Scholieren doen taalkunde

WO3 Rijnlands Lyceum Sassenheim bezig met Taalkunde

De afgelopen weken zijn de leerlingen uit de derde klas vwo van het Rijnlands Lyceum Sassenheim bezig geweest met het schrijven van een taalkundige uiteenzetting. Normaal gesproken moeten ze dan opletten voor welk publiek ze schrijven, dus bedachten we om deze taalkundigen in spé voor Neerlandistiek te laten schrijven. Hier zijn de drie beste uitgekozen! De leerlingen hebben taalkunde heel breed gehouden. Zo komt er een klassiek onderwerp voorbij, zoals ‘hun’ als onderwerp. Een andere leerling is gedoken in de wereld van chattaal. Het winnende artikel heeft taalkunde in de breedste zin van het woord genomen, maar ook het onderwerp heel klein gehouden. Hoe communiceer je nu met je hond? Knap gedaan! (Roy Vlieland, docent)

1. Femke Meieraan: Praten met je hond; een mogelijkheid?

Misschien heb je ze wel voorbij zien komen op je telefoon; filmpjes van pratende honden. Ze praten natuurlijk niet écht. Met zogenaamde ‘praatknoppen’ zijn een aantal honden aangeleerd met mensen te communiceren. Dé droom van elke dierenliefhebber! Stichting ‘They can talk’ (Federico Rossano, 2021) doet hier uitgebreid onderzoek naar. Want hoe zit dit nou precies? En kan jouw hond misschien ook met je communiceren?

‘Praatknoppen’ dus. Of, hoe het eigenlijk heet: Augmentative and Alternative Communication (AAC) devices (Rojoef Manuel, 2021). Deze apparaten werden oorspronkelijk gebruikt door mensen met communiceerproblemen, maar zijn door de goede werking al snel voor meerdere onderzoeken gebruikt; waaronder die met honden. De hond kan leren communiceren door op de knop te drukken waar een woordje uitkomt. Hierbij wordt er als stimulering natuurlijk een beloning gebruikt.

Zoals eerder gemeld wordt onderzoek gedaan naar deze communicatiemogelijkheid door stichting ‘They can talk’. Aan dit onderzoek doen meer dan 3.000 honden en katten mee, die door hun baasjes begeleid worden in het gebruiken van de knoppen. En het worden er steeds meer! ‘Het begint met simpele woordjes, als ‘spelen’ en breid zich steeds verder uit’, vertelt Federico Rossano, leider van het onderzoek. Inmiddels geven de meeste resultaten aan dat in een bepaalde wijze, honden en katten kunnen praten. Met name de honden lijken uit te blinken.

Er zijn dus meer dan 3.000 honden en katten die meedoen aan het onderzoek. Toch valt er een hond echt op; Bunny (Alexis Devine, 2020). Deze hond kan met AAC hele zinnen maken, en weet zelfs zijn gevoelens doormiddel van die communicatie daarmee te uitten. Ook vertelt hij over zijn droom, en kwam laatst met een erg interessante vraag; ‘Wat is een hond? Wie ben ik?’ De eigenaresse van Bunny legt uit dat de hond steeds meer van dit soort vragen stelt, en zelfs echt iets uit wil zoeken. Hij heeft daarom ook samen met zijn hondenhuisgenootje al meer dan 952.000 volgers op Instagram!

Praten met je hond (en misschien ook zelfs je kat) is dus in een zekere mate mogelijk! Door middel van de AAC devices en een goede begeleiding – en natuurlijk een lekkere beloning – zou je echt nog ver kunnen komen. Want hoe leuk zou het zijn om te kunnen communiceren met je dier? En wie weet vraagt je hond net als Bunny je wel over de betekenis van het leven!

2. Emma Plaizir: De getypte taal, typisch toch?

Ff w88 ik moet nog fast hw makn anders gaat ie nie goed morguhhh!

Als je dit soort taal vaker gebruikt dan kan je deze zin hierboven vloeiend lezen. Maar als je dit nog nooit gezien hebt lijkt het wel een puzzel. Dit is namelijk een voorbeeld van chattaal. Chattaal is een taal die gebruikt wordt tijdens het chatten om een bericht zo kort mogelijk te maken. Maar hoe wordt deze vorm van taal eigenlijk gebruikt?

Chattaal wordt gebruikt tijdens het sms’en en appen, je herkent de taal aan de vele afkortingen en emoticons in het bericht ( Vriese, 2017). Chattaal wordt dus online gebruikt. Denk hierbij aan whatsapp, Instagram, Facebook en Snapchat. Deze taal wordt alleen online gebruikt en is geen onderdeel van spreektaal, omdat je bijvoorbeeld niet in spreektaal brb ( be right back) zo letterlijk uitspelt. Chattaal wordt gezien als een apart soort taal waarin kenmerken uit de schrijftaal en de spreektaal gecombineerd worden met hun eigen genre gebonden kenmerken ( Chattaal ).

