Het aardigst van het boekje Gouden diva's van Olga van Marion is misschien de nadruk op de methode. Het boekje, met als ondertitel 'De eerste Nederlandse actrices en hun sporen in de literatuur' is een uitwerking van de Bert van Selm-lezing die ze eerder dit jaar gaf. Het gaat om die sporen: heel veel is er niet bekend over de eerste vrouwen die, in de zeventiende eeuw, aan het … [Lees meer...] overExtra loon voor je eigen kostuum
recensies
Praten met je schoonmoeder via een steen
Sinterklaas heeft eindelijk iets om in de schoen te doen van iedere scholier die taal boeiend vindt, maar wiskunde ook. Zo iemand tegen wie iedereen zegt dat zij dan natuurlijk iets met die wiskunde moet doen, en niet met die taal, want in die wiskunde, daar zitten de echte uitdagingen. Aan zo iemand wil Sinterklaas duidelijk maken dat juist in talen vaak een ingewikkelde … [Lees meer...] overPraten met je schoonmoeder via een steen
Een grote achtender
Eindelijk schiep beeldend kunstenaar Anne Semler (*1947) een aparte ruimte voor het woord. Haar verhalenbundel Imbosch vernoemde ze naar een heuvelachtig idyllisch natuurgebied van nog geen 15 vierkante kilometer aan de zuidoostkant van de Veluwe waar ze geboren werd en, grotendeels, haar jeugd doorbracht. Ik weet alleen niet of ik van verhalen mag … [Lees meer...] overEen grote achtender
Een dikke bromvlieg in het late najaar
Benders essayeert maar wat Op 22 november 2012 ontving ik op mijn werkadres een mailtje van de mij totaal onbekende Martinus Benders: ‘Ik zie dat het uw taak is de literatuur bij te houden. Graag zou ik met u een afspraak maken om even te controleren of mijn boeken bij u in de kast staan. Laat maar even weten wanneer het u schikt.’ Als je op Google te vinden bent, krijg je … [Lees meer...] overEen dikke bromvlieg in het late najaar
We zijn niet alleen in onze verengelsing
Wat in de debatten over het Engels in het hoger onderwijs vaak wat op de achtergrond raakt: dat die discussie internationaal is. Buiten de Verenigde Staten, het Verenigd Koninkrijk en een handjevol andere zijn er eigenlijk geen landen waarin niet gedebatteerd wordt over de wenselijkheid van universitair onderwijs in het Engels. Of eigenlijk vooral over de onwenselijkheid, want … [Lees meer...] overWe zijn niet alleen in onze verengelsing
Nergens dansen de boeren en boerinnen
Joris-Karl Huysmans en zijn vaderland Onderverdelingen zoals die tussen de neerlandistiek enerzijds en de romanistiek anderzijds, zijn een ongewenst overblijfsel uit de romantiek. We mogen wel doen alsof we de wereld kunnen opdelen in 'taalgebieden' met ieder hun eigen literatuur, maar de werkelijkheid trekt zich daar weinig van aan. Dat is een van de conclusie die je kunt … [Lees meer...] overNergens dansen de boeren en boerinnen
Het gezelschap van anarchisten, punks en wat zich er voorts zoal aan jeugdige chaoten aandient
Over ‘De plasserparadox’ van Nick J. Swarth Wat maakt één van de vele honderden boeken die jaarlijks verschijnen tot een schitterend boek, dat zich weet te onderscheiden? Allereerst, denk ik, de stijl: de stijl moet meeslepen, schitteren, onontkoombaar zijn; ten tweede wil je dat een roman (of ook poëziebundel) je iets openbaart over aspecten van de wereld waarin je leeft; … [Lees meer...] overHet gezelschap van anarchisten, punks en wat zich er voorts zoal aan jeugdige chaoten aandient
Dialect op de koffietafel
Een van de fijne dingen van het Nederlands is dat het in twee landen gesproken wordt waar er op totaal verschillende manieren tegenaan wordt gekeken. Het is net alsof de wereldgeschiedenis de taalwetenschap een laboratorium heeft willen schenken waar je kunt bezien hoe verschillende omstandigheden kunnen inwerken op de taal. Neem de omgang en de appreciatie van het dialect. … [Lees meer...] overDialect op de koffietafel
Mama, kijk, met voetnoten
Het nieuwe boek van het Literatuurmuseum heet Lief museum. Je kunt er van alles uit leren over de ingewikkelde verstrengeling tussen de studie van de letterkunde en de letterkunde – een verstrengeling die geloof ik voor weinig andere vakgebieden bestaat. De casus is in dit geval die van de briefwisseling tussen Ellen Warmond, dichteres en lange tijd medewerker van het … [Lees meer...] overMama, kijk, met voetnoten
Opperengels
Deze week had ik de ene dag een gesprek met een bevriende uitgever (hallo! ik weet dat je meeleest!) die uitlegde dat taalboeken alleen verkocht worden als de auteur een bekendheid is of de stukjes in het boek grappig zijn. "Of allebei." De volgende dag lag de nieuwe René Appel in de bus, Taalstukken. Alles over het Nederlands van nu. René Appel is een bekende schrijver en … [Lees meer...] overOpperengels
Een gedicht is geen peper-en-zoutstel!
