Door Marc van Oostendorp Vroeger kon je misschien nog wel beweren dat mensen die een Gooise r gebruikten, meelopers waren, maar inmiddels zijn er generaties van moedertaalsprekers die niet anders kunnen. Al van jongsaf aan maken ze de r op een bepaalde manier die de Gooise r wordt genoemd, of Kinderen-voor-Kinderen-r omdat de klank veel mensen bij de eerste afleveringen van … [Lees meer...] overRegels voor de Gooise r
fonologie
Kartoliek
Door Marc van OostendorpKartoliekIllustratie: M. van OostendorpIneens bedacht ik dat sommige leden van mijn familie kartoliek zeiden in plaats van katholiek. Waar komt die r vandaan? Navraag op Twitter leerde dat er ook andere mensen zijn die het kennen, zij het niet veel. Die mensen komen allemaal uit Zuid-Holland, net als mijn familie, dus het is een … [Lees meer...] overKartoliek
Hempie
Door Marc van OostendorpIn mijn zondagochtendcollege leg ik uit wat het probleem is met het woord 'hemd' en wat de verschillende varianten van dat woord in Nederlandse dialecten verklaart. … [Lees meer...] overHempie
De Turks-Marokkaanse z
Door Marc van OostendorpDankzij het werk van Linda van Meel, die op 15 maart in Nijmegen promoveert, weten we nu alweer wat meer over de Marokkaanse z. Bijvoorbeeld dat hij net zo goed door Turken wordt gebruikt.Van Meel was promovenda in een groter project over het ontstaan van zogenoemde etnolecten – variëteiten van een taal die gebruikt worden door moedertaalsprekers … [Lees meer...] overDe Turks-Marokkaanse z
Wat is de meest voorkomende klank van het Nederlands?
In mijn zondagochtendminicollege – rechtstreeks vanaf een afdakje ergens in Leiden -- leg ik uit wat de meest voorkomende klank van het Nederlands is, waarom je dat zou willen weten en waarom het moeilijk te achterhalen is. … [Lees meer...] overWat is de meest voorkomende klank van het Nederlands?
Verscherping
Door Marc van OostendorpIk ontdekte dat ik wetenschapper wilde worden toen ik als vijftienjarige op vakantie was in Frankrijk en we een rondleiding kregen door een oude boerderij. Onze gids wist over ieder ogenschijnlijk nietig detail – de lamp die daar hing, een scheur in een balk, een vreemd patroon in de deurmat – zo uitgebreid en enthousiast te vertellen dat ik dacht: dat … [Lees meer...] overVerscherping
Waarom kennen we de klemtoon van onzinwoorden?
Door Marc van OostendorpIn mijn zondagochtendminicollege vertel ik vandaag over het eigenaardige verschijnsel dat we van onzinwoorden kunnen raden waar de klemtoon ligt – en dat alle sprekers van het Nederlands dat ongeveer op dezelfde manier doen. … [Lees meer...] overWaarom kennen we de klemtoon van onzinwoorden?
De vergissing van Saussure?
Door Marc van Oostendorp Dit jaar precies een eeuw geleden verscheen een van de invloedrijkste boeken uit de geschiedenis van de taalwetenschap: de Cours de linguistique générale (Cursus Algemene Taalwetenschap) van Ferdinand de Saussure (1857-1913). Het boek verscheen postuum en bevat uitgewerkte collegeaantekeningen van de beroemde taalwetenschapper die bekend was … [Lees meer...] overDe vergissing van Saussure?
Klank van het jaar 2015: de w
Door Marc van OostendorpOei oei oei, wat was het spannend! Sommige deelnemers aan de Dag van de Fonetiek 2015 in Utrecht hielden het als het ware niet meer. Maar uiteindelijk kwam er wel degelijk een heuse winnaar uit de bus: de w wordt de klank van het jaar 2015!Dat is te danken aan de Amsterdamse hoogleraar Paul Boersma, die zijn key note aan de klank gewijd had en … [Lees meer...] overKlank van het jaar 2015: de w
Sleutel
Door Marc van OostendorpIn mijn zondagochtendminicollege van vandaag bespreek ik de uitspraak van 'sleutel' in Nederlandse dialecten. Waarom zegt men zowel in het noordoosten als het zuidwesten 'sleudel'? En waarom zegt men in sommige gebieden 'slotel' en in andere 'sletel'? … [Lees meer...] overSleutel
Waarom is het raar om met een Gooise r te praten?
Door Marc van OostendorpMijn derde college voor de Universiteit van Nederland ging over een aantal eigenaardige aspecten van taalverandering. … [Lees meer...] overWaarom is het raar om met een Gooise r te praten?
Waarom zeggen alle kinderen ter wereld ‘mama’?
Door Marc van OostendorpVoor de Universiteit van Nederland gaf ik een serie colleges over taal en vooral wat taal betekent voor ons mens-zijn. In het eerste minicollege ga ik in vogelvlucht door de taalontwikkeling van een kind heen: van het uit elkaar houden van klanken tot het vertellen van een verhaal. En wat hebben een mama-pop en scrabble-letters daarmee te maken? … [Lees meer...] overWaarom zeggen alle kinderen ter wereld ‘mama’?
