Vanaf vandaag publiceert Neerlandistiek een briefwisseling tussen dichter Evi Aarens en criticus Jeroen Dera over de hedendaagse Nederlandstalige poëzie. Aarens las Dera's nieuwe boek Poëzie als alternatief (uitgeverij Wereldbibliotheek) en zocht contact. Geachte Jeroen Dera, Wij hebben elkaar nooit ontmoet. Maar een week of wat geleden heb ik u een bericht gestuurd met … [Lees meer...] overDe lyriek van de glimp, die wijs ik af
Uitgelicht
Gerard Reve: “Een onzichtbare hond heb ik thuis ook.”
Van juli tot en met december 1985 had Gerard Reve een aanstelling als gastschrijver bij de Faculteit der Letteren van de Universiteit van Leiden. De instelling van dit gastschrijverschap, het eerste in Nederland, was een initiatief van de hoogleraar moderne Nederlandse letterkunde, Ton Anbeek, en K.L. Poll, de voorzitter van de Vereniging voor Onderwijs, Kunst en Wetenschap. In … [Lees meer...] overGerard Reve: “Een onzichtbare hond heb ik thuis ook.”
Genderneutrale voornaamwoorden? Die gebruiken we allang
Genderneutrale voornaamwoorden zijn een hip concept, waarover inmiddels bijna iedereen wel iets heeft gezegd. Ook ik sprong schaamteloos op de bandwagon en schreef mijn bachelorscriptie over de vraag in hoeverre genderneutrale voornaamwoorden daadwerkelijk als genderneutraal worden opgevat. Tijdens het grasduinen in de literatuur, op jacht naar interessante informatie, leerde … [Lees meer...] overGenderneutrale voornaamwoorden? Die gebruiken we allang
Etymologica: de klanknabootsingen haaibaai, hoempa en hum
Het aantal klanknabootsingen in het Nederlands is beperkt - er zijn dus slechts weinig woorden gevormd op grond van de klank die het genoemde produceert. Koekoek is ongetwijfeld het bekendste voorbeeld hiervan. Maar er zijn meer potientiële klanknabootsingen die minder bekend of herkenbaar zijn. Hieronder drie voorbeelden daarvan. haaibaai zelfstandig naamwoord ‘vinnige … [Lees meer...] overEtymologica: de klanknabootsingen haaibaai, hoempa en hum
Help het A. den Doolaard-museum in Noord-Macedonië
Ik bezoek sinds 2010 met grote regelmaat Ohrid in Noord-Macedonië. Ik was verrast en verbaasd om er een museum over een Nederlandse schrijver aan te treffen. Opgericht door een Macedoniër, Misho Juzmeski, die mij kennis liet maken met een Nederlandse schrijver, Ohrid en omgeving. Zelf heb ik op de middelbare school nooit iets gehoord over deze schrijver. Mijn vader, … [Lees meer...] overHelp het A. den Doolaard-museum in Noord-Macedonië
Rechten van Friestalige burgers minder goed beschermd dan gedacht
De wettelijke bescherming van de Friese taal is grotendeels geregeld in de Wet Gebruik Friese taal. Dat is althans de bedoeling. Met die wet zijn een paar vreemde dingen aan de hand. Wie goed leest, ontdekt dat die wet het Fries onbedoeld juist achterstelt bij andere talen. Volgens twee belangrijke rechtsstatelijke principes mogen burgers alles doen wat niet door een wet … [Lees meer...] overRechten van Friestalige burgers minder goed beschermd dan gedacht
Va of moe, hoe spreek jij je ouders toe?
In de kleuterklas had ik een vriendje dat zijn vader geen ‘papa’ noemde, maar hem aansprak met zijn voornaam. Ik vond dat maar vreemd, want ik kende niemand die dat deed. Was zijn vader soms niet zijn biologische vader? Dat was hij wel! Kennelijk sprak niet iedereen zijn ouders hetzelfde aan. Vader en moeder Hoe kinderen hun ouders noemen, verschilt niet alleen binnen, … [Lees meer...] overVa of moe, hoe spreek jij je ouders toe?
