Door Marc van Oostendorp Jullie hebben de afgelopen weken niet gehoord van de jury van de Prijs voor de Nieuwe Taalregel 2018. Dat kwam natuurlijk doordat deze jury zo'n lastige taak had. Er zijn verschillende regels ingezonden die heel aanlokkelijk zijn en die we stuk voor stuk graag aan de Nederlandse grammatica zouden toevoegen. Ze zouden de Nederlandse taal niet alleen … [Lees meer...] overDaarheen is fout! De nieuwe grammaticaregel 2018
grammatica
Nee, dankjewel
Door Riny Huijbregts Naar aanleiding van een onderzoek van N.J. Enfield (MPI, Nijmegen) en collega's naar hoe, en hoe vaak, universele gevoelens van dankbaarheid en sociale reciprociteit in verschillende taalculturen worden uitgedrukt, merkt mede-auteur Mark Dingemanse in de wetenschapsbijlage van NRC (24 mei 2028) terecht op dat er ook andere dingen zijn om je druk over te … [Lees meer...] overNee, dankjewel
Over het ‘en passant’ toetsen van spelling en grammatica in het Centraal Eindexamen Nederlands
Door Michel Couzijn Over het Centraal Eindexamen Nederlands wordt veel geklaagd. Over de teksten, over de vragen, over de beoordeling en nog zo wat. Sinds vorig jaar kunnen de klagers hun ongenoegen op een nieuw aspect richten: de aftrekregeling voor taalgebruik. Het CE Nederlands toetst tekstbegrip – leesvaardigheid dus – plus een beetje argumentatieleer. Recent werd in de … [Lees meer...] overOver het ‘en passant’ toetsen van spelling en grammatica in het Centraal Eindexamen Nederlands
Juweeltjes uit de boekenkast
Door Robert Chamalaun Een groot voordeel van verhuizen is dat het de ideale gelegenheid is eens kritisch door je eigen boekenkast te gaan. Aangezien ik onlangs verhuisd ben, werd ook ik gedwongen eens goed te kijken naar hetgeen ik in mijn boekenkasten had staan. Tijdens het inpakken stuitte ik op enkele juweeltjes, met helaas wel als gevolg dat ik aan het einde van de dag … [Lees meer...] overJuweeltjes uit de boekenkast
Pas verschenen: Nicolaas Hinlópen, Eerste trekken eener Nederduitsche spraekkonste
In de reeks Cahiers voor taalkunde is pas verschenen: Nicolaas Hinlópen, Eerste trekken eener Nederduitsche spraekkonste. Uitgegeven en ingeleid door Roland de Bonth, Jan Noordegraaf en Gijsbert Rutten. Nicolaas Hinlópen (1724-1793) was actief op het gebied van de Nederlandse taal- en letterkunde en een prominent lid van de Maatschappij der Nederlandse Letterkunde te … [Lees meer...] overPas verschenen: Nicolaas Hinlópen, Eerste trekken eener Nederduitsche spraekkonste
Taalportaal online
Begin februari wordt hij officieel gepresenteerd, maar sinds vandaag staat de eerste versie van het Taalportaal – de grote Engelstalige beschrijving van de fonologie, morfologie en syntaxis van het Nederlands, Fries en Afrikaans – online. … [Lees meer...] overTaalportaal online
Naar een herziening van de Algemene Nederlandse Spraakkunst (ANS)
Op 1 oktober 2015 is een meerjarig project van start gegaan waarin taalkundigen van twee Nederlandse en twee Vlaamse universiteiten – de Radboud Universiteit (Nijmegen), de Universiteit Leiden, de Universiteit Gent en de Katholieke Universiteit Leuven – samen werk maken van een grondige update van de Algemene Nederlandse Spraakkunst, kortweg de ANS. Het project wordt in … [Lees meer...] overNaar een herziening van de Algemene Nederlandse Spraakkunst (ANS)
Is onze taal niet toe aan groot onderhoud?
Onverwachte taalvragen aan de Nationale Wetenschapsagenda (10)Door Marc van OostendorpZou het verschijnsel van het gezonken cultuurgoed ook in de natuurwetenschappen bestaan? Dat je inzichten moet bestrijden die honderd jaar geleden inderdaad gebruikelijk waren, maar dat inmiddels onder onderzoekers niet meer bestaan? Je hebt natuurlijk mensen die de evolutietheorie ontkennen, … [Lees meer...] overIs onze taal niet toe aan groot onderhoud?
Hoe correct is deze zin?
