• Door naar de hoofd inhoud
  • Skip to secondary menu
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst
Logo

Neerlandistiek

Online tijdschrift voor taal- en letterkundig onderzoek

  • Over Neerlandistiek
  • Contact
  • Homepage
  • Artikelen
  • Media
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal

De invloed van het Jiddisch op het Nederlands

18 maart 2022 door Terezie Šenkyříková Reageer

De Tsjechische studente Terezie Šenkyříková is nagegaan hoe het Jiddisch de Nederlandse woordenschat heeft verrijkt.

Wat is Jiddisch?

Om misverstanden te voorkomen, moeten we een onderscheid maken tussen het Jiddisch en het Hebreeuws. Hoewel er een wijdverspreid geloof is dat ze eigenlijk één taal zijn of dat ze gewoon twee dialecten van één taal zijn, is dit niet juist. Beide talen gebruiken hetzelfde schrift, maar in feite behoren ze niet eens tot dezelfde taalfamilie.

Het Hebreeuws, dat samen met het Arabisch tot de semitische talen behoort, wordt door religieuze Joden als een heilige taal beschouwd. Lange tijd werd het Hebreeuws alleen in een religieuze context gebruikt, maar niet als een gesproken taal. In plaats daarvan spraken de Joden het Jiddisch, het Ladino of de taal van het land waar zij woonden. De wedergeboorte van het Hebreeuws als spreektaal is de verdienste van Eliëzer Ben-Jehoeda, die het Hebreeuws gedeeltelijk hervormde en het gebruik ervan in het dagelijkse leven bevorderde. In Israël wordt de taal vandaag de dag op alle terreinen van het leven gebruikt. Jiddisch wordt daarentegen geclassificeerd als een Germaanse taal hoewel alle onderstaande voorbeelden naar het Jiddisch via het Hebreeuws kwamen. Het ontstond ongeveer in de tiende eeuw in het huidige Duitsland en werd geleidelijk de gemeenschappelijke taal van de Europese Joden. Een groot deel van de Jiddische woordenschat wordt van het Duits afgeleid, maar, om duidelijke redenen, zijn er ook sterke Hebreeuwse invloeden aanwezig. De Jiddische woordenschat werd altijd sterk beïnvloed door de taal van de specifieke landen, in het bijzonder door de Slavische talen. Daarom kan het Jiddisch niet als een uniforme taal worden beschouwd. Na de Sjoa is het aantal sprekers van deze taal helaas drastisch gedaald, maar het wordt nog steeds gesproken in de gemeenschappen van de chassidische Joden, bijvoorbeeld in het Amerikaanse Williamsburg of in Antwerpen.

Hoe kwam het Jiddisch naar Nederland?

Het Jiddisch kwam naar het gebied van het huidige Nederland samen met de Joden, die daar in het begin van de zeventiende eeuw uit het huidige Duitsland vluchtten, aangezien Nederland hun voor die tijd een relatief grote mate van vrijheid bood. In tegenstelling tot de sefardische Joden (Joden met wortels in Spanje of Portugal) behoorden zij niet tot de rijksten in de samenleving en oefenden zij dus vaak eenvoudige beroepen uit, die hen in contact brachten met de lagere lagen van de toenmalige bevolking, die geleidelijk veel woorden uit het Jiddisch overnam. Hieronder volgen een paar voorbeelden:

Mazzel

De oorsprong van het woord ligt in het Hebreeuwse woord מזל (mazal), dat ‘geluk’ betekent. 

Tof

Net als in het vorige geval is het oorspronkelijk het Hebreeuwse woord טוב (tov), dat later ook in het Jiddisch is doorgedrongen. De betekenis is ‘goed’.

Jatten

Dit woord wordt afgeleid van het Hebreeuwse woord יד (jad), dus een hand.

Stiekem

Dit begrip kwam uit de Hebreeuwse term שתיקה (sjtika), wat ‘het zwijgen’ betekent.

Smoes

De herkomst van dit begrip gaat terug naar het Hebreeuwse werkwoord לשמוע (lisjmoa), dus ‘horen’.

Gabber

Dit woord wordt afgeleid van de Hebreeuwse term voor een vriend, חבר (chaver).

Bajes

Dit komt voort uit het Hebreeuwse woord voor een huis, בית (bajit).

