Een schone ende ghenoechelijcke historie vanjoncker Jan uut den Vergiere, zoals gedrukt door Harman Janszoon Mullerte Amsterdam omstreeks 1590. Kritische editie van het unieke exemplaar: Göttingen, Niedersächsische Staats- und Universitätsbibliothek, sign. 8 FAB X, 132 RARA bezorgd door Willem Kuiper en Inge Van Outryve, Amsterdam 2021-2022 Capittel 17 Alle eerder verschenen … [Lees meer...] over‘Joncker Jan uut den Vergiere’ : capittel 17
Artikel
Nederlandse letterkunde: Het blad
Het wetenschappelijke tijdschrift 'Nederlandse Letterkunde' viert zijn vijfentwintigjarige bestaan met een mooi jubileumnummer. Achttien merendeels jonge neerlandici nemen de eerste jaargang (1996) als vertrekpunt om kritisch te reflecteren op een kwarteeuw vakbeoefening.* Zelf schreef ik een artikel over literatuurgeschiedschrijving. Het hele nummer is 'open access' en dus … [Lees meer...] overNederlandse letterkunde: Het blad
De roman van Walewein
Geschiedenis van het Nederlands in 100 literaire werken (9) Een van de Middelnederlandse verhalen over koning Arthur de Roman van Walewein, of Walewein en het schaakbord (rond 1250), kun je lezen als een door en door ironisch boek, voor een publiek dat nu niet per se alles geloofde dat het voorgeschoteld kreeg. Allerlei volkomen ongeloofwaardige avonturen maakt … [Lees meer...] overDe roman van Walewein
Onderwonder
Achter het achtervoegsel 13 Kleed ik mezelf modieus? Niet echt. Als mijn kleding schoon is, geen ongewenste scheuren vertoont en comfortabel zit, ben ik meer dan tevreden. Voor mode heb ik niet zoveel belangstelling, maar voor damesondermode des te meer. Begrijp me niet verkeerd. Mijn belangstelling hiervoor is louter taalkundig van aard. Nergens vind je zoveel … [Lees meer...] overOnderwonder
Veel topnamen zijn internationaal
Voornamendrift 85 De top voornamen van 2021 zijn weer door de Sociale Verzekeringsbank bekend gemaakt en zoals verwacht is er weinig veranderd ten opzichte van 2020. De top-20 van de meisjes bevat dezelfde namen, bij de jongens gaat Thomas er uit en komt oudgediende Jesse er in. Noah en Julia voeren nu de lijsten aan. Maar laten we de lijsten eens vanuit een … [Lees meer...] overVeel topnamen zijn internationaal
Hoe ‘varen’ werd tot ‘faren’
De z en de s hebben een lange geschiedenis: het verschil tussen beide is zo ongeveer zo ver als we terug kunnen kijken 'zwak' (swak) in het Nederlands en in de Nederlandse dialecten: de twee werden en worden veel door elkaar gehaald. Al in veertiende-eeuwse documenten vond de taalkundige Piet van Reenen voorbeelden waarin zeer en seer door elkaar werden gebruikt. Er zijn ook … [Lees meer...] overHoe ‘varen’ werd tot ‘faren’
‘Joncker Jan uut den Vergiere’ : capittel 16
Een schone ende ghenoechelijcke historie vanjoncker Jan uut den Vergiere, zoals gedrukt door Harman Janszoon Mullerte Amsterdam omstreeks 1590. Kritische editie van het unieke exemplaar: Göttingen, Niedersächsische Staats- und Universitätsbibliothek, sign. 8 FAB X, 132 RARA bezorgd door Willem Kuiper en Inge Van Outryve, Amsterdam 2021-2022 Capittel 16 Alle eerder verschenen … [Lees meer...] over‘Joncker Jan uut den Vergiere’ : capittel 16
beginnen / starten
Verwarwoordenboek vervolg (250) beginnen / starten De woorden overlappen voor een deel, maar er zijn subtiele verschillen. En beginnen is ruimer in betekenis. beginnen 1. een begin maken met iets, 2. ondernemen, 3. zich uitstrekken in … [Lees meer...] overbeginnen / starten
Antoine Braet (1942-2021): Modern retoricus en inspirerend leermeester
Voor mensen als Toine Braet ga je naar een universiteit toe. Dat wist ik nog niet toen ik Nederlands ging studeren in Leiden. Maar vandaag wel, en misschien al vanaf het eerste college dat hij ons het vak Retorische Analyse gaf. Stoicijns kijkend, houterig gesticulerend, met lichtnasale kraakstem kraakhelder formulerend, en dan ineens een lachende snor onder twee fonkelende … [Lees meer...] overAntoine Braet (1942-2021): Modern retoricus en inspirerend leermeester
