Op 3 maart 2017 promoveerde de journalist en historicus Ewoud Sanders op het proefschrift 'Levi's eerste kerstfeest' over Nederlandse katholieke en protestantse jeugdboekjes over jodenbekering van 1792-1915. Wat verklaart de populariteit van zulke boekjes in het verleden? En waarom gaat men er in sommige kringen nog steeds mee door? (Bekijk dit interview op YouTube.) … [Lees meer...] overLevi’s eerste kerstfeest
In het dagelijksch leven zegt men golf
Een geschiedenis van het Nederlands in 196 sonnetten (113) Het Nederlandse sonnet bestaat 452 jaar. Hoe is het de taal in die tijd vergaan? Door Marc van Oostendorp Ah, de rijkdom van het woord baar! Zeven artikelen maar liefst heeft het Woordenboek der Nederlandsche Taal eraan gewijd, van 'benaming van eene Indische gewichtshoeveelheid' tot en met 'eene streep, … [Lees meer...] overIn het dagelijksch leven zegt men golf
Hy loop by die deur uit
Door Marc van Oostendorp Wat wij Nederlanders te weinig vieren: dat wij rondomzetsels ('circumposities') hebben zoals naar...toe en dingen kunnen zeggen als 'ik loop naar mijn doel toe', met naar voor mijn doel en toe erachter. In welke andere taal vind je zoiets? In het Afrikaans. In die taal vind je eigenlijk nog meer rondomzetsels: niet … [Lees meer...] overHy loop by die deur uit
Is de taalkunde wel een soort biologie?
Door Marc van Oostendorp Jan Koster, emeritus hoogleraar taalwetenschap in Groningen, is misschien wel de diepste denker onder de Nederlandse taalkundigen van dit moment. Hij heeft carrière gemaakt als een loyaal dissident binnen de door Noam Chomsky geïnitieerde generatieve grammatica – iemand die deel uitmaakte van de school, maar er wel altijd zijn eigen interpretatie aan … [Lees meer...] overIs de taalkunde wel een soort biologie?
Nieuw: Neerlandistiek voor de klas – voor leraren die van het Nederlands houden
Door Peter-Arno Coppen, Marc van Oostendorp en Nicoline van der Sijs Redactie Neerlandistiek voor de klas Het schoolvak Nederlands is misschien wel het interessantste en het aantrekkelijkste, maar in ieder geval het belangrijkste dat de middelbare school te bieden heeft. Om dat te laten zien én om leraren Nederlands de kans te geven over de inhoud van het vak van gedachten te … [Lees meer...] overNieuw: Neerlandistiek voor de klas – voor leraren die van het Nederlands houden
De enig mogelijke taalconstellatie in Europa
Door Marc van Oostendorp Je hoort van allerlei klachten over de politiek van Europa, maar over het taalbeleid gaan die klachten meestal niet. Er wordt een bepaalde politiek gevolgd – de officiële talen van alle Europese landen mogen bijvoorbeeld in het Europees parlement gebruikt worden en zo nodig moet in tolken worden voorzien – waarover je best zou kunnen discussiëren omdat … [Lees meer...] overDe enig mogelijke taalconstellatie in Europa
Anna Karenina als Nederlandse letterkunde
Door Marc van Oostendorp Op school zou weer meer vertaald moeten worden, vindt de meestervertaler Hans Boland. Er is geen manier om je taalgevoel zo aan te scherpen. Mensen drukken zich steeds slordiger uit, en het "meest probate middel om dit proces te stoppen en mogelijkerwijs te verkeren, is vertaalonderricht." Hij heeft gelijk en hij laat het met verve zien. Naar … [Lees meer...] overAnna Karenina als Nederlandse letterkunde
Nee, fucking hard juist
Door Marc van Oostendorp De jeugd! Altijd op zoek naar manieren om haar bewondering uit te drukken. En altijd moeten dat nieuwe begrippen zijn, omdat iedere nieuwe generatie weer nieuwe dingen bewondert, die natuurlijk heel anders zijn dan de dingen die de oude generatie bewonderde. En zo kun je laten horen tot welke generatie je behoort door tot op hoge leeftijd het … [Lees meer...] overNee, fucking hard juist
Spelregels?
