Het complot van bloeddorstige reptielen: een eeuwenoud antisemitisch narratief

Op donderdag drie november 2022 maakte de gemeente van Amsterdam bekend dat de Britse complotdenker David Icke Nederland niet in mocht komen. Icke zou spreken op een demonstratie van ‘Samen voor Nederland’, die eerder al werd verplaatst van de Dam naar het Museumplein vanwege veiligheidsoverwegingen. De IND stelde, in samenspraak met de politie en de NCTV, dat Icke een gevaar zou zijn voor de openbare orde. Met het weren van David Icke – die ook wel gezien wordt als de vader van de complottheorie dat de wereld wordt geregeerd door reptielachtige wezens – geeft de overheid een duidelijk signaal betreffende dit soort complottheorieën. De overheid, de gemeente Amsterdam en de IND uitten hun zorgen over dit soort complottheorieën, aangezien deze antisemitische elementen zouden bevatten (Trouw, 3 november 2022). De ‘reptielmensen’, die in de complottheorieën van Icke een belangrijke rol spelen aan de top van onze samenleving, worden vaak gerelateerd aan Joodse families. Zelf beweert Icke dat het hem niet gaat om rassen, aangezien ook niet-Joodse families zouden behoren tot de reptielachtige wezens. Ook Thierry Baudet verklaarde onlangs dat hij een aanhanger is van deze complottheorie (NRC, 22 oktober 2022).

Complottheorieën met een sterke antisemitische onderlaag zijn geen nieuw verschijnsel; ze bestaan al sinds de Middeleeuwen. Verhalen, sagen en beschuldigingen richting de Joodse gemeenschap maken al lang deel uit van de westerse vertelcultuur. De theorie van Icke kan gezien worden als een voortzetting hiervan, met veel elementen die overgenomen zijn uit soms eeuwenoude teksten. In dit artikel richt ik mij op het onderzoeken van twee van deze oude teksten, The Blood Libel Legend en de Protocollen van de wijzen van Sion. In beide teksten zijn elementen aan te wijzen, sommige expliciet en andere impliciet, die Icke heeft gebruikt in zijn wereldbeeld en ideologie.

David Icke & zijn denkbeelden

Aan het begin van zijn boek The biggest secret heeft Icke een waarschuwing geplaatst: ‘Please do not continue if you are dependent on your present belief system, or if you feel you can not cope emotionally with what is really happening in this world.’ (Icke, 1998, p. xvii) Een terechte waarschuwing, want als je daadwerkelijk zou geloven wat Icke in dit boek beweert, zou je blik op de wereld nooit meer hetzelfde zijn. In ruim 500 pagina’s beschrijft Icke zijn kosmologie.

Een aantal duizenden jaren geleden streken er onbekende reptielachtige wezens op planeet aarde neer. Ze plantten zich voort en leven nog steeds onopgemerkt tussen de mensen. Door zich voort te planten met de menselijke soort, werden er reptielmensen geboren: hybriden. Ze zien eruit als mensen, maar hebben ook nog steeds kenmerken van reptielen. De reptielmensen hebben minder emoties dan echte mensen en komen over als koud. Ze drinken het bloed van mensenkinderen met blonde haren en blauwe ogen, om jong en mens te blijven. Samen vormen zij de ‘Broederschap van de Slang’. Icke noemt veel families die onderdeel zijn hiervan, waaronder de Windsors, de Rothschilds en de Rockefellers.

Deze bloedlijnen regeren in het geheim over de hele wereld, maar hebben nog grotere ambities. De geheimzinnige elite heeft een gedetailleerde strategie om het menselijke ras nog verder te onderwerpen en uiteindelijk tot slaaf te maken. In de nieuwe wereldorde zullen de mensen hersenloze volgelingen zijn van de elite. Het beheersen van de menselijke geest en emoties is de basis van het beheersen van de mens. De reptielenelite is overal in de maatschappij aanwezig: ze manipuleren de politiek, de economie en de cultuur. Niet alle invloedrijke mensen zijn onderdeel van dit reptielgenootschap; om deze mensen voor hun karretje te spannen gebruiken de reptielen meerdere tactieken. Zo is er een groot pedofielennetwerk waarmee de reptielen andere leiders verleiden en afpersen. De kinderen en foetussen die hierbij ontstaan worden dan gebruikt voor Satanische doeleinden.