…waarin geen mus van het dak valt…
Soms wordt het werk van een schrijver opgehangen aan één citaat, als ware het een slogan. En een enkele maal is het een citaat waarin de schrijver zegt aan welke eisen literatuur moet voldoen. Het gebeurde Willem Kloos met zijn ‘poëzie is de allerindividueelste expressie van de allerindividueelste emotie’ en het overkwam ook Willem Frederik Hermans met de diens mussen-definitie … [Lees meer...] over…waarin geen mus van het dak valt…
Etymologica: de vele gedaanten van ‘lijk’
Wat hebben lijk, gelijk, -lijk, (ge)lijken, liken, lichaam, litteken, likdoorn, zulk, elk en welk gemeen? Op het eerste gezicht alleen de letter l, maar er is meer: al deze woorden bevatten één en dezelfde woordstam. In dit artikel vertel hoe ik de bonte woordfamilie daaruit is ontstaan. Aan de basis van alle genoemde woorden ligt de Proto-Indo-Europese woordstam *leig-. … [Lees meer...] overEtymologica: de vele gedaanten van ‘lijk’
Romananalyse: een basisvaardigheid van iedere neerlandicus
Het nieuwe nummer van Internationale Neerlandistiek is een door Mathijs Sanders en Sandra van Voorst samengesteld themanummer over romananalyse. Alle bijdragen zijn open access hier na te lezen.. Hieronder staat de inleiding die Sanders en Van Voorst schreven. Weinigen zullen betwisten dat de analyse en interpretatie van literaire teksten behoort tot de basisvaardigheden van … [Lees meer...] overRomananalyse: een basisvaardigheid van iedere neerlandicus
Sjiek de friebel!
Soms stuit je op een woord dat je nog dagenlang bezighoudt. Dat had ik deze week met de uitdrukking ‘sjiek de friemel’. Ik begreep uiteraard wat er bedoeld werd: het was een speelse manier om iets als chic (of would-be chic) te omschrijven. Maar toen ik het las, vervulde het me met een vreemde mengeling van verbazing, verwarring en – als taalwetenschapper in spe zeg ik het niet … [Lees meer...] overSjiek de friebel!
Communicatie in de rechtszaal: dringend goede tolken gevraagd!
In de NRC van 15 oktober werd mijn aandacht getrokken door volgende titel: “te laag niveau tolken bedreigt de rechtsstaat”. De Universele Verklaring van de Rechten van de Mens (art.6) stelt duidelijk: Een ieder tegen wie een vervolging is ingesteld, wordt voor onschuldig gehouden, totdat zijn schuld in rechte is komen vast te staan. Er wordt daarbij onder meer verwezen … [Lees meer...] overCommunicatie in de rechtszaal: dringend goede tolken gevraagd!
Afwas met de hand, vaat in een apparaat
In het onvolprezen Verwarwoordenboek mijmerde Jan Renkema gisteren over de woorden afwas en vaat. Die woorden betekenen precies hetzelfde, concludeerde hij, en ook kun je niet zeggen dat het ene deftiger is dan het andere. Dat is vreemd: in talen bestaat de neiging om verschillende woorden een verschillende functie te geven. Woorden die onderling helemaal uitwisselbaar zijn, … [Lees meer...] overAfwas met de hand, vaat in een apparaat
De puntkomma op het spoor – Malva (2015)
In 2015 verscheen de roman Malva van de dichteres en schrijfster Hagar Peeters. Malva, de dochter van de Chileense dichter Pablo Neruda, werd met een waterhoofd geboren en levenslang door haar vader doodgezwegen. Ze woonde later bij een pleegfamilie in Gouda, waar ze in 1943 op 8-jarige leeftijd stierf. In de roman vertelt ze vanuit het hiernamaals haar levensverhaal – ze biedt … [Lees meer...] overDe puntkomma op het spoor – Malva (2015)
De historische roman in de 19e eeuw
In de eerste helft van de negentiende eeuw is er sprake van historiezucht en is er een toename van verhalen over het vaderlandse verleden. Mede onder invloed van de populaire boeken van Walter Scott verovert de historische roman zijn plek in de Nederlandse literatuurgeschiedenis. Besproken historische romans: Adriaan Loosjes, Het leven van Maurits Lijnslager (1808) … [Lees meer...] overDe historische roman in de 19e eeuw
De top-10 van de negentiende eeuw bevat vooral onbekende boeken
Hoe zou L het boek gevonden hebben dat Marita Mathijsen over hem geschreven heeft? Hij (of zij) is voor haar een typische, gemiddelde lezer uit de negentiende eeuw, iemand zoals jij en ik, die de literatuur probeert bij te houden. Zo iemand leest per definitie boeken die middle of the road zijn: de beststellers, niet de experimenten. Door deze gemiddelde lezer centraal te … [Lees meer...] overDe top-10 van de negentiende eeuw bevat vooral onbekende boeken
De sage en het Veluwse landschap
Sagen kunnen zich aan bepaalde plekken en landschappen hechten. Ze bezielen als het ware de geografie. Het vertellen over dit immaterieel erfgoed legt een onzichtbare landschapsdimensie bloot – die van de lokale verbeelding en plekherinnering. Björn Broekert, student Bos- en Natuurbeheer bij Van Hall Larenstein in Velp, deed in opdracht van netwerkorganisatie Veluwe-op-1 … [Lees meer...] overDe sage en het Veluwse landschap
Anders ga je met pensioen!
