Vanuit mijn werk aan het Instituut voor de Nederlandse Taal ga ik even een kinderboekhandel binnen. Ik wil een verjaardagskaart kopen voor mijn nichtje. Een leuke kaart is al snel gevonden, ik heb zo een heel stapeltje, en ik maak nog even een fijne ronde door de winkel. Mijn oog valt op een titel met een woord dat ik nog niet ken: De avonturen van de dappere ridster. Wat leuk, … [Lees meer...] overWoordvorming is overal! Een vernieuwd hoofdstuk in de e-ANS
woordvorming
Poederette, van mest tot make-up
Achter het achtervoegsel (12) Sommige ette-woorden zijn van fundamenteel belang, ze moeten bestaan om het standaardmodel van de vorming van ette-woorden te laten kloppen. Deze zin heb ik natuurlijk rechtstreeks gekopieerd uit een Wikipediastuk over het Higgsboson. Soms ben je er bij het vinden van één ette-vorm zeker van dat een andere moet bestaan. Zo ging het … [Lees meer...] overPoederette, van mest tot make-up
Keineken, renuveer, PaNOORama, Geldmaat
Taalsmeedsels, bewust gecreëerde woorden: blending, portmanteau, samentrekking (14) We kwamen voordringers tegen in deze serie met bewust gemaakte taal, namen vooral, in aflevering 10. Teuro was er een voorbeeld van, Keineken. (De eerste klank van een woord lijkt te zijn vervangen door een andere eerste klank maar dat betreft het begin van nu … [Lees meer...] overKeineken, renuveer, PaNOORama, Geldmaat
Eén gen is geen geen
Waarom heeft het woord gen als meervoud niet ‘gennen’ maar genen? Het komt wel vaker voor dat een korte /e/ in het meervoud een lange /ee/ wordt: weg-wegen, bevel-bevelen, enzovoort. Maar zulke gevallen zijn allemaal te herleiden tot het Oudnederlands (zoals hier mooi wordt uitgelegd). Met gen moet iets anders aan de hand … [Lees meer...] overEén gen is geen geen
Van PEN naar de BUMA, dat is een kleine stap
‘Taalsmeedsels’, bewust gecreëerde woorden: blending, portmanteau, samentrekking (3) Woorden zijn langere of kortere groepjes letters. De letters corresponderen met klanken en die leiden tot de uitspraak van een woord. Er zijn ook letterreeksen die we als letters uitspreken. Laten we het betaalde voetbal even te hulp roepen. In Breda is er een club … [Lees meer...] overVan PEN naar de BUMA, dat is een kleine stap
Ciaciao
Van de week klaagde iemand in een reactiepaneel op dit blog dat de geesteswetenschappen zo weinig ontdekken, maar die klacht is ongegrond, er worden aan de lopende band dingen ontdekt, in ieder geval door mij. Let op! De ontdekking van de week: het Nederlands lijkt op het Ilokano. Het begon van de week op Twitter met iemand die zich erover verbaasde dat hij zo vaak doei doei … [Lees meer...] overCiaciao
woord?woord (6/6)
Nultaal (13) Door Jan Renkema Zonder nul is er geen wiskunde. Zonder niets is er geen communicatie. Want niets in taal is niet niets, maar iets. In deze serie een verkenning van onder meer: de stilte, de spatie, de betekenis van de punt, wat er gebeurt tussen ‘navel’ en ‘truitje’, het inhoudsloze gesprek, ‘Dat hebt u mij niet horen zeggen,‘E 621’ op een verpakking en verbale … [Lees meer...] overwoord?woord (6/6)
woord?woord (5/6)
Nultaal (12) Door Jan Renkema Zonder nul is er geen wiskunde. Zonder niets is er geen communicatie. Want niets in taal is niet niets, maar iets. In deze serie een verkenning van onder meer: de stilte, de spatie, de betekenis van de punt, wat er gebeurt tussen ‘navel’ en ‘truitje’, het inhoudsloze gesprek, ‘Dat hebt u mij niet horen zeggen,‘E 621’ op een verpakking en verbale … [Lees meer...] overwoord?woord (5/6)
woord?woord (4/6)
Nultaal (11) Door Jan Renkema Zonder nul is er geen wiskunde. Zonder niets is er geen communicatie. Want niets in taal is niet niets, maar iets. In deze serie een verkenning van onder meer: de stilte, de spatie, de betekenis van de punt, wat er gebeurt tussen ‘navel’ en ‘truitje’, het inhoudsloze gesprek, ‘Dat hebt u mij niet horen zeggen,‘E 621’ op een verpakking en verbale … [Lees meer...] overwoord?woord (4/6)
woord?woord (3/6)
Nultaal (10) Door Jan Renkema Zonder nul is er geen wiskunde. Zonder niets is er geen communicatie. Want niets in taal is niet niets, maar iets. In deze serie een verkenning van onder meer: de stilte, de spatie, de betekenis van de punt, wat er gebeurt tussen ‘navel’ en ‘truitje’, het inhoudsloze gesprek, ‘Dat hebt u mij niet horen zeggen,‘E 621’ op een verpakking en verbale … [Lees meer...] overwoord?woord (3/6)
woord?woord (2/6)
Nultaal (9) Door Jan Renkema Zonder nul is er geen wiskunde. Zonder niets is er geen communicatie. Want niets in taal is niet niets, maar iets. In deze serie een verkenning van onder meer: de stilte, de spatie, de betekenis van de punt, wat er gebeurt tussen ‘navel’ en ‘truitje’, het inhoudsloze gesprek, ‘Dat hebt u mij niet horen zeggen,‘E 621’ op een verpakking en verbale … [Lees meer...] overwoord?woord (2/6)
woord?woord (1/6)
