Stemmen uit Belgrado
In november 2024 is in Novi Sad de overkapping van het treinstation ingestort waarbij 16 mensen zijn omgekomen. Als reactie daarop zijn universitaire studenten overal in Servië gestopt met naar colleges gaan, eerst op de universiteit van Belgrado, daarna ook op andere universiteiten. Leerlingen van middelbare scholen hebben hun voorbeeld gevolgd. In vier maanden tijd zijn studentenprotesten uitgegroeid tot massademonstraties, protesten die gericht zijn tegen de huidige regering die langer dan een decennium met corruptie en autoritarisme de waardigheid van burgers en het belang van kennis, deskundigheid en onderwijs ondermijnt. Studenten zijn van mening dat het feit dat ons land zo lang slecht bestuurd wordt ervoor heeft gezorgd dat deze situatie normaal is geworden maar ook zelfdestructief voor de regering. De universiteiten zijn op dit moment verzamelplaatsen uitsluitend voor studenten geworden. Lessen zijn door voltallige vergaderingen vervangen die eigenlijk gedecentraliseerde democratie promoten, waarbij studenten acties rondom de blokkade plannen maar ook debatteren over relevante kwesties zoals voldoende staatsfinanciering voor onderwijs (dit is ook een van de eisen die studenten hebben gesteld aan de regering).
Een belangrijke eis van studenten richting de regering is het openbaar maken van het dossier over de renovatie van het treinstation die onregelmatig is uitgevoerd waarbij corruptie zeker een rol heeft gespeeld. Ze eisen ook dat mensen die vóór de blokkades fysiek geweld tegen demonstranten hebben gebruikt, niet alleen gearresteerd en vervolgd worden, maar ook ontslagen worden (veel van de verdachten bevinden zich in machtsposities of zijn nauw verbonden met de regeringspartij).
De huidige massale protesten in Servië staan in schril contrast met massale protesten uit het verleden omdat deze niet door een politieke partij zijn aangestuurd. Studenten, als de aanjagers van verandering, slaagden erin om meer dan een half miljoen mensen op de been te krijgen in Belgrado en tienduizenden in andere steden, het grootste aantal demonstranten ooit in de geschiedenis van dit land.
Naast de taak om de maatschappij te proberen te veranderen, brengen de blokkades voor studenten ook een verplichting die ze sinds de laatste grote demonstraties 30 jaar geleden niet hebben gehad, namelijk het plannen van hun toekomst in tijden van onzekerheid. Onder hen bevinden zich ook studenten van de Vakgroep neerlandistiek wiens indrukken dit artikel beoogt over te brengen. Alle studenten gaven aan dat ze hetzelfde standpunt hebben over de blokkades. Naast de steun van de grote meerderheid van studenten, is er ook een onvoorwaardelijke steun van de docenten voor de acties van studenten.
Zowel studenten als docenten zien niet alleen de verwaarlozing van de rechten van gewone burgers als een groot probleem, maar ook het verval van het onderwijssysteem baart hun grote zorgen. De meeste studenten keuren de huidige blokkades goed vanwege hun gerichte strijd voor betere omstandigheden waarin ze in de toekomst met studies door kunnen gaan. Zij offeren een studiejaar op om hun doelen te bereiken omdat, naar eigen zeggen, je een verloren jaar wel weer terugkrijgt, maar verloren levens niet. “Als er geen veilige en democratisch gereguleerde staat is, dan zijn onze diploma’s helemaal waardeloos”, zegt de derdejaarsstudente Nevena.
Hoewel ze eensgezind zijn in het doel dat ze nastreven en opgeven geen optie is, realiseren zij zich dat de strijd hun dagelijkse studieroutine onderbreekt. Dit is waarschijnlijk het meest voelbaar voor de eerstejaarsstudenten die weinig tijd hadden om de taal en vakken in de lessen onder de knie te krijgen. Volgens Ivana, eerstejaarsstudente, is het zonder zo’n routine het iets moeilijker om taalvaardigheid op peil te houden. Ze vindt de sociale media en outlets die de Nederlandse taal en cultuur promoten, behulpzaam om over de taal, het leven en de gewoonten van de mensen te leren. Haar studiegenoot Nikola wordt geconfronteerd met hetzelfde probleem, maar hij gebruikt zijn ervaring met het leren van nieuwe talen in zijn vrije tijd en past dit toe op zijn studie Nederlands. Beide studenten vinden het leren van een nieuwe taal een uitdaging. Nikola ervaart dat de uitdaging van het leren van Nederlands hem motiveert in tegenstelling tot zijn eerdere ervaringen met het leren van een vreemde taal. Beiden studenten vinden ook dat de eerste maanden voor de blokkades een solide start was met weinig obstakels. Volgens Ivana had ze helemaal geen idee wat ze kon verwachten, vandaar dat ze op geen enkel moment teleurgesteld is geweest.
In tegenstelling tot de eerstejaarsstudenten proberen oudere studenten op verschillende manieren hun vaardigheden te behouden. Nevena hoopt dat de terugkeer naar de collegezaal een zachte landing zal zijn, onder andere omdat de communicatie met de docenten goed was tijdens deze periode en omdat de docenten begrip hebben getoond voor de acties van de studenten. Ze blijft net als sommige studenten in contact met de Nederlandse taal door het geven van lessen als bijbaan. Katarina (tweedejaars) en David (derdejaars) gebruiken hun kennis om te lezen, nieuws en de media te volgen, maar ook om gesprekken te voeren ondanks het feit dat een ze een beperkt aantal (moedertaal)sprekers van het Nederlands in hun omgeving hebben. Katarina vergelijkt haar situatie met de tijd van corona. Volgens haar gaat studeren langzamer maar is het ook individueler waarbij er altijd een mogelijkheid is om de docenten te raadplegen, waar ze erg dankbaar voor is. Ze vindt dat de goede kwaliteit van de lessen die ze voorheen had, helpt en zij is tevreden met haar kennisniveau.
Naast het organiseren van protesten hebben de studenten ook verschillende taken op hun faculteit zoals teambuilding en het versterken van eenheid door vrijetijdsactiviteiten, waaronder ook een workshop Nederlands.
De studenten zetten hun strijd dus zowel op straat als op de universiteiten voort. Hoewel er geen einde van de blokkade in zicht is, lijkt de politieke toekomst van de protesten toch onzeker.
Geen enkele totalitaire regering wil studenten zien protesteren als zij aan de macht is. Het is belangrijk op te merken dat de huidige generatie voor het eerst in hun leven geconfronteerd wordt met serieuze protesten. Het is wel zo dat in Servië in principe elke drie decennia zulke grote protesten plaatsvinden. Tot nu toe hebben de studenten bewezen dat zij met succes antwoord geven op wat zij zien als de grootste bedreiging voor de menselijke waardigheid, onderwijs en cultuur.
Luka Ratić is tweedejaarsstudent Vakgroep neerlandistiek te Belgrado.
Laat een reactie achter