Door Lucas SeurenIn een stripcolumn van de NRC vertelde Renske de Greef dat ze zich ergert aan mensen die hun waardering uitspreken via constructies als “hoe leuk is dat?” Een van de problemen die ze benoemt is dat mensen een taaltechnisch nogal kromme vraag gebruiken als uitroep. Uiteraard gaan mij bij dan gelijk radartjes draaien. Is het überhaupt een vraag? Is het inderdaad … [Lees meer...] overHoe correct is deze zin?
Nederlands voor taalhelden: een gemiste kans?
Door Jan Uyttendaele Alle eerstejaarsscholieren van het middelbaar onderwijs in Nederland en Vlaanderen hebben op 1 september 2014 een gratis taalboekje gekregen van de Nederlandse Taalunie: Nederlands voor Taalhelden. Volgens een bericht op de website vande Taalunie is het ‘niet bedoeld als leerboek, wel als naslagwerk. Het is getoetst aan het referentieniveau … [Lees meer...] overNederlands voor taalhelden: een gemiste kans?
Doe mosz dich de naas poetse
Door Leonie Cornips Ergens weten we wel dat we veel vaker zich of een vorm daarvan als me en je zeggen en andere typen zinnen daarmee maken dan in het westen gebruikelijk is. Het viel mij pas op toen ik Nederlandse Taalkunde studeerde in Amsterdam. Ik ging ervan uit dat ik Nederlands sprak omdat dialect thuis niet aanwezig was. Maar tijdens de colleges taalkunde bleek pas … [Lees meer...] overDoe mosz dich de naas poetse
Lezing: Lagen van (on)conventionaliteit in taal en taalgebruik
Op donderdag 20 februari 2014 houdt Arie Verhagen, hoogleraar Nederlandse Taalkunde aan de Universiteit Leiden, een lezing onder de titel Lagen van (on)conventionaliteit in taal en taalgebruik. De lezing wordt georganiseerd door Studium Generale en maakt onderdeel uit van de reeks Wetenschap van cultuur. … [Lees meer...] overLezing: Lagen van (on)conventionaliteit in taal en taalgebruik
Stramme fossielen
door Gaston Dorren Dat het Nederlands nog wat kliekjes overheeft van de aanvoegende wijs, moge bekend verondersteld worden. Ik heb het over werkwoordsvormen als leve (de koning), zij (het) en ware (het niet). Dat het hier om kleine restjes gaat, blijkt niet alleen uit de betrekkelijke zeldzaamheid van zulke vormen, als schaarse stipjes in een … [Lees meer...] overStramme fossielen
Weet je stad
Door Marc van OostendorpWie de laatste dagen in Amsterdam is geweest heeft ze vast al gezien: de affiches met de nieuwe slogan van de lokale omroep AT5, Weet je stad.Erboven staat steeds een volledige, onberispelijke zin ('Weet dat elke Amsterdammer het beter weet' bijvoorbeeld), maar de slogan zelf knarst en dat is vast zo door de makers bedoeld. Dat knarsen zorgt er in deze … [Lees meer...] overWeet je stad
Tussenwerpsels, P.C. Hooft en Van Dale Nederlands-Italiaans
Door Marc van OostendorpHet Italiaans was het Engels van de zeventiende eeuw: de taal die je leerde als je jong was en op de hoogte wilde zijn van de nieuwste ontwikkelingen in cultuur en wetenschap. Er waren dan ook veel vooraanstaande Nederlandse intellectuelen die de taal leerden.Minne de Boer heeft de leerboeken en Italiaanse grammatica's bestudeerd die indertijd hier … [Lees meer...] overTussenwerpsels, P.C. Hooft en Van Dale Nederlands-Italiaans
Al dat gemaar
Over het verschil tussen functiewoorden en inhoudswoordenDoor Marc van OostendorpEen van de fundamentele splitsingen in de grammatica is die tussen inhoudswoorden en functiewoorden. De eerste groep zijn zelfstandig naamwoorden als dropje en baret, werkwoorden als sjoemelen en verfomfaaien en bijvoeglijk naamwoorden als enthousiast en gespikkeld. Het zijn, … [Lees meer...] overAl dat gemaar
Onze Taalfout
door Gaston DorrenHet Nederlandse naamvalssysteem is ongeveer zo actueel en relevant als het Indisch koloniaal recht of dat klassieke kookboek, ‘Heerlycke recepten met dodovleesch en -eiers’. De naamvallen zijn (buiten de voornaamwoorden) niet alleen in onbruik geraakt; wat er nog van over is, wordt niet meer begrepen.Ter illustratie, om niet te zeggen ten bewijze, wil ik hier … [Lees meer...] overOnze Taalfout
Dat vind ikke niet
Door Marc van OostendorpGisteren had ik mijn post over dat vinnik leuk nog niet geplaatst, of er kwam een mail binnen van de DBNL, met het nieuws dat er deze maand daar geplaatst is. Daaronder zit ook jaargang 30 van het Groningse taalkundige tijdschrift TABU. En in die jaargang hadden de (huidige) Groningse hoogleraren taalwetenschap Jack Hoeksema en Jan-Wouter Zwart … [Lees meer...] overDat vind ikke niet
Zou-d-ie dat nou menen?
