Door Lucas SeurenAls kind kreeg ik van mijn ouders heel expliciete instructies over wat ik moest doen als ik thuis de telefoon opnam: ik moest eerst groeten, waarna ik mezelf moest introduceren, en tot slot moest ik naar de naam van de beller vragen. Dit was uiteraard voor de tijd van nummerherkenning en smartphones. Als reactie stelde de beller zich dan altijd voor. Zo’n … [Lees meer...] overJa, goedemiddag!
pragmatiek
Badr Hari zonder context
Door Lucas SeurenRecent was ik op het Max Planck Instituut voor Psycholinguïstiek in Nijmegen voor een workshop over de ontogenese van wederzijds begrip. Vrij vertaald was het thema hoe kinderen de vaardigheid leren van het lezen van elkaars gedachten. Het is immers een merkwaardig fenomeen; ondanks dat we niet kunnen zien wat andere mensen denken en willen, kunnen we veelal … [Lees meer...] overBadr Hari zonder context
‘Ik heb een vraag’
Door Marc van Oostendorp Ik heb een opmerking. Veel mensen die na een lezing een vraag moeten stellen, steken hun hand op en als ze dan het woord krijgen, schrapen ze hun keel en zeggen: 'Ik heb een vraag'. De kwestie is nu: waarom doen die mensen dat? Ik weet het niet. Toch doe ik het zelf ook, al voeg ik er sinds ik erop ben gaan letten vaak iets aan toe, om het niet zo … [Lees meer...] over‘Ik heb een vraag’
Huh? The movie
The Director's CutDoor Marc van OostendorpAfgelopen donderdag won Mark Dingemanse van het Max Planck Instituut als eerste taalkundige een Ig Nobel-prijs. Ik interviewde hem daarover kort voor de website van Onze Taal, maar we spraken ongeveer vier keer zo lang. Hier is de Director's Cut. … [Lees meer...] overHuh? The movie
Is taal chaos?
Door Lucas SeurenDe webcomic xkcd had onlangs wat aandacht voor taal. Veel sprekers zeggen tegenwoordig ‘I could care less’ (“Het zou me minder kunnen interesseren”) terwijl ze bedoelen ‘I couldn’t care less’ (“Het zou me niet minder kunnen interesseren”). Als een van de personages in de strip wordt aangesproken op zijn (haar?) incorrecte gebruik van de term, gaat hij (zij?) … [Lees meer...] overIs taal chaos?
700 milliseconden voor je ‘nee’ zegt
Door Marc van OostendorpIn de categorie Kleine bevindingen die desalniettemin grote bevrediging schenken vandaag een onderzoekje dat Sandra Bögels en een aantal andere Nijmeegse onderzoekers volgende week op een congres in Göteborg presenteren, en waaruit onomstotelijk is aangetoond dat mensen een schokje in hun hoofd krijgen als op een vriendelijk verzoek onmiddellijk … [Lees meer...] over700 milliseconden voor je ‘nee’ zegt
Pools is helemaal niet zo’n vreemde taal
Door Lucas SeurenRecent ben ik begonnen aan het proefschrift van Matylde Weidner, waarin ze arts-patiëntgesprekken in Polen bespreekt. Nou wist ik al langer dat Pools niet een taal is die je gemakkelijk oppakt, en na enkele tientallen pagina’s aan analyses ben ik wel gesterkt in die bevinding. De woordvolgorde, opbouw van woorden, uitspraak, fonologische processen: het … [Lees meer...] overPools is helemaal niet zo’n vreemde taal
Bedoeling
Door Marc van OostendorpWanneer de feiten te duidelijk zijn, kun je altijd over bedoelingen discussiëren. De Zandvoortse strandtent stuurde Pieter Steinz, een ALS-patiënt, weg, omdat hij niet kon eten, drinken of praten, maar wel in de zon wilde wachten terwijl zijn vrouw ging zwemmen. NRC Handelsblad schreef erover en tekende het volgende op uit de mond van de … [Lees meer...] overBedoeling
Hoe kan de populariteit van nieuw doch irritant taalgebruik worden voorspeld?
