Door Marc van OostendorpAl op pagina 1 van het boekenweekgeschenk 2015 staat een woord dat je nog nooit hebt gehoord! Mijn video van deze week.Stream … [Lees meer...] overZonerig?
woorden
Web: Dagwoord – een jaar lang aftellen
Het afscheid van Siemon Reker als hoogleraar Groninger taal en cultuur aan de RUG wordt begeleid met een dagelijkse column over taal, meer in het bijzonder telkens over een woord. Half maart volgend jaar vindt dat afscheid plaats en in de aanloop daar naartoe wil Reker op werkdagen betrekkelijk lukraak een Gronings boek uit de kast pakken en op basis hiervan in een korte tekst … [Lees meer...] overWeb: Dagwoord – een jaar lang aftellen
Hoe Vlaams mag uw Nederlands zijn?
Door Jan UyttendaeleDe redactie van De Standaard gaf de opdracht aan twee medewerkers van de Taalunie om een lijst samen te stellen van Vlaamse varianten van het Nederlands waarover op de redactie soms onenigheid bestaat. De lijst bevat duizend woorden, gekozen uit de ruim vierduizend die in Van Dale als ‘Belgisch’ worden gemarkeerd, wordt gepubliceerd in boekvorm onder de wat … [Lees meer...] overHoe Vlaams mag uw Nederlands zijn?
Lucebert (1924-1994): 90 jaar gestolten
Door Marc van Oostendorp Vandaag zou Lucebert 90 jaar geworden zijn als hij niet tegen zijn 70e gestorven was. Een Facebook-pagina te zijner ere herpubliceerde af en toe een gedicht. Vorige week was dat dit is mogelijk, waarvan de laatste strofe luidt: hij speelt met de elementen en de elementen spelen met hem zijn ogen gestolten tot stem gaan in vruchten … [Lees meer...] overLucebert (1924-1994): 90 jaar gestolten
Het verschil tussen ‘dinsdag’ en ‘op dinsdag’
Door Marc van OostendorpWanneer is het precies dinsdag? Er is, geloof ik, een verschil tussen de volgende zinnen: Ik ga dinsdag naar de markt. Ik ga dinsdags naar de markt. (=Ik ga op dinsdag naar de markt.) Ik ga op een dinsdag naar de markt.Naar mijn gevoel betekent de eerste zin, met alleen dinsdag, dat er een specifieke dinsdag is (de eerstvolgende) wanneer ik naar de … [Lees meer...] overHet verschil tussen ‘dinsdag’ en ‘op dinsdag’
I am soooo happy!
'Emotionele besmetting' op Facebook Door Marc van Oostendorp Misschien gaan jullie nu ook wel van Facebook af: want dat bedrijf heeft zonder dat we het weten een grootscheepse taalproef met ons gedaan! Het is in het nieuws gekomen als een experiment naar 'emotionele besmetting', maar het gaat feitelijk over woordjes. En ik denk dat Facebook met het experiment vooral een bak … [Lees meer...] overI am soooo happy!
Heeft het Nederlands te veel woorden?
Door Marc van Oostendorp Het woord numineus kun je niet zomaar gebruiken: je moet het altijd van een uitgebreide toelichting voorzien. NRC Handelsblad blijkt zich, blijkens de digitale archieven, daar de afgelopen twintig jaar aan te houden: zodra het woord wordt afgedrukt, komt er een heel verhaal bij. "Met het numineuze verwees de Duitse godsdienstfilosoof … [Lees meer...] overHeeft het Nederlands te veel woorden?
