd wordt tegen de uitbreiding van de A27 bij Amelisweerd:

In de Kamerverslagen duikt Amelisweerd vanaf 1975 op in verband met de verbreding van de A27 – Hugo Brandt Corstius liet toen weten dat de plaatselijke uitspraak “amulusweerd” was – en momenteel weer. De vraag is: kan volstaan worden met een verbreding van de bak (de tunnelbak)? Daarnaast komen we bak veel tegen in de vorm van de jij-bak bij interrupties (zeg na 2000).

Verder treffen we het woord vooral aan in twee contexten. De eerste is met name in combinatie met het werkwoord komen en vooral in ontkende vorm, dus niet aan de bak komen. De betekenis daarvan is allereerst de onmogelijkheid om een baan te krijgen. Later wordt het ook gebruikt in verband met andere maatschappelijke problemen, zoals het niet aan de bak kunnen komen op de huizenmarkt. Daar heeft het betrekking op de onmogelijkheid om een huis te kopen. Ligt de oorsprong in de sfeer van voer dat is voorgelegd aan dieren?

Grof gezegd tijdens Rutte-II begon de bak zich verder te ontwikkelen:

  • In samenhang met de bewijslastverdeling moet vervolgens de fraudeur aan de bak om aan te tonen dat sprake is van een rechtsgeldige overeenkomst (Foort van Oosten, VVD)
  • Pas als zij daar overmacht in hebben, komt de overheid aan de bak. (minister Schippers, VWS)
  • We vinden het ook belangrijk dat Air France nu weer steviger aan de bak gaat. (staatssecretaris Dijksma, Verkeer)

In het verlengde van de baan, de betrekking heeft bak hier de inhoud ‘bezigheid, activiteit’. Als kabinetsleden of anderen tot actie gemaand worden, kan dan gezegd worden dat een bewindsman aan de bak moet. Kamerlid Matthijs Sienot (D66) kon dus kortweg uitroepen: “Aan de bak!” Dat is merkbaar een gebiedende wijs waarbij het moeten zogezegd ingebakken zat.

Aan de bak werd in het Binnenhofs een variant van het geliefde aan de slag . Kijk concreet bijvoorbeeld naar:

• Gemeentes moeten echt aan de slag en aan de bak. (Zohair El Yassini, VVD)
• Dat de VVD graag wil dat men ook in de kunst- en cultuursector flink aan de bak gaat met bijvoorbeeld ondernemerschap. (Zohair El Yassini, VVD)
• Ik wil echt dat we nu aan de bak gaan voor de studenten die onnodig boeken moeten kopen die niet worden gebruikt in de lessen. (Zohair El Yassini, VVD)

Inderdaad, sommige sprekers zijn gek op bepaalde uitdrukkingen.

Dit stuk verscheen eerder op het blog van Siemon Reker

Delen:

  • Klik om af te drukken (Wordt in een nieuw venster geopend) Print
  • Klik om dit te e-mailen naar een vriend (Wordt in een nieuw venster geopend) E-mail
  • Klik om te delen op Facebook (Wordt in een nieuw venster geopend) Facebook
  • Klik om te delen op WhatsApp (Wordt in een nieuw venster geopend) WhatsApp
  • Klik om te delen op Telegram (Wordt in een nieuw venster geopend) Telegram
  • Klik om op LinkedIn te delen (Wordt in een nieuw venster geopend) LinkedIn

Vind ik leuk:

Vind-ik-leuk Aan het laden...

Gerelateerd

Categorie: Artikel Tags: politiek, taalgebruik, taalkunde, taalverandering, woordbetekenis

Lees Interacties

Laat een reactie achterReactie annuleren

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie gegevens worden verwerkt.

Primaire Sidebar

Gedicht van de dag

J. Slauerhoff • Morgen rijd ik met bedwelmende bloemen naar je toe

Morgen rijd ik met bedwelmende bloemen naar je toe.
Ik wil niet langer wachten, eindelijk weten hoe
Je bent; de bloemen zullen je verraden.

➔ Lees meer

Bekijk alle gedichten

  • Facebook
  • YouTube

Chris van Geel

OEUVRE

Het oeuvre van de dood is wel onmetelijk,
maar elke bladzij, blad na blad, is vastgeplakt
en ieder deel staat vastgespijkerd op de plank
en elke plank: nog in de boom onuitgehakt.

Bron: Barbarber, december 1969

➔ Bekijk hier alle citaten

Agenda

26 september 2025: Afscheid Peter-Arno Coppen

26 september 2025: Afscheid Peter-Arno Coppen

10 juli 2025

➔ Lees meer
Augustus: Eetvoorstelling ‘Muzikaal Feestmaal’ op Slot Zuylen en Muiderslot

Augustus: Eetvoorstelling ‘Muzikaal Feestmaal’ op Slot Zuylen en Muiderslot

8 juli 2025

➔ Lees meer
12 september 2025: Dag van de Nederlandse partikels

12 september 2025: Dag van de Nederlandse partikels

7 juli 2025

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle agendapunten

Neerlandici vandaag

geboortedag
1914 Karel Meeuwesse
1936 Mieke Smits
1939 Seth Gaaikema
sterfdag
1978 Sonja Witstein
2021 Mark de Haan
➔ Neerlandicikalender

Media

De laatste keuze van Rogi Wieg

De laatste keuze van Rogi Wieg

9 juli 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
Van Lacarise den katijf die enen pape sach bruden zijn wijf

Van Lacarise den katijf die enen pape sach bruden zijn wijf

8 juli 2025 Door Vianne Cré Reageer

➔ Lees meer
‘Pipi, paradoxen en leermomenten’

‘Pipi, paradoxen en leermomenten’

5 juli 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle video’s en podcasts

Footer

Elektronisch tijdschrift voor de Nederlandse taal en cultuur sinds 1992.

ISSN 0929-6514
Bijdragen zijn welkom op
redactie@neerlandistiek.nl
  • Homepage
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Over Neerlandistiek
  • De archieven
  • Contact
  • Facebook
  • YouTube

Inschrijven voor de Dagpost

Controleer je inbox of spammap om je abonnement te bevestigen.

Copyright © 2025 · Magazine Pro on Genesis Framework · WordPress · Log in

  • Homepage
  • Categorie
    • Voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal Neerlandistiek
  • Over Neerlandistiek
  • Contact
 

Reacties laden....
 

    %d