• Door naar de hoofd inhoud
  • Skip to secondary menu
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst
Logo

Neerlandistiek

Online tijdschrift voor taal- en letterkundig onderzoek

  • Over Neerlandistiek
  • Contact
  • Homepage
  • Artikelen
  • Media
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal

Narratief getouwtrek op een minimalistisch toneel

13 april 2023 door Jaap Twiest Reageer

Een lijn van vier actrices (Nora Korfker, Maria Marbus, Amy Rombout, Aniek Venhoeven). Elk van hen keek een andere, willekeurige richting op. Elk droeg hetzelfde: zwart shirt, zwarte broek, zwarte schoenen. Elk hield de armen fatsoenlijk achter de rug. Dat was alles waaruit de enscenering van Inge-Vera Lipsius’ tweede toneelstuk Quad Loop bestond. Meer bleek niet nodig, want het stuk ontvouwde zich als een soort hoorspel met visuele elementen. 

Na haar klassiek getinte regiedebuut – een toneelbewerking van W.F. Hermans’ novelle Paranoia – is Lipsius een experimentelere weg ingeslagen. In dit absurdistische stuk verkent de jonge regisseur de verhoudingen tussen sport, media en politiek. Het stuk gaat over de Russische Kamila Valieva die in de internationale media veel ophef veroorzaakte. Tijdens de Olympische Winterspelen van 2022 kwam een positieve dopingtest van de vijftienjarige kunstschaatsster naar buiten. Sindsdien is Valieva’s naam voor iets groters dan zijzelf gaan staan. Het schandaal is een eigen leven gaan leiden. Was het met voorbedachten rade of een ongelukkige fout? Mag ze nog meedoen met de Spelen of niet? En wat betekent dit voor de geloofwaardigheid van Russische sportteams? 

Tijdens een repetitie. © Arjen Veldt.

Geen personages

En dat, zeer uniek, zonder personages. De toneeltekst is een mozaïek van directe citaten uit de sportjournalistiek en persberichten, met een fictieve aanvulling. Niet de gebeurtenissen zelf, maar reacties van de media gaven dit verhaal vorm. Kort na de opening werd duidelijk dat de actrices geen personages belichaamden. Het waren narratieven die op het podium stonden – amorfe perspectieven die een steeds politiekere lading kregen. Ze botsten, ze wilden overstemmen. De schok van het dopingschandaal gooide vervolgens olie op het vuur. De toon werd harder, het debat feller. De narratieven stonden lijnrecht tegenover elkaar, ze liepen – letterlijk en figuurlijk – door elkaar.

© Arjen Veldt.

Ironische verwarring

Als je die uiteenlopende narratieven zo in elkaars gezicht ziet schreeuwen, wordt de kakofonie op een wrange manier komisch. De citaten volgden elkaar steeds vlotter en harder op. Tegenstrijdige uitspraken werden razendsnel heen-en-weer geslingerd. Het discours over Valieva was haast niet meer te volgen (mijn complimenten aan de actrices voor de feilloze uitspraak van alle Russische namen op zo’n hoog tempo). Het werd steeds verwarrender. Moeten we het Russische geluid of het westerse nou geloven? WADA of RUSADA? Is een straf terecht of niet? Lipsius legt zo pijnlijk bloot hoe de worsteling om de waarheid in de media onbedoeld de waarheid vertroebelde.

Hetzelfde ironische gereedschap zien we terug in het gedicht ‘Staat verzekerend’ van Alfred Schaffer. Schaffer herschikte voor dit gedicht citaten uit een overheidsbrochure over radicalisering en terrorismebestrijding:

We luisteren af. We infiltreren. We verzamelen en bestuderen informatie over verdachte personen en groepen.
Wat de overheid wel en niet mag, is in wetten* vastgelegd.
Om terrorisme beter te kunnen bestrijden, worden wetten aangepast.
(Uit: Schuim, 2006)

Wat een verhelderende brochure moest zijn, roept nu alleen nog maar vragen op. Opeens komt de nogal twijfelachtige rol die de overheid zich in het kader van terrorismebestrijding aanmeet aan het licht. 

Persoon en persona

Op dezelfde manier werpt Quad Loop licht op de macht van de media. Media creëren een vervormde versie van de werkelijkheid die ons begrip van de wereld bepaalt. Dat begint al bij de onderwerpskeuze: door te kiezen wat ze wel belichten, kiezen ze ook wat ze niet belichten. Ik kon mijn lach niet inhouden toen het commentaar bij Valieva’s kür voorbijkwam: ‘Maar waar zijn de anderen [van het team]?’ ‘Wie?’ Alsof de wereld is vergeten dat er buiten Valieva andere sporters bestaan. 

De mediastorm vertelde een verhaal óver Valieva, niet ván haar. Daarmee schiepen internationale media een persona die losstaat van de persoon zelf. Naast de kunstschaatsster ontstond een Valieva die de speelbal van politiek getouwtrek werd. Keiharde kritiek, keiharde kritiek op de kritiek. Tot het haar te veel wordt. Wanneer de vijftienjarige Valieva ondanks alles toch mee mag doen met de Spelen in Peking (‘alles zoals vanouds, behalve dat eerste element’), bezwijkt ze onder de druk. Keiharde coach, keiharde kritiek op de coach, enzovoorts. 