Onverwachte vragen aan de Nationale Wetenschapsagenda (8)Door Marc van OostendorpSoms – misschien niet heel vaak, maar wel een enkele keer – zou je willen dat taalkundigen meer zouden samenwerken met bijvoorbeeld economen of marketingtypes. Dat zou vermoedelijk interessante inzichten kunnen opleveren in vragen zoals de volgende, gesteld aan de Nationale Wetenschapsagenda:Hoe … [Lees meer...] overHoe kan de populariteit van nieuw doch irritant taalgebruik worden voorspeld?
Wanneer kan het Nederlands afgeschaft worden in de publieke sfeer?
Onverwachte taalvragen in de Nationale Wetenschapsagenda (5) Door Marc van Oostendorp Duvet Cover Set (100% Cotton) van de Hollandsche Eenheidsprijzen Maatschappij Taalkundigen denken het volgende over 'leken': dat ze denken dat spelling hetzelfde is als taal. Dat hun wetenschappelijke belangstelling zich beperkt tot de etymologie. Dat ze geobsedeerd zijn door … [Lees meer...] overWanneer kan het Nederlands afgeschaft worden in de publieke sfeer?
Dit was overigens het nieuws
Door Lucas SeurenVolgens mij is er iets aan de hand met overigens. Ik dacht altijd dat het betekende dat een deel van de boodschap een soort kanttekening was, maar tegenwoordig heeft het ook een andere discourse-organisatorische rol. Dit zie ik de laatste maanden regelmatig in nieuwsberichten en andersoortige journalistieke artikelen die worden voorzien van een alinea die, als … [Lees meer...] overDit was overigens het nieuws
Politieke verantwoordelijkheid
Door Lucas SeurenOnlangs vond ik mezelf op de publieke tribune bij een raadsvergadering in de gemeente Eindhoven. Niet omdat ik zo geïnteresseerd was, zelfs in mijn eigen gemeente heb ik nooit een vergadering bijgewoond, maar mijn vader zou als wethouder beëdigd worden en dat leek me wel bijzonder. Na ellenlange discussies, zoals dat gaat in de politiek, leek de vergadering op … [Lees meer...] overPolitieke verantwoordelijkheid
Met niks
Door Marc van OostendorpMensen kunnen zich zorgen maken over de raarste dingen. Nu was er weer een mevrouw die het zo erg vond dat er iemand op de radio 'met niks' had gezegd. Moest dat niet eigenlijk 'zonder iets' zijn?Kijk, dat is nu een interessant probleem. Nou ja, niet de vraag wat het 'eigenlijk' moet zijn, want ik heb geen idee hoe je dat moet bepalen of aan wie ik het … [Lees meer...] overMet niks
Kennis in interactie
Door Lucas SeurenOnderzoekers van de South Methodist University en Duke University onder leiding van Alan Brown publiceerden onlangs een artikel waarin ze beschreven dat studenten vaak anekdotes van anderen lenen om hun eigen verhalen te verfraaien. Soms nemen ze zelfs verhalen één-op-één over. Een probleem wat de studenten daarbij konden ondervinden, was dat ze vergaten van … [Lees meer...] overKennis in interactie
Het verband tussen hè en hé.
Door Marc van Oostendorp Waarom zeg je 'hé Susanne!' als Susanne binnenkomt? Volgens een nieuw artikel van Gertjan Postma en Tobias Scheer is dat om de wereld te repareren. Het artikel gaat in eerste instantie niet over hé, maar over hè. Postma en Scheer zeggen dat dit woord drie licht van elkaar verschillende betekenissen kan hebben: Richard: Dat klopt, want … [Lees meer...] overHet verband tussen hè en hé.
Hoe correct is deze zin?
Door Lucas SeurenIn een stripcolumn van de NRC vertelde Renske de Greef dat ze zich ergert aan mensen die hun waardering uitspreken via constructies als “hoe leuk is dat?” Een van de problemen die ze benoemt is dat mensen een taaltechnisch nogal kromme vraag gebruiken als uitroep. Uiteraard gaan mij bij dan gelijk radartjes draaien. Is het überhaupt een vraag? Is het inderdaad … [Lees meer...] overHoe correct is deze zin?
Excuses zijn raar
Door Lucas SeurenOnlangs hoorde ik op de gang buiten mijn kantoor iets gebeuren wat we volstrekt normaal beschouwen, maar wat eigenlijk vrij bijzonder is. Een student stond te wachten op een docent met wie ze een afspraak had. Toen hij wat later dan gepland aan kwam verontschuldigde hij zich daarvoor. De reactie van de student was dat het niet erg was, want nu kon ze bijpraten … [Lees meer...] overExcuses zijn raar
Hoe neutraal is een vraag?