Als het onderwerp je achter de persoonsvorm staat, in geval van inversie dus, valt de t weg: je valt, maar val je. Bij hij daarentegen kan inversie juist een extra t opleveren. Een onbeklemtoond hij wordt uitgesproken als ie wanneer het achter de persoonsvorm of in een bijzin verschijnt: weet-ie wel dat-ie leeft? We zetten dat zelden zo op papier, want om de een … [Lees meer...] overZou-d-ie dat nou menen?
Google Grammar View
Google Streetview heeft de kunst van het kaartlezen veranderd. Je kijkt niet meer per se van boven naar een tweedimensionele wereld, maar je kunt er middenin gaan staan. Je kunt niet alleen zien dat je halverwege de straat linksaf moet slaan, je kunt ook zien hoe die hoek die je om moet eruit ziet. Dat opent perspectieven voor het taalonderzoek. … [Lees meer...] overGoogle Grammar View
Linguïstisch Miniatuurtje CLVIII: Grammatica alleen kan je redden
Ik moet eerlijk bekennen dat ik tot voor kort bijna niks met facebook deed. Ja, ik had een account, maar daar was dan ook alles mee gezegd. Sinds enige weken probeer ik echter herhaaldelijk te kijken wat er zoal gebeurt (wat "mijn vrienden" allemaal "liken" bijvoorbeeld). Daar word ik nog niet zo heel veel wijzer van (ik vraag me nog steeds af wat ik daar te vertellen zou … [Lees meer...] overLinguïstisch Miniatuurtje CLVIII: Grammatica alleen kan je redden
Verhuizing Elektronische ANS
Misschien had u al gemerkt dat de E-ANS wegens technische problemen niet meer bereikbaar was. Gelukkig is de website van de ANS (en daarmee de E-ANS) eindelijk weer bereikbaar, zij het op een nieuw adres. Dat adres is:voor de website: http://ans.ruhosting.nl (waar meer informatie staat over actuele zaken)voor de E-ANS: http://ans.ruhosting.nl/e-ansDe migratie van … [Lees meer...] overVerhuizing Elektronische ANS
Af
Af is een opmerkelijk woordje. Ik wilde eigenlijk zeggen: een opmerkelijk voorzetsel, maar dat is het volgens mijn woordenboeken bijna nooit. Alleen in de rare uitdrukking af fabriek, die in het Duits ab Fabrik luidt, en dat zal wel geen toeval wezen. O ja, en in Af mijn kamer!, boos geroepen door het kleine zusje van een schoolvriend, maar daar moesten we erg om lachen. Dat ik … [Lees meer...] overAf
Een nieuw soort Tante Betje
Het was gisterenmiddag een klein foutje op de website van NRC Handelsblad — een foutje dat bovendien na een paar uur alweer hersteld was: 1.- Het Noorse openbaar ministerie klaagde de 33-jarige massamoordenaar vandaag formeel aan, maar verdwijnt waarschijnlijk niet achter de tralies. Die zin suggereert dat het Noorse openbaar ministerie niet naar de gevangenis hoeft. … [Lees meer...] overEen nieuw soort Tante Betje
Col: Linguïstisch Miniatuurtje CLII: Niet aan beginnen (met nieuwe grammar feud!)
Als ik voor een groep docenten sta, zoals gisteren, dan doe ik tegenwoordig altijd een kunstje. Ik vraag iemand uit een willekeurige tekst (liefst een boek of een krant, iets "normaals" zal ik maar zeggen) een willekeurige bladzijde op te slaan, en daar de vijfde zin uit voor te lezen. Vervolgens stel ik daar een vraag over op het gebied van de traditionele zinsontleding … [Lees meer...] overCol: Linguïstisch Miniatuurtje CLII: Niet aan beginnen (met nieuwe grammar feud!)