Sociaal pedagogisch biograaf
Verhalen van Anton Valens (1964-2021) Na het overlijden vorig jaar van de schrijver Anton Valens (57) ben ik op grond van enkele necrologieën en aanbevelingen in schrijverskringen met een inhaalslag begonnen. Inmiddels heb ik vier boeken van Valens gelezen. Een ontdekking. In tegenstelling tot veel andere schrijvers ligt in zijn werk het accent niet bij hem zelf, maar … [Lees meer...] overSociaal pedagogisch biograaf
Lieke Marsman kleuren
Lieke Marsman voor de klas (8) Lieke Marsman schrijft bijzonder klankrijke gedichten. Neem het nieuwjaarsgedicht Een nieuwer jaar dat ze maandag in NRC Handelsblad liet afdrukken: alle klinkerklanken die het Nederlands kent, komen erin voor, en dat in een bepaald patroon. Je kunt dat gemakkelijk laten zien. Geef iedere klinkerklank – het Nederlands heeft er zestien, ik … [Lees meer...] overLieke Marsman kleuren
De tobberige Opstand
Wat ze mij nooit verteld hadden over de Tachtigjarige Oorlog: wat een gedoe het was. Het wordt overduidelijk uit de biografie die René van Stipriaan over dé man van de Nederlandse Opstand die het begin van die oorlog vormde: De zwijger. Het leven van Willem van Oranje. Toen Willem nog een jongen was, leek het allemaal nog zo mooi. Hij behoorde tot een tak van de … [Lees meer...] overDe tobberige Opstand
‘Joncker Jan uut den Vergiere’ : capittel 15
Een schone ende ghenoechelijcke historie vanjoncker Jan uut den Vergiere, zoals gedrukt door Harman Janszoon Mullerte Amsterdam omstreeks 1590. Kritische editie van het unieke exemplaar: Göttingen, Niedersächsische Staats- und Universitätsbibliothek, sign. 8 FAB X, 132 RARA bezorgd door Willem Kuiper en Inge Van Outryve, Amsterdam 2021-2022 Capittel 15 Alle eerder verschenen … [Lees meer...] over‘Joncker Jan uut den Vergiere’ : capittel 15
Is Sara Burgerharts belager een womanizer of een serieverkrachter?
Net als Jos Noorman las ik onlangs de nieuwe uitgave van Tonnus Oosterhoffs hertaling van De historie van mejuffrouw Sara Burgerhart (Neerlandistiek, 2 januari 2022). En net als Marc van Oostendorp ervoer ik door Oosterhoffs voortreffelijke hertaling in hedendaags Nederlands minder afstand tot de tekst dan bij het lezen van het … [Lees meer...] overIs Sara Burgerharts belager een womanizer of een serieverkrachter?
Etymologica: teers ‘balk, penis’
Het Nederlands kent zowel teers als taars, beide met de betekenissen ‘balk, dikke stok’ en ‘penis’ (en afgeleid daarvan ‘domme kerel’). De afwisseling tussen ee en aa wijst erop dat het oorspronkelijke woord teers was, waarvan de ee voor een r plus dentale medeklinker vooral in het Zuid-Hollands en Utrechts tot aa werd, zoals in haard, aarde, paars en andere woorden. Inderdaad … [Lees meer...] overEtymologica: teers ‘balk, penis’
Ik denk dat niemand op deze wereld ooit zo lang tegen een piemel heeft geblazen
Seks in recente Nederlandse romans, 1: De dood in Taormina (Arnon Grunberg) Schrijvers & piemels is een van de populairste Nederlandse Instagram-accounts over literatuur: het bevat fragmenten uit boeken waarin het mannelijk lid een belangrijke rol speelt. Er blijkt dat je heel veel boeken kunt citeren als je dit filter hanteert. Seks is vermoedelijk de populairste … [Lees meer...] overIk denk dat niemand op deze wereld ooit zo lang tegen een piemel heeft geblazen
Razend geil op Sara
Recensie: Betje Wolff & Aagje Deken – Historie van mejuffrouw Sara Burgerhart (hertaald door Tonnus Oosterhoff) Dankzij de frisse hertaling van Tonnus Oosterhoff kan nu iedereen ontdekken hoe boeiend de Historie van mejuffrouw Sara Burgerhart nog steeds is. Sara Burgerhart werd voor het eerst gepubliceerd in 1782. Het onafscheidelijke schrijversduo Elisabeth Wolff … [Lees meer...] overRazend geil op Sara