Woorden die maar 7 keer voorkomen op Google: doezelboekje
Door Marc van Oostendorp"Weet je wat ook een fijn woord is?" hoorde ik een vrolijk meisje gisterenavond in de trein vragen. De ander antwoordde kennelijk niet, dus gaf de stem zelf maar antwoord: "Doezelboekje."Thuis zocht ik het meteen op. Het blijkt inderdaad wat je noemt een fijn woord. Zo geeft Google zeven treffers. Zeven! Het perfecte aantal: net genoeg om te laten zien … [Lees meer...] overWoorden die maar 7 keer voorkomen op Google: doezelboekje
Het menselijk vermogen om overal betekenis aan te geven
Door Marc van Oostendorp Het is al een beetje juni, want ik heb het juninummer van Onze Taal al gekregen. Het is mijn lievelingsnummer van dit jaar tot nu toe, met onder andere een artikel van Ton den Boon over de taal van de Beatles en een steengoed artikel van Frank J. over de bijzondere betekenis die we onmiddellijk lezen wanneer iemand in een artikel alleen met initialen … [Lees meer...] overHet menselijk vermogen om overal betekenis aan te geven
10 september 2014: lezingenmiddag ‘woorden in beweging’ in Antwerpen
Woorden in Beweging 150 jaar Van DaleWoensdag 10 september, AntwerpenVan Dale bestaat 150 jaar. Om dat te vieren organiseert het INL samen met Van Dale 'Woorden in Beweging': een laagdrempelige conferentie met een wetenschappelijk tintje. De middag is gratis toegankelijk en bestaat uit vier lezingen, afgewisseld met gesproken columns en een quiz ( i.s.m. Onze Taal). Kortom, … [Lees meer...] over10 september 2014: lezingenmiddag ‘woorden in beweging’ in Antwerpen
Van dag en morgen, brontaal en doeltaal
Door R.J. Offerein In Neder-L van 28 februari doet Marc van Oostendorp, duidelijk als niet-agrariër, een heldhaftige poging om tot een vertaling te komen van het woord giornata, als oppervlaktemaat voorkomende in een roman van een Italiaaanse schrijver die, zo meldt hij, graag aan het Engels of het dialect ontleende, zelfbedachte en ouderwetse woorden gebruikte. Hij waagt … [Lees meer...] overVan dag en morgen, brontaal en doeltaal
Wie zit er ook alweer fout?
Door Marc van OostendorpDe laatste weken zijn er wat mensen op Meldpunt taal die elkaar hebben gevonden in het woord alweer. Dat wordt volgens hen 'steeds vaker' (alles wat fout is, gebeurt steeds vaker, dat is een bekende wet in het menselijk bestaan) verkeerd gebruik van gemaakt:wat een heerlijk gevoel geeft me dit dat er ook andere mensen zijn die zich daaraan … [Lees meer...] overWie zit er ook alweer fout?
Waar moet het heen en waar gaat het heen?
Over taalgebruikers en moedertaalsprekers Door Marc van OostendorpDe onderstaande tekst was bedoeld voor het afscheidssymposium van Jan Renkema van enkele weken geleden, waar ik op het laatste moment door omstandigheden niet naartoe kon. Ik bied hem Renkema én u als 'taalgebruiker' aan nu aan als longread. Waar moet het heen met het Nederlands? Toen de organisatie van het … [Lees meer...] overWaar moet het heen en waar gaat het heen?
De woordenlijst als de hele wereld
Door Marc van OostendorpWat is de relatie tussen godsdienst en woordenboeken? Vorig jaar lag er een Geelwit Boekje op mijn bureau, waarin de taal van de Nederlandse (en Vlaamse) katholieken aan de orde kwam. Nu ligt er Bewogen woorden, een Klein apostolisch woordenboek dat zijn woorden betrekt van het Apostolisch Genootschap, volgens Wikipedia 'een vrijzinnig religieuze … [Lees meer...] overDe woordenlijst als de hele wereld
Te Belgisch
Door Marijke De BelderOmdat ik onderzoek naar woordvorming doe, plaats ik soms vragenlijsten online. Die vragenlijsten worden enthousiast ingevuld, waarvoor ik zeer dankbaar ben. Na elke vragenlijst ontvang ik steevast mails van bezorgde Nederlanders om me te melden dat mijn taalgebruik te Belgisch is. Het is niet gewoon Belgisch, zoals ikzelf. Het is té Belgisch. Net omdat ik … [Lees meer...] overTe Belgisch
‘Zigeunersaus’