Mensen die dit doorhebben zijn ‘wakker’ en doorzien dit plan. Icke ziet het als zijn missie om dit complot wereldkundig te maken en hiermee de mensheid te redden van een overheersing door de reptielen.

Het bloedsprookje

In zijn complottheorie verwijst Icke impliciet naar een eeuwenoude antisemitische sage. Het bloedsprookje, ook wel bekend als de Blood Libel Legend, houdt in dat Joodse mensen christenkinderen vermoorden, om vervolgens hun bloed te gebruiken voor rituelen en/of om jong te blijven (Dundes 1991, p. 10). Deze sage bestaat al vanaf de twaalfde eeuw en heeft zich in de eeuwen hierna verder ontwikkeld. De eerste bekende versie van deze sage speelt zich af in twaalfde eeuw: in de boekenreeks The Life and Passion of Saint William the Martyr of Norwich onderzoekt de monnik en zelfbenoemde detective Thomas of Monmouth (1149–1172) de dood van het jongetje William of Norwich.

William of Norwich, een twaalfjarig jongetje dat in de leer was om vilder te worden werd op Paaszaterdag 25 maart in 1144 dood aangetroffen. Vier jaar later raakt Thomas of Monmouth geobsedeerd met deze dood en begint een onderzoek. Hij beschuldigt de Joden die in de buurt wonen van een rituele moord. William zou zijn meegenomen door een onbekende man, zijn gemarteld door Joodse mensen uit de buurt en uiteindelijk gekruisigd. Ze zouden het lichaam hebben proberen te verdoezelen, maar toch werd William uiteindelijk gevonden. Het verhaal zat zo spannend en meeslepend in elkaar, dat het al snel rondging in de omgeving. Aangezien weinig mensen konden lezen, laat staan Latijn, werd het verhaal groot binnen de orale traditie. Binnen deze traditie bleek het lastig om met een kritische blik naar het verhaal te kijken. Wanneer dit wel zou zijn gebeurd, zou duidelijk zijn geworden dat het verhaal aan elkaar hing van roddels en veronderstellingen. Daarbij is het verhaal meer dan zes jaar na de moord op William geschreven. Thomas beschrijft de familie van William als goede en gelovige Christenen en William als de onschuld zelve. Zijn blonde haar en blauwe ogen worden uitvoerig beschreven. Vanwege zijn gruwelijke dood kreeg William een heilige status.

In zijn boek gaat Thomas in op geruchten rond een Joodse elite. Volgens hem vertelde een tot het Christendom bekeerde Joodse man hem dat er in Narbonne elk jaar een vergadering plaats vond van de Joodse elite. In deze vergadering werd de jaarlijkse rituele moord op een Christen bekokstoofd, als offer voor hun voorouders. Deze rituele moorden vonden plaats om zich op Jezus te wreken en de Joodse macht terug te krijgen, zo beschrijft Thomas of Monmouth. De rituele moorden in Europa, zijn volgens Thomas Monmouth dus deel van een groter plan. Niemand dacht vóór 1144 dat Joden kinderen kruisigden; deze beschuldigingen waren dus zeer choquerend voor het publiek. Hiermee werd Thomas of Monmouth een invloedrijk figuur binnen de westerse geschiedenis. Hij creëerde een ‘mythe’ die de westerse samenleving van de twaalfde eeuw tot nu zou beïnvloeden en direct of indirect, veel meer doden zou veroorzaken dan de moordenaar van William ooit had kunnen denken. Het is nooit duidelijk geworden wie die moordenaar van William was. Wat wel duidelijk is, is dat dit verhaal meer navolging kreeg: gedurende de middeleeuwen en hierna is dit verhaal blijven rondspoken en zijn vele Joden onterecht beschuldigd van rituele kindermoorden. Er zijn véél meer voorbeelden van de Blood Libel dan alleen het verhaal van William of Norwich; voor een overzicht van de ontwikkeling van deze sage kunt u hier terecht.

