door Marc van Oostendorp[r] De r kun je als spreker van het Nederlands op heel veel verschillende manieren maken. Dat is een van de vele raadselen die deze klank omgeven, want al die verschillende manieren hebben heel weinig met elkaar te maken. Hoezo kunnen we dan eigenlijk zeggen dat het toch om een en dezelfde klank gaat? Er is de r die je maakt door je tongpunt te … [Lees meer...] overKlankencyclopedie van het Nederlands (31): [r]
Zoekresultaten voor: standaardtaal
Klankencyclopedie van het Nederlands (29): [ɔ]
door Marc van Oostendorp[ɔ] De klinker [ɔ] maak je met geronde lippen en de achterkant van de tong een beetje omhoog, zij het minder hoog dan bij de [u] (oe) en ook dan de [o] (oo). Het is de klinker die je (in een lange vorm, [ɔː]) hoort in boor en, bij sommige sprekers, in een woord als bok.Een van de weinige echte discussies over standaarduitspraak gaat over deze … [Lees meer...] overKlankencyclopedie van het Nederlands (29): [ɔ]
Verdwijnt de dialectologie?
Door Miet OomsVorige week bracht ik nog eens een bezoekje aan mijn oude werkplek, mijn kantoor in de Letterenfaculteit van de K U Leuven en momenteel het dialect- en naamkundearchief. Het deed me pijn te merken hoe vol en tegelijkertijd leeg het was. Vol met dialectologische en naamkundige eindverhandelingen uit een periode van ongeveer honderd jaar, met vragenlijsten uit de … [Lees meer...] overVerdwijnt de dialectologie?
Een denkpiste
'Ook Nederlander De Zeeuw piste in Anderlecht'. Dat was de krantenkop die ik van een facebookvriend doorgespeeld kreeg, met de opmerking 'Wàt deed die Nederlander precies in Anderlecht?' Glimlachje, om de dubbelzinnigheid van die titel. Want 'piste', dat kan natuurlijk zowel een zelfstandig naamwoord zijn als de verleden tijd van het werkwoord 'pissen'. Foei toch. Grijns. … [Lees meer...] overEen denkpiste
Sjiek plat
De afgelopen tijd heb ik meer in het Limburgs gecommuniceerd dan ik gewend ben. Ik ben al bijna dertig jaar een ‘Limburger om utens’ en daardoor spreek ik die streektaal vooral met – eveneens geëmigreerde – familieleden. Maar nu praatte ik opeens bijna twee uur met drie Venlonaren (hier een kwartier daarvan), en voerde met een van hen zelfs een korte mailcorrespondentie in het … [Lees meer...] overSjiek plat
Pas verschenen: Over taal (jaargang 51, nr. 4)
West-Vlaams nog steeds ‘hot’‘Het West-Vlaamse dialect is ook in West-Vlaanderen zelf nog steeds hot. Het is nog steeds de voertaal bij uitstek in informele regionale gesprekken met vrienden. Toch is er verandering in zicht. Het dialect wordt namelijk structureel steeds meer uitgehold: typische West-Vlaamse woorden gaan verloren en ook uitspraakkenmerken sneuvelen. Dat hoeft op … [Lees meer...] overPas verschenen: Over taal (jaargang 51, nr. 4)
Pas verschenen: Hoorcollege over het Nederlands
Bij uitgeverij Home Academy verscheen deze week voor het eerst een cd-box over taal: 4cd's met een college van Marc van Oostendorp over het Nederlands.Behalve de standaardtaal worden er in Nederland nog duizenden andere soorten Nederlands gesproken: de oude dialecten, de nieuwe straattaal, chat-taal en veel meer. Hoe komt het dat onze taal voortdurend aan het veranderen is? Is … [Lees meer...] overPas verschenen: Hoorcollege over het Nederlands
Promotie Philomène Bloemhoff-de Bruijn: Anderhalve eeuw Zwols. Vocaalveranderingsprocessen in de periode 1838-1972
Op 15 november 2012 promoveert neerlandica Philomène Bloemhoff-de Bruijn (1953) aan de Faculteit der Letteren van de Rijksuniversiteit Groningen met haar onderzoek naar vocaalveranderingen in de stadstaal van Zwolle. … [Lees meer...] overPromotie Philomène Bloemhoff-de Bruijn: Anderhalve eeuw Zwols. Vocaalveranderingsprocessen in de periode 1838-1972
Heb jij / jij hebt
In een artikel dat hij deze week op het internet gezet heeft, wijst mijn collega Gertjan Postma op een curieuze correlatie, die te zien is in de twee kaarten hierboven. Op de linkerkaart staan bolletjes bij alle dialecten die nog het oude voornaamwoord du hebben (of dich of iets dat erop lijkt) voor de tweede persoon enkelvoud. Op de rechterkaart staan bolletjes in alle … [Lees meer...] overHeb jij / jij hebt
