door Jan StroopMet een vork eten, dat doet de mensheid nog niet zo lang. Eerst was er alleen een mes of iets wat daarop leek, daarna de lepel. Er waren wel vorken, al in de Romeinse tijd. Maar die werden in de landbouw gebruikt, onder andere om hooi en stro te verplaatsen. Zie mijn vorige blog.De oudste vermeldingen van de etensvork zijn uit de vroege Middeleeuwen. … [Lees meer...] overUit de archieven van ’t Meertens Instituut: de proefkaart ‘etensvork’
dialecten
Streektaalbeleid
Door Leonie CornipsBinnenkort verschijnt de erfgoednota van de Provincie die het beleid voor de komende jaren voor het (im)materieel cultureel erfgoed presenteert. Taal valt onder cultureel erfgoed en kent veel verschijningsvormen in Limburg. Diverse vertegenwoordigers, betrokken bij de streektaal, schreven onlangs het visiedocument ‘Sjiek is miech dat’ als input voor de nieuwe … [Lees meer...] overStreektaalbeleid
Kartoliek
Door Marc van OostendorpKartoliekIllustratie: M. van OostendorpIneens bedacht ik dat sommige leden van mijn familie kartoliek zeiden in plaats van katholiek. Waar komt die r vandaan? Navraag op Twitter leerde dat er ook andere mensen zijn die het kennen, zij het niet veel. Die mensen komen allemaal uit Zuid-Holland, net als mijn familie, dus het is een … [Lees meer...] overKartoliek
Mislukt gesprek
Door Leonie CornipsIk was nieuwsgierig om te weten hoe bewoners in een verzorgingstehuis in de Randstad gebruik maken van dialect (plat Haags, Rotterdams of Amsterdams) in hun interactie met elkaar en met de staf. Sophie Martini, studente Taalwetenschappen in Leiden, voerde een onderzoek uit in een klein tehuis. Al snel blijkt dat de bewoners geen opvallende lokale talige … [Lees meer...] overMislukt gesprek
Hempie
Door Marc van OostendorpIn mijn zondagochtendcollege leg ik uit wat het probleem is met het woord 'hemd' en wat de verschillende varianten van dat woord in Nederlandse dialecten verklaart. … [Lees meer...] overHempie
dehaag.com nâh auk beschikbaah innut Haags
Teâh ere van Marnix Rueb en ut standbeild van Haagse HarryDe toeristies kulterele website van De Haag, dehaag.com, kent vanaf 25 feibruwarie un nieuwe taalvegsie op ut speiciale domèn dehaag.com: hélémaal innut Haags. Anlèding hieâhvoâh is de onthulling vannut standbeild van Haagse Harry op dondâhdag 25 feibruwarie. Dan wogt op de Graute Marrek un 2,5 meitâh haug standbeild van … [Lees meer...] overdehaag.com nâh auk beschikbaah innut Haags
Call for Papers Taal & Tongvalsymposium
Taal & Tongval: Language Variation in the Low Countries is a peer-reviewed journal devoted to the study of language variation in the Dutch language area, which organizes an annual one-day colloquium on a current topic in the study of language variation. The theme of the 2016 edition is “Vernacular vitalities: old-school dialects, contemporary koines and new urban speech … [Lees meer...] overCall for Papers Taal & Tongvalsymposium
Zachte g
Door Leonie CornipsEen medeklinker als de ‘zachte (g)’ heeft geen enkele betekenis; het verwijst niet naar ‘iets’ in de wereld. Bij een woord als boom zien we een stam en takken met groene bladeren voor ons, bij een zachte (g) helemaal niets. Maar toch kent dit kleine klankje vele sociale betekenissen. Voor Limburgers is de zachte (g) een echte achilleshiel. Deze krant staat … [Lees meer...] overZachte g
Een bed in Moresnet
Door Marc van OostendorpEen boek over Moresnet! Daarvoor ben ik natuurlijk meteen naar de boekwinkel gerend. Tussen 1816 en 1920 waren dat onze zuiderburen. Nadat Napoleon verslagen was en Europa anders verdeeld moest worden, bleef dit strookje land onbeslist tussen Nederland en Pruisen. Ook toen België zich afscheidde, bleef Moresnet neutraal. Pas na de Eerste Wereldoorlog was … [Lees meer...] overEen bed in Moresnet
