“Wil je gewone melk of koemelk in de koffie?”

“Wil je je groentekroket met of zonder broodje?” was een gouden zet van mijn collega. Met deze vraag wist ze ook de omnivoren op kantoor op slinkse wijze te verleiden tot het bestellen van een groentekroket in plaats van een vleeskroket, toen ze de bestellingen opnam voor de maandelijkse krokettenlunch. Doorgaans wordt vlees als de standaard gezien, en moet je het zelf aangeven als je een vegetarisch alternatief wil; mijn collega draaide dit frame om, en bood de groentekroket als standaard aan. Zo liet ze de omnivoren zelf beslissen of ze apart wilden vragen om een vlezige variant. Hierop voortbordurend hadden we het erover dat we het ook ‘gewone kroketten’ en ‘vleeskroketten’ zouden kunnen noemen, om het beeld van vlees als standaard nog verder in twijfel te trekken; en inmiddels hebben we het al grappend en grollend ook over ‘gewone melk’ (Oatly Haverdrank Barista Edition) in de koffie.

Daar moest ik aan denken toen ik deze kop op rtlnieuws.nl las, over de belastingregel die havermelk onder de noemer ‘frisdrank’ schaart: “Kritiek op belastingregel waarbij havermelk duurder wordt, maar gewone melk niet”. Hoezo ‘gewone melk’? Al jaren drink ik mijn koffie met soja- of havermelk, en de populariteit van de ‘havercappu’ wijst erop dat ik daarin lang niet de enige ben. De laatste keer dat ik een pak koemelk in huis had was een paar maanden geleden – op verzoek van mijn zus, die kwam logeren en ’s ochtends altijd een glas melk bij het ontbijt drinkt – terwijl ik wel standaard een pak havermelk in de koelkast heb staan. Als je ‘gewoon’ definieert als ‘gebruikelijk’ of ‘alledaags’, is koemelk voor mij en voor vele anderen allerminst ‘gewone melk’.

Dat we koemelk nog steeds als de standaard zien, is ergens natuurlijk logisch: soja- en havermelk (en andere plantaardige melkalternatieven) zijn ontstaan als veganistische vervangers van dierlijke melk. Maar ook geitenmelk en schapenmelk bestaan, en ook dat zijn ‘gewone’ melken in de oorspronkelijke zin van het woord (“de hoofd­za­ke­lijk uit wa­ter, ei­wit, vet en melk­sui­ker be­staan­de wit­te vloei­stof die door de bor­sten van vrou­wen en de zog­klie­ren van vrou­we­lij­ke zoog­die­ren wordt af­ge­schei­den, en die tot het eer­ste voed­sel van hun kin­de­ren resp. jon­gen dient”, aldus Van Dale). En daarbij wordt wél altijd gespecificeerd wat voor soort melk het is.

Er bestaan inmiddels zoveel soorten melk(alternatieven) dat het woord ‘melk’ een breder begrip is gaan omvatten dan dierlijke melk alleen. En ook die nieuwere definitie staat onder het lemma ‘melk’ in Van Dale: “Min of meer op melk lij­ken­de vloei­stof, m.n. het sap in plan­ten en vruch­ten, voor­al in de ko­kos­noot. Ook wel als twee­de lid in sa­men­stel­lin­gen als de vol­gen­de, waar­in het eer­ste lid een plant of vrucht noemt: cactusmelk, klap­per­melk, ko­kos­melk”. Waarom vinden we koemelk dan nog steeds zo standaard dat we het ‘gewone melk’ noemen? Laten we het frame omdraaien en het beestje bij de naam noemen. Dus, drink jij je koffie met gewone melk of met koemelk?