Steeds weer nieuwe taalscheurtjes
De geschiedenis van BelgiëEen van de menselijke breuklijnen die al een paar duizend jaar door het Europese continent loopt is de grens tussen het gebied van de Germaanse en dat van de Romaanse talen. En op weinig plaatsen heeft die grens tot zoveel schermutselingen geleid als in België.De schrijfster Brigitte Raskin – in de jaren tachtig een van de eerste winnaars van de … [Lees meer...] overSteeds weer nieuwe taalscheurtjes
Klankencyclopedie van het Nederlands (13): [i]
[i] De [i] maak je door de voorkant van je tong op te tillen – zo hoog dat het puntje bijna het verhemelte vlak achter de tanden raakt. De [i] is daarom een van de drie punten van de klinkerdriehoek – de andere zijn de [a] en de [u]. (In het eerstgenoemde stukje vertel ik nog wat meer over de klinkerdriehoek.)Als je na een [i] een andere klinker plaatst, voeg je als … [Lees meer...] overKlankencyclopedie van het Nederlands (13): [i]
Nederlab – voor al uw diachrone onderzoeksvragen
door Nicoline van der SijsOp 12 juniis in Neder-L gemeld dat het project ‘Nederlab - een laboratorium voor onderzoek naar de veranderingspatronen in de Nederlandse taal en cultuur’ 4 miljoen euro subsidie heeft ontvangen van NWO, KNAW, CLARIAH en CLARIN, inclusief matching van wetenschappelijke instituten en universiteiten. Inmiddels is er een projectwebsite in de lucht, … [Lees meer...] overNederlab – voor al uw diachrone onderzoeksvragen
Dapper roepen maar niets lezen
Over het VerkavelingsvlaamsHet komt niet vaak voor dat een academisch boek over taal onmiddellijk tot discussie in de krant leidt, maar de Antwerpse taalkundigen Kevin Absillis, Jürgen Jaspers en Sarah Van Hoof is het gelukt met hun boek De manke usurpator. Over Verkavelingsvlaams, dat donderdag verscheen.De Vlaamse kranten stonden er vol van. Allerlei schrijvers … [Lees meer...] overDapper roepen maar niets lezen
Waarom spreken Vlamingen beter Nederlands?
Hoe komt het dat ze in Vlaanderen zo goed Nederlands spreken, zelfs beter dan Nederlanders? Die vraag wordt me af en toe gesteld. Hij is moeilijk te beantwoorden omdat hij uitgaat van een premisse die op zichzelf al onbewezen is: dat Vlamingen inderdaad beter Nederlands spreken. Dat is desalniettemin inmiddels een wijdverspreid geloof onder Nederlanders. Probeer het maar: … [Lees meer...] overWaarom spreken Vlamingen beter Nederlands?
Boekpresentatie De manke usurpator: Over Verkavelingsvlaams
Op donderdag 30 augustus 2012 wordt in de marge van het achttiende Colloquium Neerlandicum van de Internationale Vereniging voor Neerlandistiek het boek De manke usurpator: over Verkavelingsvlaams voorgesteld. Iedereen is welkom om mee het glas te heffen om 12.30u in de hall van de Aula Rector Dhanis (Universiteit Antwerpen). Aanwezigen kunnen het boek aanschaffen tegen een … [Lees meer...] overBoekpresentatie De manke usurpator: Over Verkavelingsvlaams
De edele taal van Vlaamse soapsterren
Dat er in Vlaanderen een nieuwe taalvariëteit van het Nederlands aan het ontstaan is, is geen nieuws. Ze wordt bijvoorbeeld in soapseries gebruikt, omdat een specifiek dialect daar niet voor iedereen begrijpelijk zou zijn en het Standaardnederlands te stijf zou klinken, maar ook steeds meer in het dagelijks leven. De nieuwe vorm heeft zelfs al twee min of meer algemeen bekende … [Lees meer...] overDe edele taal van Vlaamse soapsterren
Hun geit
Bron MAND, Deel 2 (kaart 2.6.1.1)Deze week kregen we op het Meertens Instituut bericht van de uitgever dat de Morfologische en de Syntactische Atlas van de Nederlandse Dialecten (MAND en SAND) binnenkort worden verramsjt. Binnenkort liggen ze bij de voormalige Selexyz-winkels.Ik heb een paar hoofdstukken bijgedragen aan deel II van de MAND. Het liefst is mij het … [Lees meer...] overHun geit
Steeds meer hij wilt: nieuwe spelling?