De Protocollen van de wijzen van Sion

Een ander document waar veel overeenkomsten te vinden zijn met het gedachtegoed van David Icke, heet de Protocollen van de wijzen van Sion. Dit document is één van de belangrijkste vervalsingen van de moderne tijd. Het vertelt het verhaal van hoe een Joodse elite van plan is om de wereld over te nemen en de niet-Joden te onderwerpen aan slavernij (W. Segel en R. S. Levy, 1995). De Protocollen van de wijzen van Sion is, volgens de historicus Michael Hagemeister de meest invloedrijke tekst voor het moderne antisemitisme. Het is een hoeksteen binnen veel complottheorieën en is verspreid over alle delen van de wereld. Er kan worden uitgesloten dat er in deze tekst ook maar enige waarheden schuilen; toch geloven vele mensen in de inhoud van dit werk.

In de Protocollen wordt beschreven hoe een onbekende Joodse spreker voor een onbekend, maar waarschijnlijk Joods, publiek staat, op een onbekende tijd en een onbekende plaats. Hij vertelt over de plannen om de wereld te veroveren. Tot in details wordt de strategie van dit complot uitgelegd. De vermeende samenzweerders willen macht over alle terreinen van de maatschappij: de politiek, het culturele en sociale leven en de economie. Ze maken hierbij gebruik van de wereld van de vrijmetselaars, die zij voor hun karretje hebben gespannen. Alles is vooropgezet en onderdeel van het grotere plan. Revoluties, oorlogen en bijvoorbeeld de harde economische tegenstelling tussen kapitalistisch en communistisch blijken nep te zijn. De samenzweerders beheersen de markt en creëren onrust en tegenstellingen. De heidenen zullen uiteindelijk zo uitgeput zijn dat zij zich vrijwillig overgeven aan het leven in slavernij en de Joodse macht zal zegenvieren. Deze nieuwe samenleving zou conflictvrij zijn: het onderworpen volk is namelijk ‘blind’ en niet capabel om hun eigen keuzes te maken. Ze zijn compleet gehersenspoeld en worden constant gemanipuleerd door de staat.

De Protocollen zijn samengesteld uit vrij uiteenlopende werken en kennen een lange geschiedenis van samenstellingen, aanpassingen en aanvullingen. De grootste bron van het werk betreft Dialogue aux enfers entre Machiavel et Montesquieu, ou la politique de Machiavel au XIXe siècle (De dialoog in de hel tussen Machiavelli en Montesquieu in de negentiende eeuw), een humoristisch traktaat gericht tegen het autoritaire bewind van Napoleon III, voor het eerst gepubliceerd in 1864. De onbekende samensteller van de Protocollen gebruikte ongeveer de helft van dit werk en veranderde de beschuldigingen tegenover Napoleon III in beschuldigingen richting ‘de Joden’. Hier werden nog andere bronnen aan toegevoegd en stukken bijgeschreven. Ook wordt er in de Protocollen veel gebruik gemaakt van symboliek. Zo worden Joden geïdentificeerd als slangen die om de wereld cirkelen en chaos veroorzaken door krachten tegen elkaar te laten keren.

Er worden in de Protocollen twee motieven samengevoegd: de complottheorie en het antisemitisme. Deze motieven hadden in de negentiende eeuw een sterke aantrekkingskracht tot het grote publiek. Duistere daden van geheime genootschappen kwamen veelal voor in boeken van grote schrijvers uit deze tijd; denk hierbij aan de romans van Balzac, Goethe en Dickens, maar ook in de opera’s van bijvoorbeeld Mozart en Verdi (W. Segel en R. S. Levy 1995, p. 5). Het geloven in dit soort complottheorieën was dan ook niet alleen weggelegd, zoals wel eens wordt gedacht, voor de ‘zwakkere van geest’, maar ook voor de intellectuele elite.