Bed, bad, brood
Door Marc van OostendorpWaarom zeggen we bed, bad, brood in die volgorde? Daarover gaat mijn zondagochtendminicollege van deze week. … [Lees meer...] overBed, bad, brood
Tekes
Door Marc van OostendorpIn dit zondagochtendminicollege ga ik in op de prangende vraag waarom je de n makkelijker weg kunt laten in teke(n)s dan in teke(n)t. … [Lees meer...] overTekes
Gesmoort in hooploos leidt
Een geschiedenis van het Nederlands in 196 sonnetten (45) Het Nederlandse sonnet bestaat 450 jaar. Hoe is het de taal in die tijd vergaan? Door Marc van Oostendorp In zijn boek De vergeten wetenschappen beschrijft Rens Bod hoe de geschiedenis van de muziek en de musicologie een voortdurend heen en weer is van theorie en praktijk. Er worden fraaie wiskundige modellen … [Lees meer...] overGesmoort in hooploos leidt
Kinderen denken dat een d een t is (maar niet andersom)
Door Marc van Oostendorp Je hoort als kind je ouders praten, je hoort ze allerlei klanken maken, en dan is het je taak om uit te zoeken wat er wel of niet toe doet – welk van al die duizenden subtiele verschilletjes belangrijk zijn in je taal en welke niet. De k in kier is bijvoorbeeld licht anders dan die in koer. Je bent je daar misschien niet van bewust, maar dat … [Lees meer...] overKinderen denken dat een d een t is (maar niet andersom)
Driejoek
Door Marc van OostendorpToen ik onlangs de door mijzelf geproduceerde, geregisseerde én gecaterde kaskraker Huh! The Movie online zette, dwaalden ook jullie gedachten onwillekeurig natuurlijk af naar het bijna gelijknamige artikel Ha! Een analyse van de Utrechtse fonologen Wim Zonneveld en Mieke Trommelen uit 1997 (helaas niet online, voor zover ik zien kan).Die … [Lees meer...] overDriejoek
Plaatsnamen lijken op de namen van balspelen
Door Marc van OostendorpWaarom, oh, waarom ligt de klemtoon in Dordrecht en Wageningen op de eerste lettergreep? Over de wonderlijke vorm van Nederlandse plaatsnamen is nu een artikel verschenen, dat geschreven is door de Duitse, nu in Amerika werkzame, taalkundige Björn Köhnlein. (Tot deze zomer werkte hij bij Duits in Leiden, waar hij ook promoveerde – bij mij – maar hij … [Lees meer...] overPlaatsnamen lijken op de namen van balspelen
Twintig jaar doctor
Door Marc van OostendorpIk kan me de 16 oktober 1995 nog tot in groot detail voor de geest halen. Het is de dag dat ik mij voor het eerst dr. mocht noemen nadat ik in Tilburg dit proefschrift had verdedigd. Voor de gelegenheid heb ik dat proefschrift weer eens doorgenomen. Hoe verouderd was het inmiddels?Aan de ene kant vind ik het nog steeds niet zo verouderd. Het … [Lees meer...] overTwintig jaar doctor
De hon uitlaten
Door Marc van OostendorpDat ze in streken zoals Midden-Limburg hunj zeggen als meervoud van hontj (hond), kan sommige mensen tot grote opwinding opzwepen. Er is nu zelfs een heel boek over het verschijnsel verschenen omdat het ook in een groot deel van Noord-Duitsland voorkomt, namelijk overal waar hier stippen staan:Het is ook nogal wat. … [Lees meer...] overDe hon uitlaten
Recensie: Jozef van Loon, Historische fonologie
door Michiel de VaanHet handzame Historische Fonologie van het Nederlands, dat Jozef van Loon in 1986 uitgaf bij Acco in Leuven, was voor de geschiedenis van het Nederlands het enige in zijn soort. Een overzichtelijke bespreking van de belangrijkste klankveranderingen tussen het Proto-Germaans en het heden, met veel aandacht voor de structurele evolutie van klinker- en … [Lees meer...] overRecensie: Jozef van Loon, Historische fonologie
Finansjering
Door Marc van OostendorpDe taal borrelt. Je komt als enkel indidu oren en ogen tekort en daarom kun je als onderzoeker die geïnteresseerd is in de taal nu eigenlijk niet zonder Twitter, dat je berichten stuurt als:@fonolog Volgens @pem50 is er een -j in opkomst in het woord financiering: finansjiering. Hij hoort hem veel. Zegt het jou iets?— Yos M. (@falderappes) 8 … [Lees meer...] overFinansjering
Horen jullie nog een verschil tussen vee en fee?
Door Marc van OostendorpEen van de eigenaardige aspecten van talen is dat ze de hele tijd veranderen, terwijl die verandering mogelijkerwijs allerlei verwarring teweeg brengt. Ooit waren de ei en de ij verschillende klanken, zodat je nog verschil kon horen tussen eis en ijs. Hoe en waarom hebben we dat verschil ooit losgelaten?Wanneer je dat soort vragen wilt … [Lees meer...] overHoren jullie nog een verschil tussen vee en fee?
Witmang (m/v)
Door Marc van Oostendorp Het is misschien maar goed dat de neerlandistiek geen radiostation is. Het soort kritiek dat de rapper Fresku spuit op Radio 3FM, zou je net zo goed op ons vak van toepassing kunnen verklaren: lang niet alle groepen krijgen evenredige aandacht. … [Lees meer...] overWitmang (m/v)
Zijn plaatsnamen liever niet te kort?
Door Marc van OostendorpNu de vakantie weer voorbij is, zorgde een bericht op Language Log meteen voor enige opwinding op Facebook: Victor Mair merkte er op dat Chinese plaatsnamen eigenlijk nooit uit één karakter bestaan. De reden zou volgens hem kunnen zijn dat één lettergreep te snel leidt tot misbegrip: je hoeft alleen die ene lettergreep te missen en je weet al niet … [Lees meer...] overZijn plaatsnamen liever niet te kort?
