Heitman’s Wormmaan laat zich lezen als een complexe ideeënroman. Eén van deze ideeën is de menselijke verwovenheid met de natuurlijke wereld en het daarbij deconstrueren van deze “scherp gedefinieerde dualiteit” om plaats te maken voor de oorspronkelijke hoofdrolspeler: “het oppermachtige grijze gebied ertussen […] de allesomvattende eenheid en grenzeloze verbondenheid van … [Lees meer...] over‘Je wordt wat je weet’
Artikel
Stilte, geen stem
Voor helemaal gratis mocht ik digitaal een hoofdstuk lezen uit een boek dat genomineerd is voor de NS-publieksprijs 2023. Dat leek me een goede gelegenheid om eens te kijken of Arthur Japin zich inmiddels ontwikkeld heeft tot een auteur waar ook ik van zou kunnen genieten; andere genomineerden trokken me nog minder aan. Sinds ik lang, lang geleden De klank van … [Lees meer...] overStilte, geen stem
Verkiezingsprogramma van de Partij voor Taal
Wie denkt dat taal een belangrijk politiek onderwerp is, krijgt niet veel hoop van de verkiezingsprogramma's van de Nederlandse politieke partijen in 2023. Het is armoe troef: men slaakt wat kreten die al vaker geslaakt worden zonder dat ze ooit ergens toe hebben geleid, of dat het duidelijk is dat ze ooit ergens toe zouden leiden. Zo willen de christelijke partijen al decennia … [Lees meer...] overVerkiezingsprogramma van de Partij voor Taal
Jan Vantoortelboom
Tekeningen: Robert Kruzdlo … [Lees meer...] overJan Vantoortelboom
Letterlijk een scheve schaats rijden?
In de inleiding van de Middelnederlandse Van den Vos Reynaerde vergelijkt de dichter mensen tot wie de boodschap van zijn werk niet doordringt en van wie hij vreest dat ze aan zijn verzen gaan schaven, waarna ze een leugenachtig karakter krijgen, met de raaf: Te vele slachten si den raven,Die emmer es al even malsch:Si maken sulke rijme valsch Van taalkundigen is een … [Lees meer...] overLetterlijk een scheve schaats rijden?
Jan Klaassen, de Nederlandse Petroesjka (6)
XI. Rond 1921 verscheen een Vlaamse Jan Klaassen, Jantje-Klaas, van Emiel Fleerackers S.J., het slotverhaal van zijn verhalenbundel Kijkkast, waarin de eerwaarde jezuïet de hoofdpersoon zo introduceert: Nu trippelt Jan Klaas uit de schermen, staat in 't midden, buigt, of liever knikt stijfhouterig in twee op zijn lenden, knikt zoo driemaal uit beleefdheid, driemaal uit … [Lees meer...] overJan Klaassen, de Nederlandse Petroesjka (6)
Hans K.
40 jaar tandeloos (67) In juni van dit jaar hield Arjan Peters in boekhandel Roelants een mooi betoog over het oeuvre van Van der Heijden (online na te zien), aan de hand van de wederwaardigheden van één personage: Sabberita, een knappe vrouw met een mooie stem maar een scherpe tong, een Heijdensiaanse uitwerking, volgens Peters, van het oerbeeld van de femme … [Lees meer...] overHans K.