Ter gelegenheid van het afscheid van Arie Verhagen als hoogleraar aan de Universiteit Leiden publiceren we deze week elke dag een column uit Aries netwerk. Een constructicon (2016), dat vanaf deze week on-line is. Vandaag de column van Alex Reuneker. Foto: Ronny Boogaart. Het bijwoord anders kent volgens Smessaert en Van Belle (2010) drie typen gebruik, als in … [Lees meer...] overAnders ga je met pensioen!
Pays BAH
In de context van uitzendingen over zeventig jaar televisie kwam uiteraard de geruchtmakende aflevering van 4 januari 1964 van het programma Zo is het toevallig ook nog ’s een keer in beeld. Korte tijd later kreeg ik van een cursist Biografisch Schrijven bij wijze van cadeau een opmerkelijke uitgave over deze legendarische VARA-aflevering: Pays BAH (Eerste druk, 30 januari … [Lees meer...] overPays BAH
Troostwetenschap
In de discussies over het nut van lezen mis ik één factor. Het gaat in zulke discussies over hoe je een beter burger wordt met alle empathie die je opdoet uit de lectuur van romans of over hoe je cognitief beter functioneert omdat je woordenschat en je concentratie groeien. Maar zelden wordt genoemd wat misschien wel dé functie is van literatuur, van kunst. Troost. Misschien … [Lees meer...] overTroostwetenschap
Is het nou friet of patat?
Het is goudgeel, knapperig en heerlijk met mayonaise. Maar hoe noem je het? Taal- en cultuuronderzoeker Jos Swanenberg (Tilburg University) legt het uit. … [Lees meer...] overIs het nou friet of patat?
Arie kwam aanlopen/aangelopen
Vandaag geeft Arie Verhagen zijn afscheidscollege als hoogleraar Taal, Cultuur en Cognitie aan de Universiteit Leiden. Toen hij vijf jaar geleden afscheid nam als hoogleraar Nederlandse Taalkunde kreeg hij "Aries netwerk. Een constructicon" aangeboden. Het boek als geheel en de 72 individuele columns zijn vanaf vandaag on-line te vinden. Deze week publiceren we hier elke dag … [Lees meer...] overArie kwam aanlopen/aangelopen
Een toverlantaarn vol hoop
Afgelopen week zat er een bijzondere verrassing bij de post: het debuut van Suzanne Voets, De toverlantaarn. Geïnspireerd door de Camera Obscura. De twintigjarige auteur studeert Nederlands aan de Radboud Universiteit en dit boek vol schetsen en verhalen in de stijl van Hildebrand is een bewerking van haar VWO-profielwerkstuk! In de vertelstem van De toverlantaarn … [Lees meer...] overEen toverlantaarn vol hoop
Wat gebeurt er in het Nederlands?!
Hoe onze taal verandert in een digitale wereld David van Overbeek in gesprek met taalwetenschappers Marten van der Meulen en Lauren Fonteyn over het boek: 'Wat gebeurt er in het Nederlands?!' … [Lees meer...] overWat gebeurt er in het Nederlands?!
Nicoline The Movie
Vandaag nam Nicoline van der Sijs afscheid van de Radboud Universiteit. Ze vermomde dat afscheid als een boekpresentatie, maar 14 mensen wilden haar toch nog toespreken. Die toespraken zijn hieronder verzameld in een film. Omdat we dachten dat Nicoline te verlegen zou worden onder zoveel publieke lof, maakten we ook een compacte versie, om te laten zien tijdens de … [Lees meer...] overNicoline The Movie