De PvdA pleit in een campagnefolder voor 'heldere, eerlijke spelregels'. Ook de regering vroeg in een deze week goedgekeurde participatieverklaring aan nieuwkomers om zich aan de 'spelregels' van de samenleving te houden. Waarom 'spelregels' en niet kortweg regels? Daarover gaat mijn zondagochtendminicollege van vandaag. … [Lees meer...] overSpelregels?
En eischt mijn God mijn hart voor zich alleen?
Een geschiedenis van het Nederlands in 196 sonnetten (112) Het Nederlandse sonnet bestaat 452 jaar. Hoe is het de taal in die tijd vergaan? Door Marc van Oostendorp Wat betekent het woord en? En dan vooral aan het begin van een zin, waar je het vaak kunt weglaten? Waarom zou je het dan gebruiken? Waarom zou een vakkundig dichter als Hélène Swarth het aan het eind van … [Lees meer...] overEn eischt mijn God mijn hart voor zich alleen?
Nogal vele woorden
Door Marc van Oostendorp Er is al vaker geschreven over het verschil tussen veel en vele, maar de 33 pagina's die de Utrechtse taalkundige Eddy Ruys eraan wijdt in het wetenschappelijke blad Glossa laten ineens allerlei nieuwe kanten van dit paar zien. Er is om te beginnen een verschil tussen niet-telbare stofnamen zoals wijn en telbare woorden als flessen: … [Lees meer...] overNogal vele woorden
Nepjiddisch
Door Marc van Oostendorp Het Jiddisch schijnt de laatste jaren met name in Amerika een revival door te maken, doordat streng-orthodoxe Joodse gemeenschappen, waar de taal als familietaal gebruikt wordt, betrekkelijk sterk groeien. Het is moeilijk voor buitenstaanders om in die gemeenschappen door te dringen – en iedereen die net zo streng orthodox is als zij is een … [Lees meer...] overNepjiddisch
Ik ben de enige die m’n best heeft gedaan
Door Marc van Oostendorp Er gaat een bijzondere fascinatie uit van woorden als zijn en haar. Waarnaar verwijzen zulke woorden? Je kunt het vaak wel afleiden uit de context, maar hoe doe je dat precies? Waarnaar verwijst bijvoorbeeld het woordje haar in de volgende zin? Ik ben de enige die haar best heeft gedaan. [1] Het antwoord is, natuurlijk, naar ik, immers volgens deze … [Lees meer...] overIk ben de enige die m’n best heeft gedaan
Spreken dat zingen verbeeldt, bij Piet Gerbrandy
Door Marc van Oostendorp Zingen speelt een belangrijke rol in Piet Gerbrandy's nieuwe, lange, veelvormige gedicht, Steencirkels, en vaak is dat wat wonderlijk, duister gezang: "Zijn rauwe alt," staat bijvoorbeeld op pagina 48, "heeft dan in verre taal een lied gebrabbeld." En op de laatste pagina: "Kom. Zingen wij een allerlaatste lied." Spreken speelt bijna een even … [Lees meer...] overSpreken dat zingen verbeeldt, bij Piet Gerbrandy
Van zulcke schrijvers vlucht d’onvruchtbren overvloed
Door Marc van Oostendorp Misschien moet een nieuwe literatuurgeschiedenis van de Nederlanden niet door letterkundigen geschreven worden, maar door historici. Die conclusie kun je trekken na het sprankelende en razend interessante De weg naar het binnenland – het laatste deel van de 'Geschiedenis van de Nederlandse literatuur', dat geschreven werd door de Leuvense hoogleraar … [Lees meer...] overVan zulcke schrijvers vlucht d’onvruchtbren overvloed
Rediscovery of heathen temples in the Netherlands; the case of Old Dutch ‘harag’
By Peter Alexander Kerkhof Etymologies live long lives, whether they turn out to be false or not. In Old Germanic studies it is common practice to cite earlier etymological suggestions going back as far as the nineteenth century. In most cases where Old Germanic etymology is involved, this is not a big problem because a lot of the earlier scholarship has been replaced by … [Lees meer...] overRediscovery of heathen temples in the Netherlands; the case of Old Dutch ‘harag’
Leve Internet!
Door Marc van Oostendorp 20 jaar geleden ging ik bij Onze Taal werken om aan hun website te bouwen. 20 jaar geleden! En ik heb nog altijd een ideaal, zoals ik uitleg in mijn zondagochtendminicollege van vandaag. … [Lees meer...] overLeve Internet!
