Groei en nieuwe koers Joodse studies UvA Vanaf februari 2023 wordt aan de Universiteit van Amsterdam weer onderwijs gegeven in het Jiddisj. Hiermee is de UvA de enige Nederlandse universiteit waar deze taal, die een belangrijke sleutel is tot de alledaagse Joodse geschiedenis, wordt gedoceerd. Het Jiddisj was lange tijd de dagelijkse omgangstaal van Joden in veel … [Lees meer...] overJiddisj terug in Mokum
Jiddisch
Jiddische hulpwerkwoorden
Een fraai voorbeeld van de subtiliteiten van het taalgevoel is de keuze tussen hebben en zijn: ik heb gevochten, ik ben gevallen, en de hulpwerkwoorden andersom gebruiken zou niet juist zijn. Het Engels maakt een voltooide tijd altijd alleen maar met have, maar er zijn genoeg andere talen (Frans bijvoorbeeld, of Duits, of Italiaans) die ook een verschil maken, al is de keuze … [Lees meer...] overJiddische hulpwerkwoorden
Justus van de Kamp over het Jiddisch
Justus van de Kamp (Amsterdam, 1954) is historicus en lexicograaf. In deze video vertelt hij (in het Jiddisch) hoe hij geïnteresseerd raakte in het Jiddisch, redacteur werd van het tijdschrift Griene mediene en nog altijd voortwerkt aan het imposante Jiddisch-Nederlandse Woordenboek, met 93.000 lemma's misschien wel het grootste Jiddische woordenboek ter wereld … [Lees meer...] overJustus van de Kamp over het Jiddisch
Hoe Jiddisch is het Nederlands?
Volgens veel geleerden was het Nederlandse Jiddisch zo'n honderd jaar geleden verdwenen. In deze lezing laat ik zien dat het eerder is opgegaan in het Nederlands, zoals een suikerklontje in een kop thee. (De 'echte' lezing hield ik op zondag 10 april 2022 voor Crescas. Dit is mijn oefenversie. Er is ook een podcastversie, onder andere op Spotify: … [Lees meer...] overHoe Jiddisch is het Nederlands?
De invloed van het Jiddisch op het Nederlands
Wat is Jiddisch? Om misverstanden te voorkomen, moeten we een onderscheid maken tussen het Jiddisch en het Hebreeuws. Hoewel er een wijdverspreid geloof is dat ze eigenlijk één taal zijn of dat ze gewoon twee dialecten van één taal zijn, is dit niet juist. Beide talen gebruiken hetzelfde schrift, maar in feite behoren ze niet eens tot dezelfde taalfamilie. Het Hebreeuws, … [Lees meer...] overDe invloed van het Jiddisch op het Nederlands
FLERE BLANKEFLERE, Ain schène historie fun Flere Blankeflere
Proeve van vertaling in het Nederlands van de Jiddische editie van de 'Historie van Floris ende Blancefloer' Door Rein van der Kluit Universiteitsbibliotheek Praag, L III E 11 INLEIDING 1. Tekst en vindplaats Van het bekende middeleeuwse liefdesgedicht Floire et Blancefloer is ook een Jiddische vertaling in proza verschenen met als titel Flere Blankeflere. Het Jiddisch is … [Lees meer...] overFLERE BLANKEFLERE, Ain schène historie fun Flere Blankeflere
Jiddische vormen in het Oost-Nederlands
In de aankondiging van zijn lezing Hoe Joods is het Nederlands? van 3 september 2021 in Neerlandistiek merkt Marc van Oostendorp op dat het Jiddisch in de loop der eeuwen een aanzienlijke invloed heeft gehad op het Nederlands, en dat geldt voor verschillende niveaus van het taalsysteem. Vervolgens merkt hij op dat er al zeker honderd jaar geen Nederlands West-Jiddisch meer … [Lees meer...] overJiddische vormen in het Oost-Nederlands
Nederlandse Rijksoverheid tevreden over eigen beleid voor minderheidstalen