Gedichten waarin wordt uitgelegd dat het heus niet moeilijk is om proza te lezen heb ik nog nooit gelezen, maar er is inmiddels een heus subgenre van prozaboeken waarin de lezer wordt 'geleerd' hoe ze gedichten moeten lezen. Kennelijk is daar grote behoefte aan. Lidewijde Paris zegt het in ieder geval in háár jongste voorbeeld van dit genre: veel mensen hadden haar erom … [Lees meer...] overEen gedicht is geen peper-en-zoutstel!
Gedurfd en zorgvuldig
Het Nederlandse liefdeslied in de Middeleeuwen is het magnum opus van Frank Willaert, waaraan hij in 1997 begon tijdens een verblijf aan het toen nog in Wassenaar gevestigde NIAS. Ik verbleef daar ook en werkte veel samen met Willaert, las eerste aanzetten, besprak mijn en zijn onderzoek en was op deze manier intensief betrokken bij de eerste wordingsfase van het boek dat nu, … [Lees meer...] overGedurfd en zorgvuldig
Nooit meer Barbarber
Als er iets ontbreekt, aan de huidige tijd, dan zijn het de literaire tijdschriftjes. Niet de grote, de gevestigde, de Revisors en de Gidsen, want die zijn er nog, al weet niemand hoe lang nog, maar de kleintjes, de blaadjes die door een klein clubje werden samengesteld uitgegeven én gedistribueerd. Tijdschriften zoals Barbarber, waarover de journaliste en schrijver Toef Jaeger … [Lees meer...] overNooit meer Barbarber
A-water in U-trecht
De jongen die bij Broese aan de Oudegracht achter de kassa stond werd dolenthousiast toen hij zag welk boekje ik er kocht. "Awater! Dat behandelen wij in onze studie. Ik studeer namelijk Nederlands." Zulke ambassadeurs moet het vak natuurlijk hebben, jongens en meisjes die iedereen gevraagd en ongevraagd laten delen in hun enthousiasme over de studie. En misschien dan ook … [Lees meer...] overA-water in U-trecht
Andere talen zijn welkom in het basisonderwijs
Sommige dingen gaan wél de goede kant op. Zo komt er langzaam maar zeker meer aandacht voor de waarde van meertaligheid op de Nederlandse school. Decennia was dat taboe, iedereen moest Nederlands leren, maar gelukkig kunnen er nu weer boeken verschijnen zoals Talen die de school in komen van Lidy Peters, een boek dat vooral bedoeld is voor leerkrachten. In de jaren tachtig … [Lees meer...] overAndere talen zijn welkom in het basisonderwijs
Hendrik Conscience als aardige man
2021 is een jaar van herwaardering voor Hendrik Conscience (1812-1883). Het begon met een indrukwekkende serie blogposts Platform Leest waarin Kevin Absillis het vermeende racisme van de grote negentiende-eeuwse schrijver besprak. Absillis liet zien hoe Conscience in Vlaamse intellectuele kring in de afgelopen decennia zo'n beetje het toonbeeld van bedenkelijk gedachtengoed … [Lees meer...] overHendrik Conscience als aardige man
Het genre van de fotosynthese
Bij een fotosynthese wordt licht gebruikt om koolstofdioxide om te zetten in koolhydraten. Rudy Kousbroek muntte het woord in een geheel andere betekenis: een kort essay bij een foto (meestal in zwart-wit). Hij maakte drie delen fotosyntheses, die in 2010 in één band verschenen onder de programmatische titel Opgespoorde wonderen. Het ging Kousbroek om alledaagse foto's, waarop … [Lees meer...] overHet genre van de fotosynthese
De sprong van taal naar werkelijkheid
"De logica", schrijft Sjoerd van der Niet in zijn nieuwe boek, "brengt ons niet van de ene naar een andere plek. We moeten springen, wijzelf." Het is een belangrijk thema in Van der Niets nieuwe boek Zo niet, dan toch. Dat boek kun je lezen als een toegankelijke inleiding in de logica, nee, je zou eigenlijk willen dat zo'n boek verplichte lectuur zou zijn voor iedereen die … [Lees meer...] overDe sprong van taal naar werkelijkheid
