Is het belangrijk om in de onderbouw van vmbo-tl, havo en vwo redekundig ontleden te onderwijzen? En zo ja: hoe doe je dat? Op die eerste vraag zullen veel docenten bevestigend antwoorden. Kennis van (een aantal) grammaticale begrippen wordt immers voorgeschreven in het Referentiekader taal en rekenen. Daarnaast zullen veel docenten het belangrijk vinden dat leerlingen … [Lees meer...] overRedekundig ontleden, maar dan anders
grammaticaonderwijs
Brakke bronnen in de grammaticales
Hoe reageren leerlingen wanneer zij linguïstische bronnen raadplegen? Het is inmiddels tien jaar geleden dat Coppen (2013) signaleerde dat de Algemene Nederlandse Spraakkunst (ANS) sinds zijn verschijning in 1982 nog steeds zijn weg in het onderwijs niet gevonden had. Dit was volgens hem een gemiste kans, sterker nog, hij omschreef het als een ‘leed dat zich voltrok’. … [Lees meer...] overBrakke bronnen in de grammaticales
De ezelsbruggetjes in ons grammaticaonderwijs; kunnen we zonder?
Enkele weken geleden besprak ik een aantal formuleringskwesties met mijn leerlingen in havo 4. Zo ook incongruentie. Ik legde uit wat het begrip betekende en dat persoonsvorm altijd bij het onderwerp moet passen. Onderwerp enkelvoud? Dan de persoonsvorm ook enkelvoud. Tot zover zag ik knikkende gezichten: Ja, dit snapten ze ook wel, duh. Ik vervolgde mijn verhaal dat het … [Lees meer...] overDe ezelsbruggetjes in ons grammaticaonderwijs; kunnen we zonder?
Schoolbord en vakdidactiek
Toen in september vorig jaar de Sallandse vertaling van de Heliand was verschenen, heb ik enkele malen in den lande een lezing mogen geven over dit beroemde Oudsaksische werk uit de negende eeuw. Telkens had ik de beschikking over geavanceerde apparatuur, die van tevoren was opgesteld en waarmee ik mijn PowerPoint-presentatie kon geven, die ik dan van tevoren mocht opsturen. Zo … [Lees meer...] overSchoolbord en vakdidactiek
Zij, hen en hun
In deze korte video leg ik je uit wanneer je zij, hen of hun gebruikt. Zie hier oefening 1: https://maken.wikiwijs.nl/p/questionn... Zie hier oefening 2: https://www.cambiumned.nl/oefeningen/... … [Lees meer...] overZij, hen en hun
Waarom dt-fouten maken logisch is!
Iedereen maakt wel eens dt-fouten, en dat is volkomen logisch, blijkt uit onderzoek van Dominiek Sandra. Zie hier de link naar zijn onderzoek: https://www.researchgate.net/publicat... Zie hier mijn afspeellijst werkwoordspelling: • Werkwoordspelling En hier de afspeellijst waar je kan oefenen: … [Lees meer...] overWaarom dt-fouten maken logisch is!
We moeten vragen blijven stellen
Toen ik aan het nadenken sloeg over de vraag welk inzicht uit de neerlandistiek mijn wereld heeft veranderd, kwamen talloze herinneringen boven. Veel van die herinneringen bleken weggestopt in de donkerte van mijn geheugen en waren in afwachting van het moment waarop ze van nut zouden mogen zijn. Of het nu gaat over de colleges literatuurgeschiedenis die ik volgde bij Ton … [Lees meer...] overWe moeten vragen blijven stellen
Waarom krijgen wij de werkwoordspelling niet uitgelegd?
Dat we de spelling niet uitgelegd krijgen, komt vooral doordat leerlingen niet snappen wanneer welke regel van toepassing is. Je kunt leerlingen prima uitleggen dat een persoonsvorm soms een t krijgt en soms niet. Als je ze dan enkelvoudige zinnetjes voorlegt met gangbare werkwoorden en je zegt erbij dat het uitsluitend gaat om persoonsvormen in de tegenwoordige tijd, dan doen … [Lees meer...] overWaarom krijgen wij de werkwoordspelling niet uitgelegd?