Zingen in dialect
Door Leonie CornipsBegin januari is Louis Grijp overleden. Louis was 22 jaar lang mijn collega aan het Meertens Instituut. Hij was hoogleraar en succesvolle onderzoeker ‘Nederlandse liedcultuur in het heden en verleden’ en de grote spil achter het ensemble Camerata Trajectina (Latijn voor ‘Utrechts muziekgezelschap’) dat liederen vanaf de middeleeuwen tot de Gouden Eeuw speelt. … [Lees meer...] overZingen in dialect
Rodes Verb unn grienes Verb
Door Philipp KrämerRotes Partizip? (W. Hagens, PD)Ist Introspektion des Teufels, oder ist es die einzige Art, richtige Sprachwissenschaft zu machen? Diese Entscheidung möchten wir hier in unserem Blog auf keinen Fall treffen. Ab und zu entschließe ich mich aber dazu, mich selbst zu introspizieren. Und wie ich so in meinen Sprachfertigkeiten nachschaue, lässt sich der Dialekt … [Lees meer...] overRodes Verb unn grienes Verb
Een moes in het huus
Door Marc van OostendorpMijn zondagochtendminicollege gaat deze keer over de beroemdste dialectkaart van het Nederlands: die over de verbreiding van de uitspraak van de woorden 'muis' en 'huis'. … [Lees meer...] overEen moes in het huus
Horst aan de Maas
Door Leonie CornipsAls onderzoekers zien we vooral de Randstad als de kosmopolitische plek waar veel nieuwkomers zich vestigen, maar niets is minder waar. Horst aan de Maas staat bekend om grote aantallen Polen die er tijdelijk of permanent wonen en merendeels in de tuinbouw werken. Deze gemeente herbergt volgens het CBS het hoogste aandeel Poolse migranten van Limburg, … [Lees meer...] overHorst aan de Maas
Redden Marokkanen de Nederlandse dialecten?
Door Marc van OostendorpVoor mijn zondagochtendminicollege sprak ik deze week met mijn collega Frans Hinskens, die dit jaar het nieuwjaarsgeschenkje van het Meertens Instituut schreef: Wijdvertakte wortels. Frans legt onder andere uit in welk opzicht Turkse en Marokkaanse jongeren het traditionele dialect behouden. In hun taal vind je er soms meer van terug dan in die van hun … [Lees meer...] overRedden Marokkanen de Nederlandse dialecten?
Sleutel
Door Marc van OostendorpIn mijn zondagochtendminicollege van vandaag bespreek ik de uitspraak van 'sleutel' in Nederlandse dialecten. Waarom zegt men zowel in het noordoosten als het zuidwesten 'sleudel'? En waarom zegt men in sommige gebieden 'slotel' en in andere 'sletel'? … [Lees meer...] overSleutel
Nederlandse woordenschat
Door Leonie CornipsLopen basisschoolleerlingen die in Limburg van huis uit dialect spreken achter in hun kennis van de Nederlandse woordenschat vergeleken met hun eentalig Nederlands sprekende leeftijdgenootjes? Dankzij verschillende subsidies en samenwerking met Elma Blom van de Universiteit Utrecht proberen we (met Kirsten van den Heuij en Ryanne Francot) deze vraag te … [Lees meer...] overNederlandse woordenschat
Omroep NTR maakt blauwdruk van het gesproken Nederlands
1 december 2015De NTR lanceert woensdag 2 december een Groot Nationaal Onderzoek naar alle Nederlandse accenten, tongvallen en dialecten, genaamd ‘Sprekend Nederland’. Met Sprekend Nederland willen de NTR, NWO (De Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek), en een grote groep wetenschappers voor het eerst in de Nederlandse geschiedenis een ware blauwdruk maken van … [Lees meer...] overOmroep NTR maakt blauwdruk van het gesproken Nederlands
Gespogen