En scheurde’ aan flarden ’t hijgend lijf zijn eigen honden
Een geschiedenis van het Nederlands in 196 sonnetten (111) Het Nederlandse sonnet bestaat 452 jaar. Hoe is het de taal in die tijd vergaan? Door Marc van Oostendorp Hoewel minder bekend dan haar sonnetten vol gevoelige mijmeringen en al dan niet vage klachten over het leven, bestond misschien het sterkste deel van het oeuvre van Hélène Swarth wel uit haar gedichten … [Lees meer...] overEn scheurde’ aan flarden ’t hijgend lijf zijn eigen honden
Is het nodig om te gebruiken?
Door Marc van Oostendorp Een belangrijk deel van de moeilijkheid van het Nederlands wordt veroorzaakt door kleine woordjes. Zoals om, het onderwerp van een nieuw artikel van de Groningse taalkundige Gosse Bouma. Soms lijkt het niet uit te maken of je dat woord wel of niet gebruikt: De Indiërs proberen te investeren in Oeganda. De Indiërs proberen om te investeren in … [Lees meer...] overIs het nodig om te gebruiken?
‘Ik heb niet eens een tv’
Iemand trekt de telefoon eruit in ons managershorrorfeuilleton De verleden tijd van lijken. Door Marc van Oostendorp [Wat voorafging: Wouter en zijn medemanagers Sophie en Femke zijn aan het vergaderen over de opvolging van Wouter als hoogleraar. Hoewel Marie op allerlei vlakken actiever is geweest, en bovendien een vrouw, geeft Wouter de voorkeur aan Gerard omdat die weet … [Lees meer...] over‘Ik heb niet eens een tv’
Van standaardtaal naar harmonie
Door Marc van Oostendorp Verdwijnt het Standaardnederlands? Over die belangrijke vraag buigen drie van de belangrijkste experts op dit gebied, Stefan Grondelaers, Roeland van Hout en Paul van Gent, zich samen in een artikel in het nieuwste nummer van het vakblad Taal en Tongval. Er zijn mensen die denken dat de standaardtaal er onherroepelijk aan gaat. Mensen geloven niet meer … [Lees meer...] overVan standaardtaal naar harmonie
Wie geen tijd heeft om te lezen, wil geen beter mens worden
Door Marc van Oostendorp Word je van lezen een beter mens? Het wordt tijd dat er eens een antwoord op die vraag komt, en dat antwoord luidt: jazeker! Te lang hebben de lezers zich bescheiden opgesteld omdat er ooit, ergens, een kampcommandant een gedicht van Rilke las als hij thuis kwam van zijn werk. We houden daar mee op, in deze tijd dat ongeletterden in Nederland … [Lees meer...] overWie geen tijd heeft om te lezen, wil geen beter mens worden
Wees alsjeblieft beleefd
Door Marc van Oostendorp Wie het gezelliger wil maken, grijpt niet onmiddellijk naar de gebiedende wijs. Wie met zinnen strooit als Ruim de keuken op, wordt niet onmiddellijk als beleefd gezien. Toch zijn er wel verschillen, laat een groep Nijmeegse onderzoekers onder aanvoering van Helen de Hoop zien in een artikel in de onlangs verschenen bundel Linguistics in the … [Lees meer...] overWees alsjeblieft beleefd
Zoo wandl ik
Een geschiedenis van het Nederlands in 196 sonnetten (11o) Het Nederlandse sonnet bestaat 452 jaar. Hoe is het de taal in die tijd vergaan? Door Marc van Oostendorp Van veel sonnetten van Hélène Swarth is het moeilijk te zeggen in welke periode in haar leven ze precies geschreven zijn. De sombere thematiek blijft dezelfde, net als de daarmee soms contrasterende … [Lees meer...] overZoo wandl ik
Het getal vijftig overtreft het getal veertig
Het aantal bekoringen van de semantiek is eindeloos Door Marc van Oostendorp Een van de onbetwistbare wetenschappelijke helden van de twintigste eeuw is Gottlob Frege (1848-1925), de vader van de semantiek van menselijke taal én van de grondslagen van de wiskunde. Een man die toen hij op het punt stond een doorwrochte studie te publiceren een brief kreeg van een of andere blaag … [Lees meer...] overHet getal vijftig overtreft het getal veertig
