• Door naar de hoofd inhoud
  • Skip to secondary menu
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst
Logo

Neerlandistiek

Online tijdschrift voor taal- en letterkundig onderzoek

  • Over Neerlandistiek
  • Contact
  • Homepage
  • Artikelen
  • Media
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal

Chat-GPT: vloek of zegen?

24 maart 2023 door Monique Weijnans 1 Reactie

Vorige week was het op de middelbare school waar ik werk weer de tijd van het jaar. Het hoogtepunt voor mij als docent Nederlands: de mondelingen in de eindexamenklassen. Een leerling uit 5 havo schreef in een reflectie over de gelezen boeken, een verplichte voorbereiding op het mondeling, dat hij ‘veel heeft geleerd van begrippen als metanarratief en dat die hem hebben geholpen om de literaire werken op een dieper niveau te analyseren en begrijpen’. Al bij het woord ‘metanarratief‘ weet je als docent dat deze leerling de tekst niet zelf heeft geproduceerd, maar dat hij externe hulp heeft ingeschakeld van de nieuwe beste vriend van leerlingen: ChatGPT.

Twijfel vanuit de wetenschap

ArtificiëIe Intelligentie (AI) en dan met name ChatGPT, wat moeten we er toch mee? Afgelopen zaterdag in de Volkskrant legt hoogleraar computerwetenschappen (en docent programmeren en modelleren op een middelbare school) Felienne Hermans haar terughoudendheid over AI-toepassingen als ChatGPT uit. Het gevaar is aanwezig dat er onbewust voorkeuren in AI-systemen sluipen, doordat de meeste software gemaakt wordt door witte mannen die met niet-neutrale data zijn getraind. Daarnaast waarschuwt Hermans voor het feit dat het desinformatieprobleem door AI alleen maar groter wordt: die AI-modellen gaan onzin produceren en dat wordt weer geherformuleerd door andere modellen, totdat niemand meer weet wat nou echt is. Ze geeft aan dat het voor kwaadwillenden een peulenschil is om wetenschappelijk uitziende papers te produceren, inclusief bronnen en namen van echte wetenschappers, maar met gemanipuleerde data en tabellen. Hermans voorspelt dat de verwarring immens gaat worden en zegt dat ze daarvan wakker ligt. Al sinds deze technologie als ChatGPT voor het grote publiek beschikbaar is, vraag ik me af waarom dit instrument nodig is; wat voor nut heeft het nou echt? Aan het einde van het artikel verwoordt Hermans precies mijn gevoel: ‘Waarom werken programmeurs hier überhaupt aan? Ik begrijp dat niet, net zomin als ik begrijp wat voor probleem dit soort programma’s oplossen.’ 

In het onderwijs

Sinds eind vorig jaar buitelen de meningen over AI en dan met name het gebruik van ChatGPT in het onderwijs over elkaar heen. In de facebookgroep Leraar Nederlands wisselen angst en euforie elkaar af. Michel Pijpers juicht begin dit jaar in Didactief online over het feit dat ChatGPT enorm veel mogelijkheden voor ons onderwijs biedt. En volgens hem ‘kunnen er nu een hoop leraren- en leerlingentijdrovende bladvullingopdrachten de prullenbak in. Mooi hoor.’ Wat hij daar zo mooi aan vindt en welke mogelijkheden er dan precies zijn, doet Pijpers niet uit de doeken. Ook op de school waar ik werk, zijn we -en dan vooral de werkgroep digitale geletterdheid- met elkaar aan het nadenken over de implicaties van dit soort technologische ontwikkelingen. Inmiddels hebben we te maken met weer een vernieuwde versie: ChatGPT-4, een nieuwe versie die geleerd heeft van de oude. De havoleerling die zijn mondeling (deels) had voorbereid met behulp van AI is ook leerbaar, net als de technologie zelf: hij zal het gebruik van ChatGPT heus niet achter zich laten, maar het de volgende keer gewoon net iets slimmer aanpakken. De technologie is er en zal ook niet meer verdwijnen. En dus moeten docenten Nederlands ook daar weer iets mee, is de algemene teneur. Weer iets wat erbij komt op ons toch al volle bordje. 

Kritische blik

Ik hoop vooral dat we met z’n allen ook kritisch blijven kijken naar de huidige ontwikkelingen op AI-gebied. Het feit dat iets er is, wil niet zeggen dat we het dus ook maar moeten omarmen in het onderwijs. Ongetwijfeld zal deze technologische ontwikkeling ook weer mooie opdrachten voor leerlingen en interessante gesprekken in de klas opleveren, maar ik zie uit naar een bredere discussie in de samenleving waarin ook de ethische argumenten een plek hebben zoals degene die Felienne Hermans aandraagt in het Volkskrantartikel. 

Op grotere schaal voel ik namelijk hetzelfde als wat Hermans voelt. De ontwikkelingen binnen de AI zijn gewoon eng en ongrijpbaar. En ga nou niet zeggen dat we dat vroeger ook dachten over de rekenmachine en het bestaan van zoekmachines als Google. Het feit dat deze technologie zelflerend is waarbij op den duur desinformatie de waarheid dreigt te vertroebelen waardoor misschien niemand meer echt weet wat waar is, maakt de discussie fundamenteel anders. Precies dat maakt deze nieuwe ontwikkelingen voor mij zo beangstigend en daarmee is AI zoals ChatGPT wat mij betreft veel meer een vloek dan een zegen.