27 juni 2022: ‘Taalkunde en taalbeschouwing in de klas’ (Vakdidactisch Netwerk Nederlands Utrecht)
Op maandag 27 juni a.s. is er een bijeenkomst op locatie van het Utrechtse vakdidactische netwerk. Het thema is ‘Taalkunde en taalbeschouwing in de klas’. Er wordt flink aan de weg getimmerd door Peter-Arno Coppen en zijn promovendi om taalkunde een volwaardige plaats te geven binnen het schoolvak Nederlands. Een van hen is Astrid Wijnands, docente aan de Hogeschool Utrecht. … [Lees meer...] over27 juni 2022: ‘Taalkunde en taalbeschouwing in de klas’ (Vakdidactisch Netwerk Nederlands Utrecht)
Zinsontleding ontmanteld?
Over de toekomst van het grammaticaonderwijs Taalkundigen opperen al geruime tijd dat het grammaticaonderwijs behoefte heeft aan een moderne insteek. Daarmee bedoelen ze dat zowel inzichten uit de moderne taalkunde als uit het recente onderzoek naar effectief taalonderwijs beter geïntegreerd zouden moeten geraken in het grammaticaonderwijs. Dat levert alvast concrete … [Lees meer...] overZinsontleding ontmanteld?
De Dwaling van Sahlins
Wie een beetje rondleest in de ethologie (gedragsbiologie) is wellicht bekend met de “Dwaling van Sahlins” (Sahlins’s Fallacy). Sahlins had de sociobiologie menen te kunnen ondergraven door erop te wijzen dat veel culturen geen woord hadden voor wiskundige breuken, en dat de mensen in zulke culturen daardoor niet bij machte waren te rekenen met verhoudingen die nodig waren om … [Lees meer...] overDe Dwaling van Sahlins
19 januari 2022: KERN-college Nederlands: Niet corrigeren maar redeneren
Peter-Arno Coppen – Radboud Universiteit Ontleedlessen zijn voor veel docenten en leerlingen frustrerend: je zit vaak met onzekerheid over de juiste ontleding, en als de trucjes niet werken kun je weinig anders dan het goede antwoord in het boek opzoeken, en het foute antwoord corrigeren. Door in te zetten op redenering kun je daar iets aan doen. Maar hoe zit zo’n redenering … [Lees meer...] over19 januari 2022: KERN-college Nederlands: Niet corrigeren maar redeneren
Verschenen: Doe wat met grammatica!
Wie een nieuwe taal leert, kan niet zonder grammatica. Veel studenten en docenten Nederlands hebben dan ook behoefte aan een gesystematiseerd en praktijkgericht overzicht van de taalregels. Doe wat met grammatica! wil in die behoefte voorzien. Deze gids is geschikt voor beginners, halfgevorderden en gevorderden, vanaf niveau A2 van het … [Lees meer...] overVerschenen: Doe wat met grammatica!
Betekenisvoller ontleden
Heb je echt iets aan het traditionele grammaticaonderwijs (ontleden van zinnetjes) als je leerlingen taalbewuster wilt maken? Taalkundige Jimmy van Rijt deed hier onderzoek naar en kwam tot een betekenisvollere manier om te ontleden. Hoe en wat? Bekijk dan het filmpje. Een oefening speciaal voor docenten om in de klas te gebruiken Mijn afspeellijst vol interessante filmpjes … [Lees meer...] overBetekenisvoller ontleden
Peter-Arno Coppen over grammatica
Aflevering 4: grammatica Over taal gesproken is dé podcast over het Nederlands, die Onze Taal en het Instituut voor de Nederlandse taal samen verzorgen. Elke maand spreken we met een deskundige over de Nederlandse taal. Bijvoorbeeld over het ontstaan van nieuwe woorden, de functie van vaktaal of dialecten. Ook onderwerpen als vergeten woorden, duidelijke … [Lees meer...] overPeter-Arno Coppen over grammatica
Masterclass Grammatica: niet corrigeren maar redeneren
Op 8 februari 2021 verzorgde ik op verzoek van Boom uitgevers een masterclass over grammaticaonderwijs, onder de titel 'Niet corrigeren maar redeneren'. Ik bespreek de frustratie die veel docenten ervaren bij de ontleedlessen: Veel onzekerheid, weinig uitleg, veel oefenen, weinig inzicht. Snelle oplossingen, weinig redenering. Met een meer redenerende aanpak kun je hier iets … [Lees meer...] overMasterclass Grammatica: niet corrigeren maar redeneren
Met betrekking tot de E-ANS
Tijdens mijn studie Nederlands kocht ik de eerste druk van de Algemene Nederlandse Spraakkunst uit 1984 (ANS1). Later vonden ook de twee delen van de tweede druk uit 1997 (ANS2) hun weg naar mijn boekenkast. De recent verschenen derde druk (ANS3) draag ik zelfs altijd bij me en sleep ik echt overal mee naartoe. Niet zo moeilijk, want deze volledig digitale versie heb … [Lees meer...] overMet betrekking tot de E-ANS
Wie bepaalt wat ongrammaticaal is bij het centraal examen?