Chattaal wordt vooral door tieners en adolescenten gebruikt. Dat komt omdat deze doelgroep het meest gebruik maakt van de sociale media platformen. Maar waarom gebruiken ze deze taal?

Chattaal wordt gebruikt om op een snelle manier duidelijkheid uit te drukken ( Suppers, 2016 ). Als je een lang bericht hebt wordt chattaal gebruikt om dit zo veel mogelijk te verkorten. Zo loopt het gesprek ook sneller.

Chattaal wordt op verschillende manier toegepast. Doormiddel van afkortingen, het weglaten van letters, emoticons , het gebruik van cijfers en de toepassing van Engelse taal. Een lang woord wordt afgekort. Zo wordt inderdaad, idd en sowieso, sws. Bij het weglaten van letters moet je denken aan de ch vervangen voor een g. Echt wordt egt. Door te laten weten dat je iets grappig vindt, wordt hahaha geschreven met Caps Lock. Zo laat je zien dat je helemaal in een deuk ligt. Maar het gebruik van emoticons vat een lachbui ook samen. Daarnaast worden er ook cijfers gebruikt. Succes wordt suc6 en wachten wordt w88. Ten slotte wordt de Engelse taal gebruikt, maar ook deze taal wordt afgekort. Oh my god wordt OMG en laughing my ass off wordt LMAO. Al deze manieren worden toegepast in de chattaal. Er komen zelfs regelmatig nieuwe woorden of afkortingen bij (stop pesten nu, 2021)

Kortom, Chattaal is een taal die online gebruikt wordt tijdens het chatten om een bericht zo kort mogelijk te maken en zo snel mogelijk te kunnen verzenden. Er wordt gebruik gemaakt van afkortingen, cijfers en de emoticons.

EY mijn hw is done ! Was fun, zie je latrrrrr!

3. Thijn van Kampen: Hun hebben het verkeerd geleerd

Het is een van de grootste en bekendste taalfouten die er is. ‘Hun’ als onderwerp van de zin wordt door een groot deel van de Nederlanders gebruikt. In het artikel van Jansen (2006) wordt genoemd dat het zelfs in de top drie Nederlandse taalfouten waar het meest aan geërgerd wordt. Vooral onderling wordt ‘hun’ veel als onderwerp gebruikt, maar hoe komt dat nou? Hoe is deze taalfout ontstaan?

In verschillende onderzoeken zoals het artikel van Van der Meulen (2017) of het artikel van Thiessen (2015) wordt aangekaart dat het grammaticaal correcte ‘zij en ze’ eigenlijk al veel eerder niet meer altijd gebruikt wordt als meewerkend voorwerp, maar dat op dat vlak ‘hun hebben’ nog veel eerder de taal in is geslopen. Er zijn ook onderzoeken die zeggen dat het gebruikt wordt om verwarring tegen te gaan. Dit beschrijft Theloesen in zijn artikel (2018). Daarin wordt namelijk genoemd: ‘Ze kan ook naar dingen verwijzen. Bij het gebruik van hun als onderwerp kan het alleen maar over mensen en meervoud gaan.’

In het onderzoek van Marten van Meulen wordt genoemd dat een logische verklaring voor het gebruik van ‘hun hebben’ is dat men op zoek gaat naar gemak in hun taal. Het is natuurlijk veel efficiënter om een woord op elke plek in de zin te gebruiken in plaats van misschien wel vijf of meer woorden voor al die verschillende plekken in de zin. Een andere optie is de gebruiksmogelijkheden van ‘ze’ uitbreiden, maar volgens Roeland van Hout hebben de mensen een voorkeur voor woorden die een nadruk kunnen krijgen. In de zin ‘Wij zijn beter dan zij’ leg je de nadruk op wij en zij. Je kan alleen niet zeggen ‘we zijn beter dan ze.’ Dus de conclusie van Roeland van Hout was dat mensen ‘hun’ gebruiken omdat ze nadruk willen hebben in hun zin. Want als je zegt ‘Wij hebben gewonnen van hun’ heeft het laatste woord wel nadruk.

Als je kijkt naar alle redenen en verklaringen voor het fenomeen ‘hun hebben’ dat onze taal binnen is gekomen is er eigenlijk geen echte verklaring voor. Er zijn aannames die meestal erg waarschijnlijk en logisch klinken, maar er is niks zeker. Aan de andere kant is dat ook wel logisch aangezien wij als Nederlands sprekers het onszelf hebben aangeleerd. Al met al blijft het onzeker en mysterieus waar het nou echt vandaan komt. Want hoe kan je nou zeker weten wie er begint met zo’n grammaticale fout?