Mesjogge

Dit kwam uit het Hebreeuwse woord voor gek, משוגע (mesjuge).

Delen:

  • Klik om af te drukken (Wordt in een nieuw venster geopend) Print
  • Klik om dit te e-mailen naar een vriend (Wordt in een nieuw venster geopend) E-mail
  • Klik om te delen op Facebook (Wordt in een nieuw venster geopend) Facebook
  • Klik om te delen op WhatsApp (Wordt in een nieuw venster geopend) WhatsApp
  • Klik om te delen op Telegram (Wordt in een nieuw venster geopend) Telegram
  • Klik om op LinkedIn te delen (Wordt in een nieuw venster geopend) LinkedIn

Vind ik leuk:

Vind-ik-leuk Aan het laden...

Gerelateerd

Categorie: Jong Tags: buitenland, Hebreuuws, Jiddisch, taalkunde

Lees Interacties

Laat een reactie achterReactie annuleren

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie gegevens worden verwerkt.

Primaire Sidebar

Openingszin van de week

Het nieuws reisde snel, zoals dat soort nieuws doet.

De openingszin van Luister van Sascha Bronwasser weet in één klap de kern van het boek te vatten.

➔ Lees meer
  • Facebook
  • YouTube

Thema's

#taalkunde
“Taal kan iets doen met je moraal”
Wie schrijft, schrijft gelijk: mannelijke en vrouwelijke auteurs
Een koffietje doen
Taalverandering in Duckstad: van 1952 tot 2025
Een beest van een constructie
#letterkunde
Klassiekers uit de klas!
Het nieuws reisde snel, zoals dat soort nieuws doet.
Deze kennismaking zal kort zijn.
Het poppenboek: een vergeten genre
Get ready with… Heile van Beersel
#recensie
In Het paradijs van slapen kleurt Joost Oomen de dood hoopvol
Yara’s Wedding: een voorstelling die je bijblijft.
Verlies, liefde en leegte: De mitsukoshi troostbaby company
Zee nu: Een dystopische roman over zeespiegelstijging
De zestiende eeuw plus vierhonderd jaar in het ijs: een atypische ecoroman
#taalbeheersing
Wie schrijft, schrijft gelijk: mannelijke en vrouwelijke auteurs
Taalverandering in Duckstad: van 1952 tot 2025
Maar goed, een blog over maar goed
Hoe werkt een hondenfluitje?
Geert Milders?
#toekomstinterview
‘Voor kinderen is een kerk een magische plek’
‘Bekijk tijdens je studie al wat er allemaal mogelijk is, wacht niet tot iets moet.’
‘Ik geloof er toch echt in, dat je iets moet kiezen waar je blij van wordt.’
‘Geniet van wat het vak je brengt. De neerlandistiek kan je naar zoveel plaatsen brengen, zowel letterlijk als figuurlijk.’
‘Mensen sturen berichten over kinderporno alsof ze flippo’s verzamelen’
#wijzijnneerlandici
Kwaliteit boven kwantiteit?
Literatuur, natuur, insecticiden en het internet
Jong Neerlandistiek in gesprek: studenten over de grens
#wijzijnneerlandici: Jacques Klöters
“Aan het begin van de studie sprak ik nog geen Nederlands. Na drie jaar schreef ik een scriptie in het Nederlands.”
#voordeklas
24 paar ogen, een glimlach en een gereedschapskist
De vlucht naar Engelse literatuur, waardevol of schadelijk?
Later word ik dokter! Of juf! Of allebei!
Literatuur voor alle leeftijden
De ezelsbruggetjes in ons grammaticaonderwijs; kunnen we zonder?

Footer

Elektronisch tijdschrift voor de Nederlandse taal en cultuur sinds 1992.

ISSN 0929-6514
Bijdragen zijn welkom op
redactie@neerlandistiek.nl
  • Homepage
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Over Neerlandistiek
  • De archieven
  • Contact
  • Facebook
  • YouTube

Copyright © 2025 · Magazine Pro on Genesis Framework · WordPress · Log in

  • Homepage
  • Categorie
    • Voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal Neerlandistiek
  • Over Neerlandistiek
  • Contact
 

Reacties laden....
 

    %d