Door Lucas SeurenOnderzoek naar vragen neemt al decennia een centrale rol in onder taalkundigen; het is lastig om een artikel te vinden over het onderwerp waarin niet wordt verwezen naar het werk van Dwight Bolinger uit de jaren 50. Desondanks weten we nog maar weinig. Zelfs de discussie over wat een vraag is, is verre van geslecht. Waar veel taalkundigen wel op aansturen is … [Lees meer...] overHoe neutraal is een vraag?
Wat betekent ‘nee’?
Door Marc van Oostendorp Als een rechercheur nee zegt, wat bedoelt ze dan? Neem het geval van Dikke Tony, een maffiabaas die het handig leek om te doen alsof hij vermoord was. Her en der heeft hij rond de scheepswerven 'aanwijzingen' voor die moord verstopt. Die aanwijzingen worden gevonden en onderzocht door forensische wetenschapper Smit, die een voorzichtige conclusie … [Lees meer...] overWat betekent ‘nee’?
“Wat zeg je?” als antwoord op een vraag
Door Lucas SeurenIn de eerste colleges die Harvey Sacks in de jaren 60 gaf aan de University of California besprak hij met zijn studenten enkele opnamen van een suicide hotline. Hij merkte daarbij onder andere op dat nadat de medewerker van de hotline heeft opgenomen en zich heeft voorgesteld, lang niet alle bellers ook hun naam noemen. Dat was opmerkelijk, want iemand die zich … [Lees meer...] over“Wat zeg je?” als antwoord op een vraag
Hoe chaotisch is gesproken interactie?
Door Lucas SeurenOnlangs bracht ik een weekend door aan de University of Loughborough voor een workshop over verscheidene aspecten van gesproken interactie. Een groot deel van de workshop was geweid aan herstel, een parapluterm voor de manieren waarop gespreksdeelnemers hun uitingen aanpassen, soms op eigen initiatief en soms op het verzoek van de gesprekspartner. Het is dit … [Lees meer...] overHoe chaotisch is gesproken interactie?
Zo lief, zo rustig, zo bloeiend
Door Marc van Oostendorp Herman Gorter was een meester van het zo. Vooral als hij verliefd was kon hij er wat van: "Zie je ik hou van je, / ik vin je zoo lief en zoo licht -- / je oogen zijn zoo vol licht" dichtte hij dan. En ook de liefdesbrieven in de onlangs verschenen bundeling Geheime geliefden staan vol zo's. "Daardoor kan ik ook zoo heerlijk bij je zijn," schreef hij … [Lees meer...] overZo lief, zo rustig, zo bloeiend
De Matthijs van Nieuwkerk-conditioneel
Door Marc van OostendorpDeze week een extra-lange video: ik interviewde Ronny Boogaart, de schrijver van het overal zeer lovend besproken boek. Ronny Boogaart. Een sprinter is een stoptrein zonder wc. De sturende kracht van taal. Amsterdam: Amsterdam University Press, 2015. Bestelinformatie bij de uitgever.Gaston Dorren besprak dit boek eerder deze week. … [Lees meer...] overDe Matthijs van Nieuwkerk-conditioneel
Ik zeg niet dat het een slecht boek is
Door Gaston DorrenVoor bijna tien euro krijg je een bundeltje van welgeteld 130 tekstpagina’s vol eerder gepubliceerde stukjes van Ronny Boogaart. In een avond ben je erdoorheen.Voor nog geen tientje krijg je een selectie uit Ronny Boogaarts artikelen van de afgelopen jaren. Bijna 140 pagina’s, goed voor uren leesplezier.Beide zinnen doen, strikt feitelijk bezien, … [Lees meer...] overIk zeg niet dat het een slecht boek is
De betekenis van kleine herhalingen
Door Lucas SeurenHalverwege de jaren 60 deed de Engelse taalfilosoof Paul Grice tijdens de Williams James Lectures aan Harvard zijn ideeën over de relatie tussen taal en logica uit de doeken. Hierin stelde hij onder andere dat mensen in hun taalgebruik zo beknopt mogelijk zijn. In de gesprekken die we van dag tot dag voeren wijken we continu af van dat maxime, maar die … [Lees meer...] overDe betekenis van kleine herhalingen
