Wat iedereen moet weten over taal (9) Onlangs verschenen de resultaten van een onderzoek: wat vinden taalwetenschappers dat mensen moeten weten over taal? Dat resulteerde onder andere in een lijst van 25 vragen. Korte antwoorden op die vragen zet ik hier de komende weken op een rijtje. Taal en dialect zijn in wezen geen taalwetenschappelijke begrippen, maar … [Lees meer...] overWat is het verschil tussen een taal en een dialect?
Zoekresultaten voor: standaardtaal
23 september 2025: Online lezing Is taalverandering altijd taalverloedering?
In de 16de eeuw ontstond in alle Europese landen het verlangen naar perfect homogene standaardtalen, maar in geen enkel land leverde dat verlangen een normtaal op die volledig aansloot bij die utopie. Europese standaardtalen zijn daardoor in mindere of meerdere mate variabel, en de (ogenschijnlijke) toename van die variatie leidt tot frustratie bij taalbewakers en tot … [Lees meer...] over23 september 2025: Online lezing Is taalverandering altijd taalverloedering?
Wat zijn de voordelen van het leren van vreemde talen?
Wat iedereen moet weten over taal (4) Onlangs verschenen de resultaten van een onderzoek: wat vinden taalwetenschappers dat mensen moeten weten over taal? Dat resulteerde onder andere in een lijst van 25 vragen. Korte antwoorden op die vragen zet ik hier de komende weken op een rijtje. De verwoording van de vraag ‘Wat zijn de voordelen van het leren van vreemde talen?' … [Lees meer...] overWat zijn de voordelen van het leren van vreemde talen?
Wat iedereen moet weten over taal
Ik verklap geen geheim als ik vertel dat wetenschappers graag mogen klagen over 'de leek'. Want wat weet die toch weinig over het specialisme van de klagende wetenschappers, en wat onnozel is die zelfs in het inschatten van de eigen onnozelheid. Hoe kan iemand nu niet weten wat een brain microbiome is en desalniettemin rustig voortleven? Taalkundigen zijn daarin niet anders … [Lees meer...] overWat iedereen moet weten over taal
Er zijn belangrijker dingen dan dialecten
Een paar maanden geleden kreeg ik van iemand die kleiner ging wonen een stapeltje boeken van A.A. Weijnen (1909-2008) – tot aan zijn pensioen hoogleraar in Nijmegen en dus in zekere zin mijn voorganger. Daarnaast was hij een van de belangrijkste dialectonderzoekers die Nederland heeft gekend, en over zijn vakgebied gaat bijvoorbeeld het boekje Wezen en waarde van het dialect … [Lees meer...] overEr zijn belangrijker dingen dan dialecten
Tweede keynotespreker 22ste Colloquium Neerlandicum: Andreas Krogull
Andreas Krogull is de tweede keynotespreker van het 22ste Colloquium Neerlandicum! Andreas Krogull is historisch sociolinguïst van het Nederlands, met een bijzondere focus op de vroeg- en laatmoderne taalgeschiedenis. Sinds 2023 is hij als senior onderzoeker en docent (Oberassistent) Nederlandse taalkunde verbonden aan de Universität Zürich. Na zijn … [Lees meer...] overTweede keynotespreker 22ste Colloquium Neerlandicum: Andreas Krogull
Cultureel Programma Colloquium Neerlandicum – in gesprek met de lage landen
Met trots presenteren wij de eerste avond van ons culturele programma tijdens het 22ste Colloquium Neerlandicum! Dit programma is gratis toegankelijk voor deelnemers aan het Colloquium, maar aanmelden is vereist om een plekje te verzekeren. Een organisatie van de lage landen en IVN, in samenwerking met deBuren. 'Ook dialecten zijn een vorm van … [Lees meer...] overCultureel Programma Colloquium Neerlandicum – in gesprek met de lage landen
NWO-subsidie voor onderzoek naar trends in jongerentaal
(Persbericht Meertens Instituut) Taalonderzoeker Kristel Doreleijers ontvangt een NWO Veni-subsidie voor onderzoek naar taalgebruik onder jongeren. Centrale vraag: in hoeverre maken jongeren bewust grammaticale ‘fouten’ bij het vormen van hun eigen jongerentaal? De resultaten van het onderzoek worden vertaald naar een nieuw lespakket over taalvariatie voor het vak … [Lees meer...] overNWO-subsidie voor onderzoek naar trends in jongerentaal
Kitaab-Hollands
