Heb jij je weleens afgevraagd hoe het kan dat je jouw eigen taal moeiteloos kan verstaan, terwijl je er geen touw aan vast kan knopen als iemand Chinees tegen je praat? Het antwoord op je vraag is simpel: in je hersenen zit een filter, en niet zomaar eentje, maar een moedertaalfilter. En nu is je volgende vraag natuurlijk: wat is dat dan precies? Een filter wordt gebruikt om … [Lees meer...] overKun jij Chinees? Ja, vroeger wel!
taalkunde
“You speak old Dutch”
Imagine this! As a kid, you’re taught that the Dutch language is needed to survive beyond your island. You grow up thinking that this particular language is even needed to survive in the big world!In classrooms, they discourage you from speaking your native language. So you continue conversations with your peers on the playground. Until you hear the teacher say: “Hey little … [Lees meer...] over“You speak old Dutch”
Heeft zinsontleding een positieve invloed op de lees- en schrijfvaardigheid?
In de media in Vlaanderen wint het klassieke zinsontledingsonderwijs snel aan symboolwaarde: als veruitwendiging van een “back to basics” beweging wordt zinsontleding door sommige journalisten opgevoerd als een schoolvoorbeeld van hoe hoge verwachtingen en ‘meer kennis’ in het basisonderwijs concreet vorm kunnen krijgen. Maar verhoogt het de kwaliteit van het basisonderwijs? In … [Lees meer...] overHeeft zinsontleding een positieve invloed op de lees- en schrijfvaardigheid?
Beleefdheid
Mensen passen hun taalgebruik in gesprekken aan om waardering of respect voor de ander uit te drukken. Hoe werkt beleefdheid? Dit is het zevende college in de cyclus over sociolinguïstiek. … [Lees meer...] overBeleefdheid
Taalverandering betrapt! Deel 9: Niet in het Gothisch
Eric Hoekstra bespreekt zinnetjes met negatie overgeleverd uit verschillende periodes van het Oudfries en het Oudengels. Vandaag deel 9: Niet in het Gothisch Drink nu niet alleen water. Elke taal heeft meerdere vormen van negatie en het Gothisch is daarop geen uitzondering. Daarnaast doorlopen talen soms Jespersens cyclus van negatie. De Oudgermaanse talen bevonden zich … [Lees meer...] overTaalverandering betrapt! Deel 9: Niet in het Gothisch
Gronings leren met een romantische komedie
Lancering gratis online cursus Gronings 6 maart Uit recent onderzoek blijkt dat het Gronings nog weinig van ouder op kind wordt doorgegeven. Om het laagdrempelig leren van het Gronings toch mogelijk te maken, hebben de Rijksuniversiteit Groningen en Centrum Groninger Taal & Cultuur in de afgelopen drie jaar een zogeheten MOOC (massive open online course) ontwikkeld. In … [Lees meer...] overGronings leren met een romantische komedie
Babette moet hangen!
Achter het Achtervoegsel 51 Multatuli’s beroemde roman Max Havelaar (1860) opent met een ‘Onuitgegeven Tooneelspel’ als motto. Daarin wijst een gerechtsdienaar Lothario aan als de man die zijn vrouw Barbertje vermoord, in kleine stukjes gesneden en ingezouten zou hebben. Vanzelfsprekend kan een dergelijke gruweldaad niet zonder gevolgen blijven en de rechter besluit dan … [Lees meer...] overBabette moet hangen!