Wat we doen wanneer we denken
Taalkundigen veronderstellen het bestaan van wel drie verschillende Indo-Europese wortels met de vorm *men-. Een beduidde zoveel als ‘denken’, de andere ‘blijven’, de derde ‘uitsteken’. Het ware eerder een enkele wortel met een eenvoudige betekenis. Sla open de laatste uitgave van het grote Lexikon der indogermanischen Verben, het gezaghebbende woordenboek van … [Lees meer...] overWat we doen wanneer we denken
Boerekermis (1708) van Lukas Rotgans (10, slot): Navolgers van Rotgans
In 2013 publiceerden de Mededelingen van de Stichting Jacob Campo Weyerman een artikel van me over satirische bijbelboeken waar ik nog steeds met genoegen aan denk. In het sindsdien verstreken decennium hebben zich in voetnoten weinig liefhebbers van het artikel gemeld. In het stuk schreef ik: ‘Controverse en navolging zijn goede indicatoren voor betekenis’. Ik … [Lees meer...] overBoerekermis (1708) van Lukas Rotgans (10, slot): Navolgers van Rotgans
Lezen voor jongens en voor meisjes
Ook bij sociologie houden ze zich hier op de Nijmeegse campus bezig met de vraag waarom kinderen niet lezen. Onlangs verscheen in het wetenschappelijk tijdschrift Poetics een artikel van Van Hek en Kraaykamp over onder andere de vraag of positieve aandacht aan lezen (veel boeken in huis, als volwassene zelf met plezier lezen) verschil maakt in de leesmotivatie van kinderen, en … [Lees meer...] overLezen voor jongens en voor meisjes
Frysk yn de rjochtspraak en de steat en status fan it Frysk
Noch hieltyd lit de situaasje fan it Frysk yn de rjochtspraak sjen wat der mankearret oan de steat en status fan it Frysk. Op 4 novimber fersoargen presidint fan it Gerjochtshof Arnhim-Ljouwert, mr. Jonneke Oosting, en DINGtiidbestjoerder en bestjoersrjochtlik advokaat by Stibbe yn Amsterdam dr. Annalies Outhuijse de jierlikse DINGtiidlêzing (hjir werom te lêzen). Dizze kear … [Lees meer...] overFrysk yn de rjochtspraak en de steat en status fan it Frysk
Het evangelie van de Heliand (5): vergeving en verlossing
Wie niet het rechte pad bewandelt in zijn leven kan volgens de dichter van de Heliand een tocht naar de hel voorkomen door een andere, goede levenswijze na te streven, waarmee hij verlossing krijgt en naar de hemelweide kan gaan. De goede manier van leven baseert de dichter op de evangeliën van het Nieuwe Testament, maar het is duidelijk dat deze wordt ingevuld met gedragingen … [Lees meer...] overHet evangelie van de Heliand (5): vergeving en verlossing
Het beste van Boekwinkeltjes: Homunculi van C.C. Krijgelmans
Helge Bonset schrijft iedere maand over Nederlandstalige boeken die je zou moeten (her)lezen 1. “Man.Vrouw. 2. De man.De vrouw.Het kind.En rondom. 3. Kijken, de man.Glimlachen, de vrouw.Eten, het kind.En rondom zitten. Kijken met drie.Een: de man.Twee: de vrouw.Drie: het kind. 4. En kijken, eten, glimlachen.En praten, het kind. Ik heb honger, zeggen.De man, Eet, … [Lees meer...] overHet beste van Boekwinkeltjes: Homunculi van C.C. Krijgelmans
Cuntstruck
40 jaar tandeloos (66) Een vulgaire manier om de heteroseksuele mannensoort in twee groepen te verdelen, is door ze op te splitsen in billenmannen en borstenmannen. Twee politieagenten doen dat in Kwaadschiks en vragen aan de psychopathische hoofdpersoon Nico Dorlas tot welke categorie hij zichzelf rekent. "Ik ben", zegt hij, "cunt-struck". De politieagenten blijken ook … [Lees meer...] overCuntstruck
Taal blijft mensenwerk
De constructie om te proberen te + werkwoord levert ons weleens moeilijkheden op wegens het kennelijk al te dicht bijelkaar voor (moeten) komen van tweemaal datzelfde woordje te. Is dat zo, dat we moeite hebben met iets als het zeggen van tweemaal hetzelfde woord achtereen? Laten we LexisNexis gebruiken om te zoeken naar te te, dus binnen dezelfde zin … [Lees meer...] overTaal blijft mensenwerk
Andel als toponiem met Keltische wortels en twee namen
Andel is een dorp aan de Afgedamde Maas tussen Heusden en Woudrichem. Eigenlijk zijn het twee dorpen. Zuidelijk, zo men wil bovenstrooms, ligt Op-Andel. Noordelijk ligt Neer-Andel. Op-Andel is het oudste dorp, maar door een oprukkende Maas is het zwaartepunt van de bebouwing in Neer-Andel terecht gekomen. Neer-Andel is ooit ook wel Uut-Andel genoemd, ofwel het Andel op afstand, … [Lees meer...] overAndel als toponiem met Keltische wortels en twee namen