Wat het recent verschenen boek Afrikaans Linguistics heel duidelijk maakt: hoe rijk het Afrikaans is, hoeveel variatie het kent, hoeveel verschillende taalvormen er onder vallen. Er is zelfs een vorm van Afrikaans waarvan sommige geleerden beweren dat het een aparte taal is: het Kaaps, dat (natuurlijk) gesproken wordt in en rondom Kaapstad en dat soms ook wel Afrikaaps wordt … [Lees meer...] overKitaab-Hollands
Inschrijving cultureel programma Colloquium Neerlandicum geopend
Tijdens het 22ste Colloquium Neerlandicum zijn er niet alleen interessante lezingen en panelgesprekken, maar ook een boeind cultureel programma in de avonden, aangeboden door onze partners. Dit programma is gratis toegankelijk voor deelnemers aan het Colloquium, maar aanmelden is vereist om een plekje te verzekeren. Bekijk hieronder alle informatie. © Foto Fred Ernst Dinsdag … [Lees meer...] overInschrijving cultureel programma Colloquium Neerlandicum geopend
De Randstad versus de regio
Geografische namen en stereotypen in satirische nieuwsshows Watermeloenen, tomaten en zonnebloemen zijn het symbool van het verzet in Cherson omdat het lokaal geteeld wordt. Hopen dat er in Brabant nooit een oorlog uitbreekt, dan bestaan de symbolen van het verzet uit worstenbroodjes, XTC en racisme. (Harm Edens, Dit Was Het Nieuws) Vaak wordt gesproken over een kloof … [Lees meer...] overDe Randstad versus de regio
Een fijn taalboek voor op taalreis
In de inleiding schrijft Marjolijn Voogel dat haar boek Met andere woorden. Hoe je taal maakt en hoe taal je raakt een ‘zoektocht’ is en een ‘reis langs verschillende (taal)werelden’. Als je aan het boek begint, vraag je je wel even af of het boek niet iets te algemeen ‘taal’, ‘taalgebruik’ en ‘taalgedrag’ als onderwerpen heeft (en daardoor misschien ook iets te ambitieus van … [Lees meer...] overEen fijn taalboek voor op taalreis
Pensioen is teruggaan naar het dialect
Je taal verandert in de loop van je leven. De eerste jaren is dat duidelijk: een pasgeboren baby kan nog niets zeggen, een kleuter kletst je de oren van je kop. Maar ook na de puberteit verandert er af en toe wel wat. Op zijn minst leren volwassenen er nog woorden bij (covid, dat kenden jullie zes jaar geleden niet) en ook in de uitspraak van klanken passen mensen zich in de … [Lees meer...] overPensioen is teruggaan naar het dialect
Red de rijkdom van onze dialecten
Hoeveel talen worden er gesproken in Nederland en Vlaanderen? Niemand die het weet. Zelfs als we talen als het Armeens, Berber, Catalaans, Deens, Ewe – en al die andere migratietalen van de afgelopen eeuw – buiten beschouwing laten, blijft het antwoord onbekend. Ook bij de autochtone talen is het aantal niet vast te stellen. Natuurlijk: er is het Limburgs, het West-Vlaams, het … [Lees meer...] overRed de rijkdom van onze dialecten
Jouw dialect leeft (nog even) in het nieuwe nummer van ‘de lage landen’
In zijn nieuwe nummer brengt de lage landen de verscheidenheid van het Nederlandse taallandschap in kaart met een uitgebreid themadossier over de vele lokale varianten van onze taal. Het blad ziet een hernieuwde belangstelling voor het dialect: overal vind je initiatieven die een streektaal promoten, ook jongeren omarmen zonder schaamte lokale woorden en uitdrukkingen. En … [Lees meer...] overJouw dialect leeft (nog even) in het nieuwe nummer van ‘de lage landen’
Kruispunt/Croisement: Nederlands in Noord-Frankrijk
In het uiterste noorden van Frankrijk wordt her en der nog een dialectvariant van het Nederlands gesproken: het Vlaams of Frans-Vlaams. Hoe komt dat? Hoe verhouden de Nederlandse standaardtaal en de lokale dialectvariant zich vandaag tot elkaar? Wie zijn de mensen die Nederlands leren, onderwijzen en promoten? We gingen met de camera op pad en bezochten de mensen op het … [Lees meer...] overKruispunt/Croisement: Nederlands in Noord-Frankrijk
Taalregels worden gevormd door een samenleving
Hoe belangrijk was de val van Antwerpen voor onze taalnormen? Zouden mensen zich vandaag de dag zonder die gebeurtenis in 1585 zo druk maken over werkwoordsspelling of het verschil tussen hen en hun? Die vraag kwam bij me op tijdens het lezen van het interessante proefschrift Setting the Standard, waarop Eline Lismont onlangs in Brussel én in Leiden promoveerde. In dat … [Lees meer...] overTaalregels worden gevormd door een samenleving
