Door Marc van Oostendorp Een belangrijk deel van de moeilijkheid van het Nederlands wordt veroorzaakt door kleine woordjes. Zoals om, het onderwerp van een nieuw artikel van de Groningse taalkundige Gosse Bouma. Soms lijkt het niet uit te maken of je dat woord wel of niet gebruikt: De Indiërs proberen te investeren in Oeganda. De Indiërs proberen om te investeren in … [Lees meer...] overIs het nodig om te gebruiken?
‘Ik heb niet eens een tv’
Iemand trekt de telefoon eruit in ons managershorrorfeuilleton De verleden tijd van lijken. Door Marc van Oostendorp [Wat voorafging: Wouter en zijn medemanagers Sophie en Femke zijn aan het vergaderen over de opvolging van Wouter als hoogleraar. Hoewel Marie op allerlei vlakken actiever is geweest, en bovendien een vrouw, geeft Wouter de voorkeur aan Gerard omdat die weet … [Lees meer...] over‘Ik heb niet eens een tv’
Van standaardtaal naar harmonie
Door Marc van Oostendorp Verdwijnt het Standaardnederlands? Over die belangrijke vraag buigen drie van de belangrijkste experts op dit gebied, Stefan Grondelaers, Roeland van Hout en Paul van Gent, zich samen in een artikel in het nieuwste nummer van het vakblad Taal en Tongval. Er zijn mensen die denken dat de standaardtaal er onherroepelijk aan gaat. Mensen geloven niet meer … [Lees meer...] overVan standaardtaal naar harmonie
Wie geen tijd heeft om te lezen, wil geen beter mens worden
Door Marc van Oostendorp Word je van lezen een beter mens? Het wordt tijd dat er eens een antwoord op die vraag komt, en dat antwoord luidt: jazeker! Te lang hebben de lezers zich bescheiden opgesteld omdat er ooit, ergens, een kampcommandant een gedicht van Rilke las als hij thuis kwam van zijn werk. We houden daar mee op, in deze tijd dat ongeletterden in Nederland … [Lees meer...] overWie geen tijd heeft om te lezen, wil geen beter mens worden
Wees alsjeblieft beleefd
Door Marc van Oostendorp Wie het gezelliger wil maken, grijpt niet onmiddellijk naar de gebiedende wijs. Wie met zinnen strooit als Ruim de keuken op, wordt niet onmiddellijk als beleefd gezien. Toch zijn er wel verschillen, laat een groep Nijmeegse onderzoekers onder aanvoering van Helen de Hoop zien in een artikel in de onlangs verschenen bundel Linguistics in the … [Lees meer...] overWees alsjeblieft beleefd
Zoo wandl ik
Een geschiedenis van het Nederlands in 196 sonnetten (11o) Het Nederlandse sonnet bestaat 452 jaar. Hoe is het de taal in die tijd vergaan? Door Marc van Oostendorp Van veel sonnetten van Hélène Swarth is het moeilijk te zeggen in welke periode in haar leven ze precies geschreven zijn. De sombere thematiek blijft dezelfde, net als de daarmee soms contrasterende … [Lees meer...] overZoo wandl ik
Het getal vijftig overtreft het getal veertig
Het aantal bekoringen van de semantiek is eindeloos Door Marc van Oostendorp Een van de onbetwistbare wetenschappelijke helden van de twintigste eeuw is Gottlob Frege (1848-1925), de vader van de semantiek van menselijke taal én van de grondslagen van de wiskunde. Een man die toen hij op het punt stond een doorwrochte studie te publiceren een brief kreeg van een of andere blaag … [Lees meer...] overHet getal vijftig overtreft het getal veertig
Kan een wetenschapper nog op de VVD stemmen?
Door Marc van Oostendorp De verwarrende vraag doet zich ineens voor of je als wetenschapper nog wel op de VVD kunt stemmen bij de komende Kamerverkiezingen. Of je, zelfs als je sympathie hebt voor de standpunten van die partij over pakweg de infrastructuur of defensie, niet eigenlijk links moet kiezen als de wetenschap je lief is. Dat komt door een motie van VVD-Kamerlid … [Lees meer...] overKan een wetenschapper nog op de VVD stemmen?