Door Henk Wolf De Nederlandse Rijksoverheid heeft zichzelf ertoe verplicht zorg te dragen voor vijf kleine talen: het Fries, Nedersaksisch, Limburgs, Jiddisch en Romanes. Dat is gebeurd door het Europees Handvest voor regionale talen en talen van minderheden te ratificeren. Om de drie jaar onderzoekt een groep deskundigen (juristen, politici, onderzoekers) in opdracht van de … [Lees meer...] overNederlandse Rijksoverheid tevreden over eigen beleid voor minderheidstalen
Alleen halsstarrige joden gebruiken Jiddische woorden
Door Ewoud Sanders Twee zwervelingen, een jeugdboek uit 1882 waarin een joodse jongen tot het christendom wordt bekeerd, bevat uitzonderlijk veel joodse woorden en uitdrukkingen, namelijk 41 – beduidend meer dan alle andere jeugdverhalen in dit genre. Het boek is geschreven door Eduard Gerdes, indertijd een beroemde schrijver, en beleefde drie drukken. Waar haalde … [Lees meer...] overAlleen halsstarrige joden gebruiken Jiddische woorden
Een echte geleerde
Door Marc van Oostendorp Gisterenmiddag was ik erbij, toen het Jiddisch Nederlands Woordenboek werd gepresenteerd, een gigantisch lexicografisch project dat vrijwel geheel het werk is van één man: Justus van de Kamp. 80.000 woorden Jiddisch heeft hij al beschreven. Het is daarmee nu al waarschijnlijk het grootste woordenboek ter wereld voor die taal. En nog altijd werkt hij … [Lees meer...] overEen echte geleerde
22 februari 2018: presentatie digitaal woordenboek Jiddisch-Nederlands
Stichting Jiddische Lexicografie Amsterdam en Stichting Jiddisj nodigen u uit voor de feestelijke presentatie van het nieuwe Digitale woordenboek Jiddisch-Nederlands (JNW) donderdag 22 februari 2018, 15.00 – 18.30 uur Dit grootste Jiddische woordenboek ter wereld, waaraan gewerkt wordt sinds eind jaren ’80, heeft inmiddels een omvang bereikt van circa 80.000 trefwoorden. … [Lees meer...] over22 februari 2018: presentatie digitaal woordenboek Jiddisch-Nederlands
In ligstoelen luiert het schuim van de naties
Een geschiedenis van het Nederlands in 196 sonnetten (145) Het Nederlandse sonnet bestaat 452 jaar. Hoe is het de taal in die tijd vergaan? Door Marc van Oostendorp Kust van Guinee Zacht ruischt langs den scheepswand het schuim, Langs de kim vloeit aanhoudend geflikker. De kopra broeit in het ruim, De kaptein wordt hoe langer hoe dikker. De sterren beklimmen … [Lees meer...] overIn ligstoelen luiert het schuim van de naties
Nepjiddisch
Door Marc van Oostendorp Het Jiddisch schijnt de laatste jaren met name in Amerika een revival door te maken, doordat streng-orthodoxe Joodse gemeenschappen, waar de taal als familietaal gebruikt wordt, betrekkelijk sterk groeien. Het is moeilijk voor buitenstaanders om in die gemeenschappen door te dringen – en iedereen die net zo streng orthodox is als zij is een … [Lees meer...] overNepjiddisch
Attenoje: Jiddisch ondergronds
Door Marc van OostendorpHet Nederlandse Jiddisch, de taal van de Asjkenazische joden in Nederland, is volgens de meeste geleerden al aan het begin van de twintigste eeuw uitgestorven. Het assimilatiebeleid dat de Nederlandse regering in de negentiende eeuw had ingezet – Joden moesten ook op school en in de sjoel zoveel mogelijk Nederlands spreken, de Tenach moest in die taal … [Lees meer...] overAttenoje: Jiddisch ondergronds
Klezmer met één tamboerijn
Toen Het Parool in 2006 een verkiezing van het 'mooiste Amsterdamse woord' uitschreef, won achenebbisj. Dat was lang niet het enige jiddische woord dat in de lijst terecht kwam: ook attenoje ('krijg nou wat'), gebbetje (grapje), en mesjogge ('gek')stonden hoog en hadden een Jiddische oorsprong. Wie in Amsterdam naar 'echt Amsterdams' wil luisteren, hoort nog steeds een … [Lees meer...] overKlezmer met één tamboerijn