Verkiezingsprogramma’s over taal: NSC, BBB, Denk
Tenzij er de komende tijd ineens nog een partij uit het niets als een komeet komt opklimmen. zijn we aan de laatste partijen in dit overzicht beland, die eerlijk gezegd weinig meer met elkaar gemeen hebben dan dat ze allemaal betrekkelijk laat waren met het formuleren van hun verkiezingsprogramma. NSC De partij van Pieter Omtzigt heeft de meest complete tekst over een … [Lees meer...] overVerkiezingsprogramma’s over taal: NSC, BBB, Denk
Waarom het Engels: McDonaldization
De verenglishing van het Nederlands in Vlaanderen (2.5) In deze reeks vertellen onderzoeker Eline Zenner en taalliefhebber Jan Hautekiet het verhaal van de ‘verenglishing’ van het Nederlands in Vlaanderen. Een overzicht van de afleveringen in de aangroeiende reeks vind je hier. In dit stukje bekijken ze aan de hand van enkele voorbeelden de rol van globalisering … [Lees meer...] overWaarom het Engels: McDonaldization
Belcampo en de kunst van hersenonderhoud
Over het verhaal ‘De achtbaan’ ‘De achtbaan’ is een van de drie verhalen in Liefde’s verbijstering (1953). Het verhaal is origineel, geestig en visonair, gezien de recente ontwikkelingen in de hersenchirurgie, de behandeling van PTSS, de toepassing van EMDR en de ontwikkelingen rond AI. Belcampo laat het verhaal rond 1950 beginnen. De medisch-historische aanloop doet, … [Lees meer...] overBelcampo en de kunst van hersenonderhoud
Een contrapunt bij Van den vos Reynaerde
Vossenkwaad gedichten van Yvan De Maesschalck Zoals alle klassieke teksten beweegt Van den vos Reynaerde met zijn tijd mee. Steeds weer wordt de tekst met nieuwe ogen gelezen en zo in de eigen tijd getrokken. Een mooi voorbeeld daarvan is de poëziebundel Vossenkwaad van Yvan De Maesschalck. Hij is de voorzitter van het Reynaertgenootschap en als zodanig natuurlijk goed op … [Lees meer...] overEen contrapunt bij Van den vos Reynaerde
Bourdieu enzovoort
Ik ben erg blij en gelukkig met publicatie mijn artikel ‘Bourdieu is terug (van nooit echt weggeweest)’ in het nieuwe nummer van wetenschappelijk tijdschrift TNTL (Tijdschrift voor Nederlandse Taal en Letterkunde, intussen aan zijn 139ste jaargang toe). Het is mijn bijdrage aan een lopend debat, dat vorig jaar werd ingezet door Sander Bax, Jeroen Dera, Kila van der Starre en … [Lees meer...] overBourdieu enzovoort
Die tweede spiegel: de ander
40 jaar tandeloos (65) Spiegels spelen een belangrijke en bijzondere rol in Stemvorken, deel 8 van De tandeloze tijd. Mensen bekijken heel vaak zichzelf, maar ze bekijken daarnaast ook elkaar via de omweg van de spiegel. Hans Krop, de rivaal van Albert Egberts, gaat af en toe naar een kapper aan de overkant van de straat om Albert te kunnen begluren ("Wie vanaf het … [Lees meer...] overDie tweede spiegel: de ander
“Om proberen te regeren” en dergelijke ontsporinkjes
Natuurlijk had ik beter moeten opletten en met pen en papier in de aanslag luisteren naar wat Gerbert van der Aa op 16 september 2023 precies op Radio 1 zei over de ramp in Libië. Hij legde de nabije historie uit en het ging over een generaal die in het deel van het land de baas is waar de waterramp zich voltrok. Maar vooral toch één talig dingetje hechtte zich aan het geheugen … [Lees meer...] over“Om proberen te regeren” en dergelijke ontsporinkjes
Boerekermis (1708) van Lukas Rotgans (9): De familie en Vondel
Van Rotgans’ familieleden lijkt zijn neef het interessantst. Deze schreef als A.H. de Salengre Junior de ‘Opdragt’ van Poëzy van oomlief. Hoewel zijn naam ook vaak met dubbel-l wordt geschreven, volg (en volgde) ik hier de spelwijze in de ‘Opdragt’. Zijn voornamen luidden afwisselend Albert Hendrik en Albert Henri; hij was net als zijn vader tweetalig. Junior was … [Lees meer...] overBoerekermis (1708) van Lukas Rotgans (9): De familie en Vondel
Verkiezingsprogramma’s over taal: D66 en Volt
De links-liberale partijen hebben over het algemeen wat minder moeite met het Engels dan andere partijen. Van de twee partijen dat ik vandaag bespreek, heeft D66 de meeste ideeën en Volt de origineelste. D66 Traditioneel neemt D66 in hun verkiezingsprogramma duidelijke standpunten in over taal, meer dan de meeste andere partijen, met uitzondering van de christelijke … [Lees meer...] overVerkiezingsprogramma’s over taal: D66 en Volt