Nultaal (8) Door Jan Renkema Zonder nul is er geen wiskunde. Zonder niets is er geen communicatie. Want niets in taal is niet niets, maar iets. In deze serie een verkenning van onder meer: de stilte, de spatie, de betekenis van de punt, wat er gebeurt tussen ‘navel’ en ‘truitje’, het inhoudsloze gesprek, ‘Dat hebt u mij niet horen zeggen,‘E 621’ op een verpakking en verbale … [Lees meer...] overwoord?woord (1/6)
Tabletnek
Door Robert ChamalaunOp woensdag 16 maart stond in het AD een artikel met de pakkende kop: "Dag muisarm, hier is de tabletnek!". Doordat steeds meer kindertjes voorovergebogen zitten en te weinig bewegen, belandt een groeiend aantal kinderen met nekklachten bij een therapeut. In het artikel wordt melding gemaakt van cijfers van het Zorgkompas waaruit zou blijken dat 40 procent … [Lees meer...] overTabletnek
Linguïstisch Miniatuurtje CLXI: Je kunt dit gerust geloven
Door Peter-Arno CoppenIn een artikel in Levende Talen Magazine uit 2013 bespreekt Jimmy van Rijt een les in taalbeschouwing naar aanleiding van het woord vertrouwbaar, dat een van de leerlingen spontaan had bedacht. De docent vond dit eigenlijk een vreemd woord, maar weerstond de neiging om het af te keuren, en nam het woord als aanleiding voor een taalbeschouwelijk … [Lees meer...] overLinguïstisch Miniatuurtje CLXI: Je kunt dit gerust geloven
Een stukkie over kissies die gekaapt zijn
door Jan Stroop In de titel boven deze tekst staan twee woorden die je in deze vorm niet vaak in geschreven taal zult tegenkomen. Stukkie dan nog wel een enkele keer, bijvoorbeeld als het gaat om een product van de tekstverwerker. Carmiggelt noemde z’n kronkels zo. In romans en verhalen die in volksbuurten spelen, van o.a. Brusse, Querido en Heijermans, kom je kissies … [Lees meer...] overEen stukkie over kissies die gekaapt zijn
De opmars der genitieven
Door Marc van OostendorpEen dik en groen boek over de genetivus in het Nederlands en het Duits – ja, ik weet wel waarop ik mij een zaterdagmiddag trakteer, terwijl ik net doe alsof het helemaal niet heel guur is op een terras.De 'tweede naamval' heeft in het Nederlands een vreemde geschiedenis gehad. Net als andere naamvallen begon hij in de veertiende eeuw of daaromtrent … [Lees meer...] overDe opmars der genitieven
Het is nu eenmaal een echt meisje-meisje
Door Viorica Van der Roest Afgelopen weekend in Trouw, in de rubriek Moderne manieren, beklaagde een zekere ‘Afknapper’ zich tegen Beatrijs Ritsema over een man met wie ze een blind date zou hebben, maar die al het initiatief aan haar liet. Hij wilde dat zij datum, locatie en tijd van het afspraakje zou bepalen. Geen goede zet van de heer in kwestie, want, aldus Afknapper: “ik … [Lees meer...] overHet is nu eenmaal een echt meisje-meisje
Somberende Sue
Door Marijke De BelderUw favoriete woordsoort is het zelfstandig naamwoord. Dat is u zo overkomen omdat u ook maar een mens bent. U mag misschien denken dat u toch net wat tukker bent op de werkwoorden of zo, maar werkelijk, u verstrekt allerlei privileges aan zelfstandige naamwoorden. U vormt bijvoorbeeld veel spontaner een nieuw woord als dat nieuwe woord een zelfstandig … [Lees meer...] overSomberende Sue
De enige taal met een ‘zonnetje’?
En hebben we verkleinwoorden te danken aan de Moderne Devotie? Door Marc van Oostendorp Het ging over de Nederlandse identiteit, gisteren bij Het filosofische kwartet, en dus traden er behalve twee wijsgeren en een tv-presentator ook twee neerlandici aan, Lotte Jensen en Frits van Oostrom. Het was allemaal heel interessant, eigenlijk ook omdat de taal, het Nederlands, slechts … [Lees meer...] overDe enige taal met een ‘zonnetje’?
xiy xay
Bric-à-brac (Foto: Joe Flintham)Snuisterijen is een leuk, maar ook een eenzaam woord. Leuk, omdat het niet gemakkelijk in verband is te brengen met andere woorden (kijk maar), en volgens mij hebben taalliefhebbers een zwak voor dat soort min of meer op zichzelf staande woorden; ik hoop op die gedachte een andere keer terug te komen.Maar … [Lees meer...] overxiy xay
Geef kippenfilet een kans
Waarom zeg je kipsaté maar kippenbout? Gisterenmiddag kreeg ik een e-mail van Daan Wesselink, een Utrechtse student, over deze brandende kwestie, waarover hij met een paar medestudenten gediscussieerd had: Men zegt kippenbout, kippekracht, en kippenhok, maar ook kipkluif, kipragout en kipsaté. We dachten dat de regel was dat je geen tussen-e gebruikt als het van kip gemaakt is … [Lees meer...] overGeef kippenfilet een kans
De wereld in een tussen-n
Het is zoiets kleins, de -en in ideeënwereld, maar je kunt er eindeloos over soebatten. Over de spelling is dat ook al uitentreuren (uitetreuren) gedaan, maar er is meer. De uitspraak, bijvoorbeeld (spreek je die n nu wel of niet uit?), maar ook de betekenis: waarom zeggen we niet ideewereld? Heeft dat er echt iets mee te maken dat het gaat over een wereld van meer dan één … [Lees meer...] overDe wereld in een tussen-n