Hoe het begon…
Op 14 maart 2025 promoveert Joske Piepers in Tilburg. Bijzonder is dat zij van haar proefschrift ook een publieksversie gemaakt heeft, dat – net als dat proefschrift zelf – gratis kan worden opgehaald. We publiceren het eerste hoofdstukje hier voor. In de winter van 2017 kregen een medestudent en ik allebei een mailtje van onze favoriete docent, hoogleraar theoretische … [Lees meer...] overHoe het begon…
Wegens omstandigheden
"Wegens omstandigheden gesloten", stond er op de winkeldeur. Door omstandigheden? Het bordje was een voorbeeld dat we woorden niet altijd gebruiken om zakelijke informatie over te dragen, want strikt genomen is de mededeling niet anders dan "Gesloten". Je verwacht op woensdagmiddag dat de winkel open is; als dat niet het geval is, zal er iets zijn waardoor dit niet het geval … [Lees meer...] overWegens omstandigheden
Etymologica: Uth rondom Aalburg
In het Boek van Abt Willem van Rijkel (1249 -1272) Polyptiek en Rekeningen van de Abdij van Sint-Truiden[i] staan o.m. aantekeningen van bezoeken van de abt aan de uithof in Aalburg bij Heusden aan de Maas. Bij herhaling komt daar het grotere gebied Uth in voor. Dat is geen afkorting van uithof. Het is het gebied in een straal om Aalburg waar de uithof zich al voor het jaar … [Lees meer...] overEtymologica: Uth rondom Aalburg
Kun je een misdaad oplossen door taalonderzoek?
Het klinkt spannend: kun je een misdaad oplossen door taalonderzoek? En wat onderzoek je dan precies? In deze aflevering spreken we met een heuse taaldetective, iemand die werkt op het snijvlak van taal en recht: forensisch taalkundige Meike de Boer. Over auteursanalyse, onverstaanbare opnames en dadersprofielen. … [Lees meer...] overKun je een misdaad oplossen door taalonderzoek?
“Misschien een andere keer” is ook “nee”
Gisterenochtend las ik het volgende op Nu.nl: Mannen vinden bijna net zo vaak als vrouwen dat 'nee' echt 'nee' betekent. Dit blijkt uit onderzoek van het CBS. Dat is natuurlijk verheugend nieuws, en het lijkt me een hoopgevend teken. En ook zeker goed dat het CBS dit in de gaten houdt. Maar… … toch dans ik niet helemaal juichend door de kamer. Dat heeft ermee te maken dat … [Lees meer...] over“Misschien een andere keer” is ook “nee”
Inclusieve taal
In dit zesde college van deze cursus sociolinguïstiek ga ik in op een interessant grootschalig experiment dat in heel veel landen en heel veel talen wordt uitgevoerd: de invoering van nieuwe grammaticale middelen, zoals voornaamwoorden, om anders over gender te praten. Hoe kijkt een taalkundige daarnaar? … [Lees meer...] overInclusieve taal
Wie heeft het woordenboek de Dikke Van Dale geschreven?
Een video vanuit het woordenboekmuseum in Sluis. … [Lees meer...] overWie heeft het woordenboek de Dikke Van Dale geschreven?
Op naar een Low Countries English
Gouden tijden voor taalkundigen: de opmars van het Engels lijkt door niets meer te stuiten. De Brexit heeft het niet uit Europa weggehaald, de vooral naar binnen gerichte politiek van Donald Trump zal het wereldwijd niet de kop kosten. Het Engels heeft in de afgelopen decennia zo'n ongekende positie verworven dat het niet denkbaar is dat het die in de komende decennia ineens … [Lees meer...] overOp naar een Low Countries English
Proefschrift en publieksboek over gender in het Limburgs
Op vrijdag 14 maart 2025, om 10:00 uur precies verdedig ik mijn proefschrift getiteld People, pronouns, and unpredictable things: A usage-based approach to sociopragmatic gender in Limburgian, in de Aula van Tilburg University. Omdat ik niet wil dat mijn proefschrift ongelezen achterin tig boekenkasten belandt, heb ik het maar in heel beperkte oplage laten drukken en … [Lees meer...] overProefschrift en publieksboek over gender in het Limburgs
Ruzie maken in het Frans-Vlaams