Niet alleen in de twintigste, maar ook in de eenentwintigste eeuw vinden de denkbeelden uit de Protocollen een publiek. In de nasleep van 9/11 bijvoorbeeld, werd het idee dat er een geheim Joods genootschap bestaat dat hongert naar macht, weer nieuw leven ingeblazen. Vooral in het Midden-Oosten, maar ook elders in de wereld gingen er geruchten rond dat ‘de Joden’ verantwoordelijk waren voor de aanslagen (Bronner 2019, p. xix.). Aangezien deze groep ook de media in handen zou hebben, zouden de Joodse mensen voorbereid zijn op de aanslagen en deze dag niet naar het werk zijn gekomen. De ideologie binnen deze samengestelde vervalsing leeft dus nog steeds voort en laait op wanneer een individu of een groep hier een aanleiding toe vindt.

Alles in één complot

Zoals Michael Hagemeister schreef in zijn boek The Perennial Conspiracy Theory: het is verbazingwekkend hoe effectief vervalsingen kunnen zijn. Zowel de Blood Libel als de Protocollen komen vandaag de dag nog veelvuldig voor. In de complottheorie van David Icke komen veel elementen uit beide werken terug. Het idee dat een geheim genootschap de wereld beheerst staat centraal in The Biggest Secret. In zijn ‘supercomplot’ brengt Icke allerlei bestaande complotten samen en weeft hiermee zijn eigen complotwereld. Zijn wereldbeeld lijkt hierdoor een chaotische samenstelling van vooropgezette plannen, buitenaardse overheersers en kwade intenties. Dat Icke ook gebruik maakt van antisemitische teksten en sagen wordt duidelijk wanneer deze worden geanalyseerd.

De Blood Libel heeft een Bijbelse betekenis: om zich op Jezus te wreken moeten er Christenkinderen worden vermoord. In veel versies van de Blood Libel komt ook voor dat het bloed gedronken wordt ter afronding van het ritueel. Dit bloed zou bijvoorbeeld medicinale kwaliteiten hebben die de levensduur verlengen. Dit komt terug in de denkbeelden van Icke. Hij beschrijft hoe pedofiele netwerken in stand worden gehouden door de geheime elite en ook hoe het bloed van jonge kinderen met blonde haren en blauwe ogen wordt gebruikt door de reptielen om in leven te blijven. Hiermee kunnen de pedo-netwerken van Icke gezien worden als het moderne equivalent van de Blood Libel Legend.

Icke beweert dat de mensheid wordt geregeerd door reptielen die duizenden jaren geleden op aarde zijn neergedaald. Deze reptielen hebben volgens hem de complete wereldheerschappij in hun handen. Alles, zowel de geschiedenis als de toekomst is een vooropgezet plan. Het idee van een geheime broederschap komt voor in zowel de Blood Libel als in de Protocollen. Thomas of Monmouth beschrijft dat de rituele moorden onderdeel zijn van een groter plan van een geheim genootschap. Dit komt vrijwel één op één overeen met Icke’s idee dat er een mysterieuze elite bestaat die de mensheid regeert.

De reptielen die de wereld beheersen noemt Icke de ‘Broederschap van de Slang’. De slang wordt in meerdere antisemitische teksten gebruikt als metafoor voor Joden. Dit is duidelijk zichtbaar in de Protocollen, waarin Joden veelal worden gesymboliseerd als slangen die om de wereld cirkelen. Hierin wordt ook het mystieke en buitenaardse sentiment rondom deze beeldvorming aangeraakt. Slangen en reptielen hebben gevoelsmatig iets mysterieus en worden vaak als eng gezien; daarnaast zijn ze koudbloedig. Wanneer een bevolkingsgroep wordt geassocieerd met deze dieren, wordt duidelijk dat deze bevolkingsgroep wordt geportretteerd als een kwade groep buitenstaanders. Daarbij kan er nog een andere overeenkomst worden gevonden tussen de beschreven wereldleiders in de werken van Icke en die van de Protocollen. Hoewel Icke niet beweert dat alle samenzweerders Joods zijn, zijn veel van de voorname families die hij noemt wel degelijk Joods, zoals de Rothschilds en de Rockefellers.