Gisteren betoogde ik dat grammaticale correctheid niet moet meetellen bij de beoordeling van het centraal examen Nederlands voor vwo en havo, onder andere omdat dit examen geacht wordt vooral leesvaardigheid te toetsen. Ook zagen we dat de correctievoorschriften en examenprogramma's bij de examens Nederlands van havo en vwo slordig en onduidelijk omschrijven waar bij … [Lees meer...] overWie bepaalt wat ongrammaticaal is bij het centraal examen?
Geen puntenaftrek meer voor grammatica bij het centraal examen!
De schoolexamens (= SE’s) Nederlands van havo en vwo zijn nu, eind april 2021, afgerond. De centrale examens (= CE’s) Nederlands van havo en vwo zitten er aan te komen. Daarin worden de leesvaardigheid en enkele argumentatieve vaardigheden van eindexamenkandidaten getoetst. Ik zie als examinator/docent van havo-5 en vwo-6 een beetje op tegen twee tijdverslindende onderdelen van … [Lees meer...] overGeen puntenaftrek meer voor grammatica bij het centraal examen!
Meer dan gedachteloos ontleden
Door Marc van Oostendorp Grammatica is een van de stiefkindjes van het onderwijs. Als je een enquête zou houden onder docenten of scholieren naar het meest gehate onderdeel van het lesprogramma Nederlands, is het waarschijnlijk dit. Wat ingewikkeld! En wat heb je er eigenlijk aan? … [Lees meer...] overMeer dan gedachteloos ontleden
Helemaal terug naar de basis van het ontleden
Door Henk Wolf Mijn stukje van vorige week over de ontleding van 'De paus is in Nederland' heeft heel wat oude discussies opgerakeld en nieuwe doen ontbranden, met de nodige emoties hier en daar. Zoals dat gaat op internet. Omdat ik vermoed dat niet iedereen alles precies zo heeft begrepen als ik het bedoeld had, wil ik hier nog eens de basaalste basis van het ontleden … [Lees meer...] overHelemaal terug naar de basis van het ontleden
Oproep: Hoe kunnen we het taalbewustzijn van leerlingen vergroten?
Door Gijs Leenders In een onderzoek onder taalkundigen inventariseerden Van Rijt en Coppen (2017) welke linguïstische concepten taalkundigen het belangrijkst vinden voor de taalkunde zelf en voor het onderwijs op middelbare scholen. In mijn promotieonderzoek stel ik als eerste stap vast hoe docenten Nederlands hier zelf over denken en of ze daarin verschillen van docenten … [Lees meer...] overOproep: Hoe kunnen we het taalbewustzijn van leerlingen vergroten?
Grammaticaonderwijs leidt tot taalfouten door hypercorrectie
(Persbericht Radboud Universiteit) Het aanleren van regels voor bepaalde grammaticaconstructies kan leiden tot het maken van fouten in andere grammaticaconstructies. Dit blijkt uit onderzoek onder ruim driehonderd middelbare scholieren door taalwetenschappers van de Radboud Universiteit dat op 6 februari verscheen in Applied Linguistics. De onderzoekers pleiten voor een andere … [Lees meer...] overGrammaticaonderwijs leidt tot taalfouten door hypercorrectie
Nederlands onderzoek naar grammaticaonderwijs: hoe staat dat ervoor?
Een korte positiebepaling en wat eerste resultaten Door Jimmy van Rijt Sinds de zogenoemde ‘communicatieve wending’ in het moedertaalonderwijs vanaf eind jaren 60 van de vorige eeuw zijn grammaticaonderwijs en literatuur – toch zeker in de ideologische zin - wat meer naar de achtergrond van het onderwijs Nederlands verdwenen, ten gunste van algemeen communicatieve … [Lees meer...] overNederlands onderzoek naar grammaticaonderwijs: hoe staat dat ervoor?