Ik ben ook feminist
De managers begrijpen elkaar goed, in ons managementhorrorfeuilleton De verleden tijd van lijken Door Marc van Oostendorp "Begrijp me goed," zei Wouter, die op jonge leeftijd al hoogleraar Financiële Letterkunde was geworden en tegenwoordig strakke pakken droeg, een vlotte bril en kekke schoenen, en hoogleraar-directeur was van de afdeling HR-management van de … [Lees meer...] overIk ben ook feminist
Raar directeur zijn
Door Marc van Oostendorp Wat is het verschil tussen de radio en de walkietalkie? Over die intrigerende vraag gaat het proefschrift dat Maartje Schulpen vorige maand in Utrecht verdedigde. Dat er een verschil is blijkt uit de vergelijking tussen zinnen als de volgende: Martha luisterde naar de radio en Alice ook. Martha luisterde naar de walkietalkie en Alice … [Lees meer...] overRaar directeur zijn
Engelstalig onderwijs verandert je fouten in het Frans
Door Marc van Oostendorp Dat er op steeds meer middelbare, en zelfs basisscholen tweetalig onderwijs wordt gegeven – heel veel hoor je er niet over. En áls er al eens bezwaar wordt gemaakt, gaat het meestal om de invloed die zulk onderwijs heeft op het Nederlands. Kunnen zulke kinderen zich nog wel goed in onze taal uitdrukken? En willen ze dat nog wel? Het onderzoek naar … [Lees meer...] overEngelstalig onderwijs verandert je fouten in het Frans
omhelst
Door Marc van Oostendorp Tonnus Oosterhoff is helaas gestopt met zijn bewegende gedichten op internet. Wel heeft hij gelukkig een nieuwe bundel met stilstaande gedichten gepubliceerd, die je gemakkelijk zelf tot bewegen kunt brengen. … [Lees meer...] overomhelst
Goud. Van middagzon
Een geschiedenis van het Nederlands in 196 sonnetten (109) Het Nederlandse sonnet bestaat 452 jaar. Hoe is het de taal in die tijd vergaan? Door Marc van Oostendorp In gedichten is het einde van regels belangrijker dan het begin en niemand weet precies waarom. Aan het einde bevindt zich bijvoorbeeld doorgaans het rijm (ik ken geen conventie waarbij de eerste woorden … [Lees meer...] overGoud. Van middagzon
Water en taal
Door Marc van Oostendorp Een taal is geen stroompje, maar een grote, brede rivier. Traag stroomt ze permanent in de richting van de zee. Als je iets dichter bij kijkt, zie je golfjes die in de richting van de oever gaan. En nóg dichterbij, onder de microscoop, bewegen de moleculen alle kanten op. Zo is het ook met de taal. In de loop van de eeuwen gaat ze een bepaalde … [Lees meer...] overWater en taal
Noordelijk dialect praat je achter in de mond
Door Marc van Oostendorp Wanneer je naar de volksuniversiteit gaat om een taal te leren, hoor je het nog wel eens iemand beweren: Russich spreek je "voor in de mond" uit, Duits "achter in de mond". Ook over dialecten hoor je dat soort dingen weleens: wie dit of dat dialect wil imiteren, moet een plekje ergens in zijn mond vinden om het uit te spreken. In de Nederlandse … [Lees meer...] overNoordelijk dialect praat je achter in de mond
Ook Neerlandistiek is voor taalcompetentie!
Door Marc van Oostendorp Alleen al uit de titel blijkt dat Iedereen taalcompetent! een van de meest ambitieuze stukken die de afgelopen jaren uit de boezem van de Nederlandse Taalunie is opgeweld: een 'visiedocument' van de organisatie op het onderwijs Nederlands in de 21e eeuw! Die ambitie zit op verschillende niveaus. In de eerste plaats betreft het al het onderwijs in … [Lees meer...] overOok Neerlandistiek is voor taalcompetentie!
Amsterdamned!
Door Marc van Oostendorp Om te vieren dat Ester Naomi Perquin de Dichteres des Vaderlands is geworden, bewijs ik in mijn zondagochtendminicollege (nou ja, ochtend) van vandaag dat Perquin haar best doet om niet te liegen in haar recente gedicht 'Amsterdamned'! Ik haal er ook nog een forensisch wetenschapper bij die deze week in de Volkskrant werd geïnterviewd. Let op: … [Lees meer...] overAmsterdamned!