Weinig Nederlanders weten hoe lang de Franse overheid er alles aan heeft gedaan om de Nederlandse streektaal te dwarsbomen. Dat komt om te beginnen doordat weinig Nederlanders lijken te beseffen dat de noordwesthoek van Frankrijk ooit, eeuwen geleden, bij Vlaanderen hoorde, en dat daar dus dialecten gesproken werden die zeer sterk verwant zijn aan het West-Vlaams, en daarbij … [Lees meer...] overRuzie maken in het Frans-Vlaams
Te verschijnen: Die goeie ouwe taal
Je spreekt Nederlands. Maar hoeveel weet je nu echt van onze taal? Die goeie ouwe taal staat boordevol onmisbare wetenswaardigheden voor iedereen. Taalwetenschapper Yoïn van Spijk neemt je in honderd korte stukken mee naar onverwachte hoeken van de Nederlandse taal. Wist je dat Sinds Yoin van Spijk in de vijfde klas een etymologisch woordenboek in handen … [Lees meer...] overTe verschijnen: Die goeie ouwe taal
En toch varieert het
De laatste tijd moet ik af en toe aan Galileo Galilei denken. Op school leerde iedereen al dat hij het wetenschappelijke inzicht dat de aarde om de zon draait tegen de kerkelijke autoriteiten openlijk moest afzweren – de zon draaide immers volgens het gezond verstand om de aarde – en daarbij stiekem eppur si muove zou hebben gemompeld 'toch beweegt ze'. In de Verenigde … [Lees meer...] overEn toch varieert het
Een juichklap voor Ann De Craemer
Er huizen twee zielen in de borst van Ann De Craemer. Dat schrijft ze in haar nieuwe, elegante boek Taal is een kat, een bundeling van columns die ze de afgelopen jaren schreef. De ene ziel is die van de taalgebruiker en de andere die van de taalkundige: Als taalgebruiker kan ik me blauw ergeren aan taalfouten. Mijn mondhoeken trekken scheef wanneer aan de feestdis iemand … [Lees meer...] overEen juichklap voor Ann De Craemer
16 maart 2025: call for papers Conference on Frisian Humanities
Fan 11-14 novimber 2025 hat de tredde Conference on Frisian Humanities plak yn Ljouwert. De konferinsje wurdt organisearre troch de Fryske Akademy, it Mercator Europeesk Kennissintrum foar Meartaligens en Taallearen, it Lektoraat Meartaligens en Taalfeardigens fan de NHL Stenden Hegeskoalle, de ôfdieling Fryske Taal en Kultuer fan de Ryksuniversiteit Grins en de ôfdieling Taal, … [Lees meer...] over16 maart 2025: call for papers Conference on Frisian Humanities
Literaire taal bestaat wél
Over de zwoele avonden van Abdelkader Benali Tot mijn verbazing ontdekte ik een tijdje geleden dat er collega's waren die dachten dat je 'literaire taal' niet kunt definiëren. Is literatuur geen kunst, en kenmerkt kunst zich niet door voortdurende vernieuwing? En is literaire taal dan niet als kwikzilver voortdurend onderhevig aan verandering? Ik denk dat het een … [Lees meer...] overLiteraire taal bestaat wél
Taalverandering betrapt! Deel 8: Oudengelse Beowulf ‘niet dat’
Eric Hoekstra bespreekt zinnetjes met negatie overgeleverd uit verschillende periodes van het Oudfries en het Oudengels. Vandaag deel 8: Oudengelse Beowulf ‘niet dat’ Niet dat je voor de rite rond mijn lijk veel hoeft te regelen De meest voorkomende negatie in de Oudgermaanse talen van het eerste millennium AD is de enkelvoudige cliticnegatie. Die staat meteen voor de … [Lees meer...] overTaalverandering betrapt! Deel 8: Oudengelse Beowulf ‘niet dat’
Etymologica: De herde
Hoor de hoeven over de heide gaan, de kiezen kauwen op kruid en struik, en bij hamel de bel van hals bengelen. Hier treedt een kudde, of een herde, om te spreken met een oud woord dat nog in herder schuilt en verwant is aan scheren—maar niet hoe u denkt. Rovers zelfs Al sinds zijn vroegste overlevering in onze taal wordt kudde voor groepen en troepen van … [Lees meer...] overEtymologica: De herde
‘Als je dorst hebt, er is cola.’
Er zijn mensen die denken dat alles in de taal geregeld moet worden. Als mensen dingen op twee verschillende manieren zeggen ('ik ben groter dan/als jou', 'ik wil dat boek gelezen hebben/hebben gelezen'), dan moet één van de twee voorzien worden van het label 'goed' en de ander van het label 'fout'. Maar zelfs die mensen moeten toegeven dat dit niet geldt voor de volgorde van … [Lees meer...] over‘Als je dorst hebt, er is cola.’