Maandagochtend maak ik altijd een uitstapje, want dan ben ik op Radio Noord-Holland met een taalrubriek.Op die uitzendingen krijg ik altijd veel reacties van luisteraars, en dat is misschien wel mijn intensiefste contact met mensen die wel 'gewone taalgebruikers' worden genoemd. Deze week bijvoorbeeld:Ik heb een brandende vraag voor Marc van Oostendorp.Ik hoor en lees … [Lees meer...] overSteeds meer hij wilt: nieuwe spelling?
‘D’olje komt assan booven’
Getouwtrek om het Frans-VlaamsWordt er in Frankrijk nog Nederlands gesproken? Alleen al over de formulering van die vraag kun je grote ruzie krijgen, blijkt uit het julinummer van de Nederlandse editie van National Geographic. In dat nummer is uitgebreide aandacht voor 'stervende talen' en de redactie die het 'Frans-Vlaams' als een voorbeeld beschouwt, heeft er een … [Lees meer...] over‘D’olje komt assan booven’
Over de geboorte van lidwoorden, naamvallen en andere (on)gemakken
door Suzanne AalberseVaak lees je over het verdwijnen van lidwoorden of naamvallen. Steeds meer mensen zeggen ‘de mooie meisje’ en de –n van ‘te allen tijde’ is er alleen op papier nog maar allang niet meer in gesproken taal. Toch zijn lidwoorden en naamvallen ooit ontstaan. Hoe eigenlijk en waarom?In zijn boek Sociolinguistic Typology. Social determinants of … [Lees meer...] overOver de geboorte van lidwoorden, naamvallen en andere (on)gemakken
Al lezende in Ogier van Denemerken – 3
Al lezende in Ogier van Denemerken – 3 : Vertalen en hertalen Amand Berteloot De Heidelbergse Ogier von Dänemark staat te boek als een vertaling uit het Middelnederlands. Maar het is zeer de vraag of de term ‘vertaling’ hier wel op zijn plaats is. In de Middeleeuwen duidde men de talen van Noordwest-Europa onder andere met de begrippen ‘Dietsch’ en ‘Duutsch’ aan. Dit zijn twee … [Lees meer...] overAl lezende in Ogier van Denemerken – 3
Al lezende in Ogier van Denemerken – 2
Al lezende in Ogier van Denemerken – 2: Rijm-analyse Amand Berteloot Het Middelnederlands is geen standaardtaal zoals het moderne Nederlands. Het is een verzameling van onderling min of meer verschillende regionale taalvariëteiten die ook in hun verschriftelijkte vorm nog herkenbaar waren en zijn. Zodoende is het niet alleen mogelijk teksten … [Lees meer...] overAl lezende in Ogier van Denemerken – 2
Joop van der Horst: Nederlands
Alles wat komt, kan ook weer gaan. En de neerlandistiek lijkt me daarop geen uitzondering. Het vak heeft vorm gekregen in de negentiende eeuw en het is al mooi dat het de eenentwintigste eeuw gehaald heeft, maar het zou me verwonderen als het het nog twintig jaar volhoudt. Het is zo door en door negentiende-eeuws in zijn vooronderstellingen en zijn doelen, dat het langzamerhand … [Lees meer...] overJoop van der Horst: Nederlands
Polder-Tilburgs
Langzaam zijn de dialecten aan het verpolderen. Dat blijkt uit de rap die hierboven staat: het Poldernederlands heeft ook nu ook minstens één stadsplat bereikt. … [Lees meer...] overPolder-Tilburgs
De nalatenschap van Harmen Siezen
Door Marc van Oostendorp Toen enkele weken geleden bekend werd dat het journaal voortaan 'richting spreektaal' zou 'opschuiven', bleef het opvallend stil in Nederland. Terwijl dit misschien weleens een van de belangrijkste taalgebeurtenissen van 2012 zal blijken te zijn, een teken van een ingrijpende, langdurige verandering van onze opvatting over taal. Jan Kuitenbrouwer … [Lees meer...] overDe nalatenschap van Harmen Siezen