© Arjen Veldt.

Kunstschaatsen is vallen en opstaan. Met Quad Loop laat Inge-Vera Lipsius dan ook een belangrijke parallel zien tussen de persoon en persona Kamila Valieva: vallen en oeverloos doorgaan. Daarvoor zette ze erg inventief citaten uit de sportberichtgeving tegenover elkaar. Steeds sneller en harder schoten de narratieven langs ons heen. Het resultaat was iets compleet anders dan Lipsius’ regiedebuut. Experimenteel, minimalistisch. Ik zou graag meer van haar zien.  

Regie en montagetekst: Inge-Vera Lipsius
Spel: Nora Korfker, Maria Marbus, Amy Rombout, Aniek Venhoeven
Fotografie: Arjen Veldt

Jaap Twiest studeerde summa cum laude af van de master Literair Bedrijf aan de Radboud Universiteit en werkt momenteel als redacteur.

Delen:

  • Klik om af te drukken (Wordt in een nieuw venster geopend) Print
  • Klik om dit te e-mailen naar een vriend (Wordt in een nieuw venster geopend) E-mail
  • Klik om te delen op Facebook (Wordt in een nieuw venster geopend) Facebook
  • Klik om te delen op WhatsApp (Wordt in een nieuw venster geopend) WhatsApp
  • Klik om te delen op Telegram (Wordt in een nieuw venster geopend) Telegram
  • Klik om op LinkedIn te delen (Wordt in een nieuw venster geopend) LinkedIn

Vind ik leuk:

Vind-ik-leuk Aan het laden...

Gerelateerd

Categorie: Jong, Uitgelicht Jong Tags: bespreking, toneel

Lees Interacties

Laat een reactie achterReactie annuleren

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie gegevens worden verwerkt.

Primaire Sidebar

Openingszin van de week

Het nieuws reisde snel, zoals dat soort nieuws doet.

De openingszin van Luister van Sascha Bronwasser weet in één klap de kern van het boek te vatten.

➔ Lees meer
  • Facebook
  • YouTube

Thema's

#taalkunde
Een koffietje doen
Taalverandering in Duckstad: van 1952 tot 2025
Een beest van een constructie
Maar goed, een blog over maar goed
Noe he’j ’t schoap an’t driet’n
#letterkunde
Klassiekers uit de klas!
Het nieuws reisde snel, zoals dat soort nieuws doet.
Deze kennismaking zal kort zijn.
Het poppenboek: een vergeten genre
Get ready with… Heile van Beersel
#recensie
In Het paradijs van slapen kleurt Joost Oomen de dood hoopvol
Yara’s Wedding: een voorstelling die je bijblijft.
Verlies, liefde en leegte: De mitsukoshi troostbaby company
Zee nu: Een dystopische roman over zeespiegelstijging
De zestiende eeuw plus vierhonderd jaar in het ijs: een atypische ecoroman
#taalbeheersing
Taalverandering in Duckstad: van 1952 tot 2025
Maar goed, een blog over maar goed
Hoe werkt een hondenfluitje?
Geert Milders?
‘Poepelwoefie’
#toekomstinterview
‘Bekijk tijdens je studie al wat er allemaal mogelijk is, wacht niet tot iets moet.’
‘Ik geloof er toch echt in, dat je iets moet kiezen waar je blij van wordt.’
‘Geniet van wat het vak je brengt. De neerlandistiek kan je naar zoveel plaatsen brengen, zowel letterlijk als figuurlijk.’
‘Mensen sturen berichten over kinderporno alsof ze flippo’s verzamelen’
‘Vertalen is de meest intensieve manier om met taal bezig te zijn’
#wijzijnneerlandici
Kwaliteit boven kwantiteit?
Literatuur, natuur, insecticiden en het internet
Jong Neerlandistiek in gesprek: studenten over de grens
#wijzijnneerlandici: Jacques Klöters
“Aan het begin van de studie sprak ik nog geen Nederlands. Na drie jaar schreef ik een scriptie in het Nederlands.”
#voordeklas
24 paar ogen, een glimlach en een gereedschapskist
De vlucht naar Engelse literatuur, waardevol of schadelijk?
Later word ik dokter! Of juf! Of allebei!
Literatuur voor alle leeftijden
De ezelsbruggetjes in ons grammaticaonderwijs; kunnen we zonder?

Footer

Elektronisch tijdschrift voor de Nederlandse taal en cultuur sinds 1992.

ISSN 0929-6514
Bijdragen zijn welkom op
redactie@neerlandistiek.nl
  • Homepage
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Over Neerlandistiek
  • De archieven
  • Contact
  • Facebook
  • YouTube

Copyright © 2025 · Magazine Pro on Genesis Framework · WordPress · Log in

  • Homepage
  • Categorie
    • Voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal Neerlandistiek
  • Over Neerlandistiek
  • Contact
 

Reacties laden....
 

    %d