Onsterflijkheid-in-pijn, je-weet-wel
Een geschiedenis van het Nederlands in 196 sonnetten (108) Het Nederlandse sonnet bestaat 452 jaar. Hoe is het de taal in die tijd vergaan? Door Marc van Oostendorp Rond het jaar 1900 – het jaar dat het onderstaande sonnet van Hélène Swarth in De Gids verscheen – vulden de dichters het liefst oude stramienen met nieuwe woorden. Waar dertig, veertig jaar eerder … [Lees meer...] overOnsterflijkheid-in-pijn, je-weet-wel
Taalstemwijzer Tweede Kamerverkiezingen 2017
Door Marc van Oostendorp Als u uw stem wilt laten bepalen door de visie op taalbeleid, kunt u daarvoor het onderstaande handige stroomdiagram gebruiken. Meer toelichting valt te lezen in mijn bespreking van de verkiezingsprogramma's van de rechtse partijen, de linkse partijen, D66 en de ChristenUnie. Alleen partijen die momenteel vertegenwoordigd zijn in de Tweede Kamer … [Lees meer...] overTaalstemwijzer Tweede Kamerverkiezingen 2017
Laat die kinderen vertalingen lezen
Door Marc van Oostendorp Een paar weken geleden raakte Christiaan Weijts in een opinie-artikel in NRC Handelsblad een interessante kwestie aan: waarom lezen leerlingen op de middelbare school geen Tolstoj of Murakami? Die schrijvers hebben in de verkeerde talen geschreven, daarom, en vertalingen worden op de middelbare school niet gelezen. Weijts stelt daarom een uitbreiding … [Lees meer...] overLaat die kinderen vertalingen lezen
De verkiezingsprogramma’s over taal: VVD, CDA, SGP, 50PLUS en VNL
Door Marc van Oostendorp Wat zeggen de Nederlandse politieke partijen over taal? Vandaag is het de beurt aan de rechtse partijen die in de Tweede Kamer vertegenwoordigd zijn (gisteren waren de linkse partijen aan de beurt): VVD, CDA, SGP, 50PLUS en VNL. De PVV sla ik over omdat in het document dat deze partij als verkiezingsprogramma presenteert geen visie over taalbeleid … [Lees meer...] overDe verkiezingsprogramma’s over taal: VVD, CDA, SGP, 50PLUS en VNL
De verkiezingsprogramma’s over taal: PvdA, SP, GroenLinks, PvdD en Denk
Door Marc van Oostendorp Vrijwel alle partijen zijn het erover eens dat het Nederlands vooral een kwestie is voor 'vluchtelingen'. De groeimarkt voor leraren Nederlands zit dus sowieso daar. Het geldt ook voor alle partijen die ik nu maar even als 'links' bestempel en die momenteel in de Tweede Kamer vertegenwoordigd zijn: PvdA, SP, GroenLinks, Partij voor de Dieren en Denk. … [Lees meer...] overDe verkiezingsprogramma’s over taal: PvdA, SP, GroenLinks, PvdD en Denk
De verkiezingsprogramma’s over taal: ChristenUnie
Door Marc van Oostendorp D66 heeft in zijn verkiezingsprogramma, zo schreef ik vorige keer in deze reeks, alleen aandacht voor taal als instrument, en ziet Nederland daarbij als een tweetalig land met Nederlands en Engels. De ChristenUnie heeft een geheel andere visie. Ik wil niet zeggen dat hij diametraal tegenovergesteld is – de partijen zouden kunnen samenwerken en allebei … [Lees meer...] overDe verkiezingsprogramma’s over taal: ChristenUnie
Duim omhoog!
Door Marc van Oostendorp Mijn zondagochtendminicollege gaat vandaag over een proefschrift waarin wordt betoogd dat gebaren ook onderdeel zijn van de taal. Het hier besproken proefschrift staat op de website van de Landelijke Onderzoeksschool Taalwetenschap. … [Lees meer...] overDuim omhoog!
Ik breid mijn armen uit tot zwingen
Een geschiedenis van het Nederlands in 196 sonnetten (107) Het Nederlandse sonnet bestaat 452 jaar. Hoe is het de taal in die tijd vergaan? Door Marc van Oostendorp Het is een fijne ontdekking: dat ergens een woord voor bestaat. Je hebt het al je hele leven gezien, maar het was altijd iets privaats en iets schimmigs. En dan ineens ontdek je dat er een woord voor is – … [Lees meer...] overIk breid mijn armen uit tot zwingen