‘Joncker Jan uut den Vergiere’ : capittel 14
Een schone ende ghenoechelijcke historie vanjoncker Jan uut den Vergiere, zoals gedrukt door Harman Janszoon Mullerte Amsterdam omstreeks 1590. Kritische editie van het unieke exemplaar: Göttingen, Niedersächsische Staats- und Universitätsbibliothek, sign. 8 FAB X, 132 RARA bezorgd door Willem Kuiper en Inge Van Outryve, Amsterdam 2021-2022 Capittel 14 Alle eerder verschenen … [Lees meer...] over‘Joncker Jan uut den Vergiere’ : capittel 14
Van Wortel Bach Live tot Even tot hier
Eind jaren '80 waren de goedkoopste kaartjes voor de Stadsschouwburg in Groningen 5 gulden, en bezocht ik alles op cabaretgebied dat er geprogrammeerd werd. Eén van die voorstellingen was Wortel Bach Live van Hans Liberg. Over deze nonsens-titel maakte Liberg tijdens zijn show één keer een halve grap: "zoals de titel al doet vermoeden …" De zaal begon te lachen: het was evident … [Lees meer...] overVan Wortel Bach Live tot Even tot hier
‘Het gaat slecht, verder gaat het goed’
Synchroon De avonden lezen met leerlingen en collega’s (1) Moet je 22 december om kwart voor zes opstaan als je De avonden real time wilt lezen? Die vraag stelt een van de leden van de leesclub van Het Drachtster Lyceum op de avond van 21 december. Op 22 december beginnen we met het lezen van Gerard Reves debuutroman, een hoofdstuk per dag. Omdat de vertelde tijd in een … [Lees meer...] over‘Het gaat slecht, verder gaat het goed’
Dood van een ansichtkaartenverzamelaar
Als ik één belangstelling heb waarvan ik weet dat die niet zo serieus genomen wordt, dan is dat die voor het Esperanto: een mislukt taalexperiment van naïeve dromers. Iets vagelijks links dat past in het rijtje van pacifisme, feminisme en vegetarisme, behalve dat die laatste inmiddels juist weer populairder worden. Een fascinerende nieuwe geschiedenis van het Esperanto, … [Lees meer...] overDood van een ansichtkaartenverzamelaar
‘Joncker Jan uut den Vergiere’ : capittel 13
Een schone ende ghenoechelijcke historie vanjoncker Jan uut den Vergiere, zoals gedrukt door Harman Janszoon Mullerte Amsterdam omstreeks 1590. Kritische editie van het unieke exemplaar: Göttingen, Niedersächsische Staats- und Universitätsbibliothek, sign. 8 FAB X, 132 RARA bezorgd door Willem Kuiper en Inge Van Outryve, Amsterdam 2021-2022 Capittel 13 Alle eerder verschenen … [Lees meer...] over‘Joncker Jan uut den Vergiere’ : capittel 13
De Tweede Kamer in de tegenwoordige tijd: (geen) “ge-u” en “ge-jullie”
De voorzitter (Bergkamp) zei op 21 december 2021 in reactie op een interruptie van Maarten Hijink: “Graag spreken via de voorzitter, dus geen “ge-u” en “ge-jullie””. Hijink had zijn vragen aan Aukje de Vries juist beëindigd met: “Als u het hebt over het weghalen van zorg uit de ziekenhuizen, waar gaat u met die zieke mensen naartoe, mevrouw De Vries?” Dat was zeer duidelijk en … [Lees meer...] overDe Tweede Kamer in de tegenwoordige tijd: (geen) “ge-u” en “ge-jullie”
Versterkend tj
De klankdie we aanduiden met tj komt niet veel voor in het Nederlands, en als hij wel voorkomt gaat het vaak over woorden die naar een bepaald geluid lijken te verwijzen: tjingelen bijvoorbeeld, of tjiftjaf. Of in tussenwerpsels waarin hij een versterking lijkt van de j: tja, tjonge. In Vlaamse dialecten wordt dat tj veel meer gebruikt, en dan vooral in de driehoek Gent, … [Lees meer...] overVersterkend tj
verwerkelijken / verwezenlijken
Verwarwoordenboek vervolg (249) verwerkelijken / verwezenlijken De woorden betekenen hetzelfde, maar er lijkt soms een subtiel verschil in gebruik. verwerkelijken tot werkelijkheid maken, eerder: realiseren Dit hoge aantal … [Lees meer...] oververwerkelijken / verwezenlijken