"Daar gaan we weer", schrijft het weblog GeenStijl vanavond. "Het Sinti en Roma Forum heeft producenten van ZIGEUNERSAUS gevraagd om te stoppen met de naam ZIGEUNERSAUS." Als grappig alternatief komt de website vervolgens met een aantal alternatieven voor het woord zigeuner, zoals steeltokkie en Uitkering + Mercedes 500.Ook elders op het internet proef ik vooral meewarigheid. … [Lees meer...] over‘Zigeunersaus’
Al dat gemaar
Over het verschil tussen functiewoorden en inhoudswoordenDoor Marc van OostendorpEen van de fundamentele splitsingen in de grammatica is die tussen inhoudswoorden en functiewoorden. De eerste groep zijn zelfstandig naamwoorden als dropje en baret, werkwoorden als sjoemelen en verfomfaaien en bijvoeglijk naamwoorden als enthousiast en gespikkeld. Het zijn, … [Lees meer...] overAl dat gemaar
Marzel hebben
Door Marc van OostendorpIk dacht altijd dat mijn familie de enige was, maar deze week zei mijn rij-instructeur het ook: je hebt marzel. De uitdrukking blijkt ook goed googlebaar (al moet je er wat verwijzingen naar de rechtse Israëlische politicus Baruch Marzel voor overslaan):we hebben marzel gehad met het weer, de opkomst was top (Facebook-pagina motorclub … [Lees meer...] overMarzel hebben
Djoegoedjoegoe revisited
Door Marc van OostendorpZouden er nog weleens mensen slecht slapen van djoegoedjoegoe? Het woord (dat uit het Surinaams komt en 'gezellig gedoe' betekent, weet u nog) werd vorig jaar op koninginnedag (weet u dát nog, koninginnedag?) door een mevrouw gebruikt in het NOS Journaal. Het werd trending topic op Twitter en allerlei mensen begonnen zich ermee te … [Lees meer...] overDjoegoedjoegoe revisited
De geschiedenis van het woord ’tapen’
Door Marc van OostendorpNa afloop van de vergadering gisteren kwam er een vrouw naar me toe. "Mijn zoon zegt tapen," zei ze. Als mensen mij zien, beginnen ze ineens over taal te praten.Zeggen we niet allemaal weleens tapen? Dat werkwoord dat we uit het Engels lenen heeft inmiddels zelfs meerdere betekenissen. Iedere generatie heeft zijn nieuwe vorm van tapen.Voor veertigers … [Lees meer...] overDe geschiedenis van het woord ’tapen’
Penantie
Door Marc van OostendorpIn het nieuwe nummer van Nederlandse Taalkunde staat een artikel van de Utrechtse taalkundige Wim Zonneveld over 'de vroegste geschiedenis van voetbalvocabulair in het Nederlands'. Van alles en nog wat wordt in het artikel belicht: dat goal in de concrete betekenis – de palen waartussen de bal moet worden geschoten – al vrij snel wordt … [Lees meer...] overPenantie
Aamborstig
Door Marc van OostendorpTon den Boon is de meest getalenteerde lexicograaf van Nederland. Van Dale mag zich gelukkig prijzen dat hij voor die uitgeverij werkt: hij is Nederlands hoofdredacteur van de Grote Van Dale (er is ook een Vlaamse hoofdredacteur, Ruud Hendrickx) en maakt een dagelijkse rubriek, het Woord van de Dag. Dat is een verbazingwekkende rubriek: ik begrijp niet … [Lees meer...] overAamborstig
Onderzoek naar vieze woorden
Door Marc van Oostendorp Op het Amerikaanse Language Log en de al even Amerikaanse online-tijdschriften Slate en The Atlantic was er eerder deze week discussie over woordaversie: de weerzin die mensen kunnen voelen tegen woorden, zonder dat de gebruikelijke redenen van toepassing zijn. Het zijn geen scheld- of vloekwoorden, ze worden ook niet 'fout' gerekend … [Lees meer...] overOnderzoek naar vieze woorden
The Son of Jood
Door Marc van OostendorpEr is nu een maand voorbij sinds ik hier op een koude maandagochtend een stukje tikte over het woord Jood. Twee scholieren hadden me verteld dat ze het woord op school gebruikten (om precies te zijn, een vertelde het; de ander knikte), en op het Meldpunt Taal vond ik iemand anders die het meldde.Dat was alles wat ik die maandagochtend te melden had. Het … [Lees meer...] overThe Son of Jood
Zwoel
Wat betekenen woorden? Door Marc van Oostendorp Wat woorden betekenen, dat is een van de grootste raadsels van het menselijk bestaan. Neem een woord, een willekeurig woord, en probeer een goede, precieze en alles omsluitende definitie te geven. Wat is pakweg, mededogen, en wat doet het onderscheiden van medelijden? Wat zijn de precieze omstandigheden waaronder je kunt zeggen … [Lees meer...] overZwoel