Niet alleen de slang is een verwijzing naar de Protocollen, de hele opzet van de inhoud van dit werk is duidelijk terug te lezen in het werk van Icke. Net zoals in de Protocollen wordt genoemd, is er sprake van een allesoverheersende macht en een ‘slapend’ – zoals Icke ze omschrijft – of ‘blind’ – zoals wordt beschreven in de Protocollen – volk dat tot slaaf wordt gemaakt. De beeldspraak die hierbij gebruikt wordt is ook bijna hetzelfde. Slapend en blind houden allebei in dat het volk bedrogen wordt terwijl dit de mensen ontgaat. Wanneer je kan zien of wanneer je wakker wordt, beleef je de wereld op een compleet andere manier. De heerschappij is allesomvattend in beide werken én verbergt een diep geheim: het tot slaaf maken van de bevolking, door middel van het uitvoeren van een tot in de puntjes uitgewerkt plan. Hiernaast gebruikt Icke in zijn teksten het woord ‘sheeple’, wanneer hij het over de mensen heeft die niet geloven in zijn complottheorieën. Hij vergelijkt mensen hiermee met een kudde schapen, die zich makkelijk laat leiden en domesticeren. Deze term verwijst volgens David G. Robertson, religiewetenschapper, pijnlijk terug naar het Hebreeuwse woord ‘goyim’, dat niet-Jood betekent en vaak wordt gebruikt in de Protocollen, om de heidense volgzame massa aan te duiden.

Met al deze overeenkomsten in het vizier is het ook niet verbazingwekkend dat Icke in zijn boek The Robot’s Rebellion’s meer dan eens naar de Protocollen verwijst. Dit geschrift is volgens Icke dan ook geen vervalsing, maar het is onderdeel van de illuminati, de elitaire broederschap der verlichten. Ook beweert Icke dat Hitler ook bekend was met de Protocollen; hij had ze gekregen van de Joodse Rothschilds, die er ook voor zorgden dat hij aan de macht kwam.

De overeenkomsten tussen de Blood libel, de Protocollen en het gedachtengoed van Icke zijn uitgebreid en verbazingwekkend. Het is duidelijk dat Icke in het creëren van zijn wereldbeeld verschillende theorieën bij elkaar voegt. Niet alleen in de inhoud, ook in de totstandkoming lijken de theorieën op elkaar. Alle drie de complotten zijn samengesteld uit bestaande werken, roddels, (onbetrouwbare) getuigen en nieuwe teksten. Ook zijn alle drie deze complotten mettertijd ontwikkeld. Schrijver en scepticus Rob Nanninga onderzocht de ontwikkeling van het gedachtengoed van David Icke. Zijn complottheorie wordt met de jaren gekker en extremer. Dit zagen wij ook bij de Blood Libel. Het begon bij één mysterieuze moord en een paar jaar later vond men ‘bewijs’ voor een systeem van rituele kindermoorden. Ook de Protocollen zijn opgebouwd uit verschillende verhalen en aangepast door de tijd. Dit bewijst dat deze theorieën niet los van elkaar staan, maar allemaal deel uitmaken van een groter narratief waarbij verschillende hardnekkige valse geschriften en beschuldigingen zich een weg vinden door de tijd.

Bronnen

Bronner, Stephen Eric. 2019. A Rumor about the Jews: Conspiracy, Anti-Semitism, and the Protocols of Zion, Palgrave Macmillan Cham.

Dundes, Alan. 1991. The Blood Libel Legend : A Casebook in Anti-Semitic Folklore. Madison, Wis.: University of Wisconsin Press.

Hagemeister, Michael. 2021. The Perennial Conspiracy Theory, Reflections on the History of The Protocols of the Elders of Zion. London: Routeledge focus.

Icke, David. 1999. The Biggest secret. Derby: Ickonic Enterprises.

Icke, David. 1994. The Robot’s Rebellion. London: Gateway

Kieval, Hillel J. 2022. ‘Blood Inscriptions: Science, Modernity, and Ritual Murder at Europe’s Fin De Siècle. Jewish Culture and Contexts. Philadelphia: University of Pennsylvania Press.

Nanninga, Rob. 2005. ‘In de ban van de Matrix. Het reptielencomplot van David Icke.’Uit: Skepter, 18.3.

Robertson, David G. 2016. Ufos, Conspiracy Theories and the New Age: Millennial Conspiracism. New York: Bloomsbury Academic.

Segel, Binjamin W. en Richard S. Levy. 1995. A Lie and a Libel : The History of the Protocols of the Elders of Zion. Lincoln: University of Nebraska Press.