Bert Schierbeek en ik
Boeken over literatuur worden bijna niet meer uitgegeven. De uitzondering is de schrijversbiografie, waarvan er ieder jaar wel een paar verschijnen. Het is een eigenaardig genre, met die nadruk op de persoonlijke wederwaardigheiden van de auteur: waarom zou het leven van een schrijver interessanter zijn dan ơfwel het leven van de buurvrouw ofwel dan zijn oeuvre? Niemand is … [Lees meer...] overBert Schierbeek en ik
Liefdeslessen over het Nederlands
Liefdesverklaring aan de Nederlandse taal heet het nieuwe boek van de Roemeens-Nederlandse schrijfster Mira Feticu, maar meer dan als een verklaring leest het af en toe als een romantische komedie – een verhaal waarin de twee protagonisten elkaar afstoten, maar uiteindelijk toch ontdekken dat ze voor elkaar gemaakt zijn. Of om nog preciezer te zijn: een van de twee – Feticu – … [Lees meer...] overLiefdeslessen over het Nederlands
Vooral hooge bergen kunnen mij er zoo stom uitzien
Nescio. Leven en werk van J.H.F. Grönloh van Liene Frerichs is een ideale schrijversbiografie. Niet alleen draait het grotendeels om Nescio als schrijver in plaats van om Grönloh de mens, maar vooral komt de auteur zelf heel veel aan het woord. 655 pagina's telt het boek, dat is zeker meer dan het verzamelde werk, en ik schat dat zo'n 100 pagina's tekst van Grönloh zelf … [Lees meer...] overVooral hooge bergen kunnen mij er zoo stom uitzien
Waar is de Rembrandt van de poes?
Bij de Belgische uitgeverij Hannibal books is een kloek boek verschenen naar aanleiding van de tentoonstelling Poes Hoe de kat de mens vangt in het Yper museum in Ieper. Ik rende naar mijn boekwinkel toen er in het televisieprogramma Brommer op Zee lovende woorden over werden gezegd. Inderdaad, prachtig boek, niks mis mee, was mijn eerste gedachte. Na lezing van het boek … [Lees meer...] overWaar is de Rembrandt van de poes?
Taalkunde voor letterkundigen
"Een gedicht begrijpen is een soort reverse engineering", zegt de Amerikaanse letterkundige Michael K. Ferber in zijn nieuwe boek Poetry and Language. Je haalt het uit elkaar en probeert het weer in elkaar te zetten. Daarvoor is kennis en techniek nodig, en met zijn boek wil Ferber een vaak verwaarloosd aspect van die kennis en techniek bijbrengen: de taalkundige. Wat hééft een … [Lees meer...] overTaalkunde voor letterkundigen
Geoudehoer (zolang Gods zegen erop rust)
Over Willem Grossouw en Gerard Reve In de nieuwsbrief van Uitgeverij De Weideblik stond eerder dit voorjaar een boekje dat meteen mijn interesse wekte: Een klein wit pannenkoekje: over Willem Grossouw, de dames D en Gerard Reve door Gijsbert Dijker. Het werd aangekondigd voor Hemelvaart en lag inderdaad netjes daags ervoor, gisteren dus, in mijn brievenbus. Het verscheen … [Lees meer...] overGeoudehoer (zolang Gods zegen erop rust)
Achtergelaten gedichten van Lucebert
Voor €24,99 kan de poëzieliefhebber een door de Bezige Bij uitgegeven en door Graa Boomsma bezorgde uitgave kopen van ‘achtergelaten gedichten’ van Lucebert. Achtergelaten gedichten? Wat is daar precies aan de hand? Op 5 mei 2020 kreeg Boomsma inzage in een pakket teksten, bewaard in de Van Eeghenlaan, ten huize van Frieda Koch, nadat de keizer der vijftigers in maart 1952 uit … [Lees meer...] overAchtergelaten gedichten van Lucebert