Een fijne collega met hart voor de zaak en oog voor mensen
In Memoriam Prof. Dr. Cor van Bree (1932 – 2025) Toen Cor van Bree op 25 september 1997 zijn afscheidscollege gaf, was hij vanaf zijn student-assistentschap in 1956 vier decennia aan de Leidse universiteit werkzaam geweest: eerst als (doctoraal)-assistent, vervolgens als wetenschappelijk (hoofd)medewerker en ten slotte vanaf 1982 als hoogleraar historische taalkunde … [Lees meer...] overEen fijne collega met hart voor de zaak en oog voor mensen
Etymologica: Plaintjes in het dictee
Onlangs gaf ik een dictee aan een groep die ik momenteel Nederlands als tweede taal onderwijs. Het was geen dictee van het bizarre type dat NPO2 vroeger uitzond, met praktisch ongebruikte woorden als przewalskipaard, crapaudtje en konterfeitsels, maar een dictee dat liet zien in hoeverre de cursisten de Nederlandse klank-teken-koppeling onder de knie hadden. … [Lees meer...] overEtymologica: Plaintjes in het dictee
Volhardend, nieuwsgierig, enthousiasmerend
Laudatio voor Nicoline van der Sijs bij de uitreiking van de Everwinus Wassenbergh Penning 2025 Het was nu de Everwinus Wassenbergh-penning vijf jaar bestaat onvermijdelijk geworden: de jury van wat in de volksmond wel heet de ‘Nobelprijs voor de neerlandistiek’, heeft unaniem besloten om de penning voor 2025 toe te kennen aan prof. dr. Nicoline van der Sijs. Haar naam is … [Lees meer...] overVolhardend, nieuwsgierig, enthousiasmerend
Ruzie maken in het Frans-Vlaams
Weinig Nederlanders weten hoe lang de Franse overheid er alles aan heeft gedaan om de Nederlandse streektaal te dwarsbomen. Dat komt om te beginnen doordat weinig Nederlanders lijken te beseffen dat de noordwesthoek van Frankrijk ooit, eeuwen geleden, bij Vlaanderen hoorde, en dat daar dus dialecten gesproken werden die zeer sterk verwant zijn aan het West-Vlaams, en daarbij … [Lees meer...] overRuzie maken in het Frans-Vlaams
Het is weer van ’t zelfde laake ’n bòks
Deze zin is uit het Roermonds. Het Roermonds is een Noordelijk-Oost-Limburgs dialect en wordt in de stad Roermond gesproken. Een bekend kenmerk van dit dialect is het woord ‘det’ in plaats van ‘dat’. De klinker ‘a’ wordt hier door een 'e' vervangen. Dat gebeurt ook in de worden ‘hart’ en ‘kar’ (Roermonds: ‘hert’ en ‘ker’). Bovendien verandert ‘sch’ in het Roermonds naar ‘sj’. … [Lees meer...] overHet is weer van ’t zelfde laake ’n bòks
“Ik stap van den delper oever den boigank van de bolje in de zep nor n’ontvanger.”
Deze zin komt uit het Aalsters en wordt graag gebruikt door de inwoners van Aalst (de Oilsjteneers) om typische woorden uit hun dialect te tonen. Dat dialect wordt in de Denderstreek (Oost-Vlaanderen, België) gesproken. Een mogelijke vertaling in het Standaardnederlands is de volgende: “Ik stap van de drempel af, over het trottoir heen, van de stoeprand af, in de goot, naar de … [Lees meer...] over“Ik stap van den delper oever den boigank van de bolje in de zep nor n’ontvanger.”
Ons leger Plasterkjes
Een confronterend gesprek moet ik zeggen, maar wat ben ik blij! Het bleek hoe weinig ik over het onderwerp wist en hoe ik mezelf heb overschat met dat gezwets van mij. Het is februari 2010. Aan het woord is minister Plasterk 2.0 van Onderwijs, die bij DWDD goed heeft geluisterd naar taalonderzoekster Helen de Hoop. Zij legde het grammaticale voordeel van ‘hun’ als onderwerp … [Lees meer...] overOns leger Plasterkjes
Op z’n Fries ‘Nederduits’
Bij de te verschijnen monografie over de ontwikkeling van vroegmodern Nederlands in een meertalige omgeving Op het eerste gezicht lijkt het opvallend om deze aflevering van de column Op syn …, die de afgelopen anderhalf jaar in het Fries op Frisistyk verscheen, nu in het Nederlands op Neerlandistiek tegen te komen. Het is evenwel heel logisch gezien het tweede element van … [Lees meer...] overOp z’n Fries ‘Nederduits’