Monique Weijnans is masterstudent Leraar Nederlands aan de Hogeschool Utrecht

Delen:

  • Klik om af te drukken (Wordt in een nieuw venster geopend) Print
  • Klik om dit te e-mailen naar een vriend (Wordt in een nieuw venster geopend) E-mail
  • Klik om te delen op Facebook (Wordt in een nieuw venster geopend) Facebook
  • Klik om te delen op WhatsApp (Wordt in een nieuw venster geopend) WhatsApp
  • Klik om te delen op Telegram (Wordt in een nieuw venster geopend) Telegram
  • Klik om op LinkedIn te delen (Wordt in een nieuw venster geopend) LinkedIn

Vind ik leuk:

Vind-ik-leuk Aan het laden...

Gerelateerd

Categorie: Jong, Neerlandistiek voor de klas, Uitgelicht Jong Tags: ChatGPT, Mondeling, voordeklas

Lees Interacties

Reacties

  1. Robert Kruzdlo zegt

    29 maart 2023 om 12:21

    Experts op het gebied van kunstmatige intelligentie en leidinggevenden uit de industrie, hebben in een open brief, waaronder Elon Musk, hebben opgeroepen tot een “onmiddellijke” pauze van zes maanden voor de vooruitgang van AI-systemen die krachtiger zijn dan GPT-4 vanwege mogelijke risico’s voor de samenleving en de mensheid. Een van de schadelijke effecten is de verspreiding van desinformatie, de vernietiging van talenten en banen, en zelfs het risico van “verlies van controle over de beschaving”.

    Leer dit de kinderen¡

    Beantwoorden

Laat een reactie achterReactie annuleren

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.

Primaire Sidebar

Dialect van de week

Nar den buuet goan

“Nar den buuet goan” (naar de boot gaan) betekent in het Wichels “bevallen”. In Wichelen, het dorp waar de inzender van deze zin opgroeide, werd aan kinderen verteld dat baby’s werden afgehaald (ook “kuuepen” (kopen) genoemd) bij een van de vrachtschepen op de Schelde. Het Wichels is een overgangsdialect met opvallend veel dubbelvormen en diftongen. […]

➔ Lees meer
  • Facebook
  • YouTube

Thema's

#taalkunde
Maar goed, een blog over maar goed
Noe he’j ’t schoap an’t driet’n
Dao heb ich mien naas te hoêg vur sjtaôn
Er hangt een schoer in de lucht
Call: Ritme en rijm in Nederlandstalige gedichten en liederen 
#letterkunde
Bewonderenswaardig bewonderen
Call: Ritme en rijm in Nederlandstalige gedichten en liederen 
In Het paradijs van slapen kleurt Joost Oomen de dood hoopvol
Podcast: Leve(n) lezen met Jeroen Dera
Podcast: Leve(n) lezen met Ingmar Heytze
#recensie
In Het paradijs van slapen kleurt Joost Oomen de dood hoopvol
Yara’s Wedding: een voorstelling die je bijblijft.
Verlies, liefde en leegte: De mitsukoshi troostbaby company
Zee nu: Een dystopische roman over zeespiegelstijging
De zestiende eeuw plus vierhonderd jaar in het ijs: een atypische ecoroman
#taalbeheersing
Maar goed, een blog over maar goed
Hoe werkt een hondenfluitje?
Geert Milders?
‘Poepelwoefie’
Schrijfwedstrijd ‘Neologisme’
#toekomstinterview
‘Ik geloof er toch echt in, dat je iets moet kiezen waar je blij van wordt.’
‘Geniet van wat het vak je brengt. De neerlandistiek kan je naar zoveel plaatsen brengen, zowel letterlijk als figuurlijk.’
‘Mensen sturen berichten over kinderporno alsof ze flippo’s verzamelen’
‘Vertalen is de meest intensieve manier om met taal bezig te zijn’
‘Bedroevend weinig tijd voor het plezier in lezen’
#wijzijnneerlandici
Kwaliteit boven kwantiteit?
Literatuur, natuur, insecticiden en het internet
Jong Neerlandistiek in gesprek: studenten over de grens
#wijzijnneerlandici: Jacques Klöters
“Aan het begin van de studie sprak ik nog geen Nederlands. Na drie jaar schreef ik een scriptie in het Nederlands.”
#voordeklas
24 paar ogen, een glimlach en een gereedschapskist
De vlucht naar Engelse literatuur, waardevol of schadelijk?
Later word ik dokter! Of juf! Of allebei!
Literatuur voor alle leeftijden
De ezelsbruggetjes in ons grammaticaonderwijs; kunnen we zonder?

Footer

Elektronisch tijdschrift voor de Nederlandse taal en cultuur sinds 1992.

ISSN 0929-6514
Bijdragen zijn welkom op
redactie@neerlandistiek.nl
  • Homepage
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Over Neerlandistiek
  • De archieven
  • Contact
  • Facebook
  • YouTube

Copyright © 2025 · Magazine Pro on Genesis Framework · WordPress · Log in

  • Homepage
  • Categorie
    • Voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal Neerlandistiek
  • Over Neerlandistiek
  • Contact
%d