Door Marc van OostendorpGroot was de opschudding toen wij hier in ons uitgewoonde redactiekantoor onlangs vernamen dat de criticus Arjan Peters in de Volkskrant Frans Kellendonk "te veel gentleman [vond] om zich de straatvechtersmentaliteit van gespogen polemist eigen te maken".Wat betekent dat? Het blijkt inderdaad heel moeilijk te zijn om daar antwoord op te vinden, maar … [Lees meer...] overGespogen
Mijntaal
Door Leonie CornipsIn het Jaar van de Mijnen is tot nu toe weinig aandacht besteed aan hoe de Oostelijke Mijnstreek talig veranderde door de vele mijnwerkers van elders. Een journalist van het socialistisch Dagblad Het Volk noteert in 1917 over Heerlen: ‘De huizen, de menschen, heel de sfeer doet on-Hollandsch aan… Allerlei vreemde typen loopen er rond en men hoort een … [Lees meer...] overMijntaal
Meer dan de helft van de streektaalartiesten komt uit Limburg
In 1996 kregen de eerste 100 Nederlandse dialectartiesten een plaats op de website ‘Streektaalmuziek inNederland’. In de loop der jaren volgden steeds meer artiesten. Het aantal nadert langzamerhand de 7000.Ondertussen ontdekten steeds meer geïnteresseerden deze website. Op 1 januari 2009 werd een teller ingebouwd die het aantal raadplegingen registreerde. Op 14 november j.l. … [Lees meer...] overMeer dan de helft van de streektaalartiesten komt uit Limburg
Stageplaats: dialectgebruik op peuterspeelzalen en kinderdagverblijven
Onderzoeksopdracht Gemeente Eijsden-Margraten:Dialectgebruik op peuterspeelzalen en kinderdagverblijvenAchtergrondSinds 1997 is het Limburgs door de regering officieel erkend als streektaal. In artikel 2.12 van de Wet kinderopvang en kwaliteitseisen peuterspeelzalen staat het volgende:1. In een peuterspeelzaal wordt de Nederlandse taal als voertaal gebruikt. Daar waar naast de … [Lees meer...] overStageplaats: dialectgebruik op peuterspeelzalen en kinderdagverblijven
Nogmaals Klaas Woudt (1923-2012)
door Jan StroopOp 6 november schreef Bart FM Droog in zijn blog over de legendarische Zaanse drukker, uitgever, publicist en dichter Klaas Woudt (1923-2012). Een belangrijk aspect bleef daar onvermeld, diens belangstelling voor dialect. Klaas Woudt publiceerde jarenlang over ’t Zaans dialect, o.a. verzameld in Zaans voor beginners, en hij schreef verhalen in … [Lees meer...] overNogmaals Klaas Woudt (1923-2012)
20-21 november: dialecttweedaagse in Brussel
De Stichting Nederlandse Dialecten bestaat in 2015 25 jaar en viert dat met een feestelijke tweedaagse in Brussel. Op 20 november 2015 vindt de internationale streektaalconferentie "Dialect in de meertalige grootstad" in Brussel plaats. De streektaalconferentie is deel van de Week van het Brussels, en wordt in samenwerking met Variaties vzw en be.brusseleir georganiseerd. … [Lees meer...] over20-21 november: dialecttweedaagse in Brussel
Netjes Rotterdams praten
Door Marc van OostendorpIn mijn zondagochtendcollege van vandaag de belangrijke vraag: hoe kun je aan iemand horen dat hij of zij uit Rotterdam komt, ook als hij of zij 'netjes' praat? … [Lees meer...] overNetjes Rotterdams praten
Congres ‘Dialecten, namen en geschiedenis in de Oeter- en Itter-vallei’
De Vereniging voor Limburgse Dialect- en Naamkunde,in samenwerking met het gemeentebestuur van As en Veldeke As, nodigt u uit op haarEENENVEERTIGSTE CONGRESThema: Dialecten, namen en geschiedenis in de Oeter- en IttervalleiPlaats: Sint-AldegondiskerkjeSint-Aldegondisplein 5, 3665 As, BelgiëTel. +32 (0)486 90 31 54 (secretariaat VLDN – er is ter plaatse geen vaste … [Lees meer...] overCongres ‘Dialecten, namen en geschiedenis in de Oeter- en Itter-vallei’
