Mijn collega bij Nederlands in Nijmegen, Lotte Jensen, schreef een boek Rampen. Wat kunnen we leren over Nederland aan de hand van rampen en de menselijke reacties daarop? … [Lees meer...] overLotte Jensen over rampen
Postkoloniale taalkunde buiten de Verenigde Staten
Ik heb nu wel zo'n beetje gezegd wat ik te zeggen heb over de boeken Decolonizing linguistics en Inclusion in linguistics. Eén aspect wil ik er nog wel uitlichten, dat niet zozeer te relateren is aan een individueel artikel, maar aan de samenstelling van deze bundels als geheel. En dat is dat de blik op het leven zo Amerikaans is. Als de hele wereld nu maar één groot Amerika … [Lees meer...] overPostkoloniale taalkunde buiten de Verenigde Staten
Discriminatie, taalkunde en de ‘gemeenschap’
Ik ben nu al een eind gevorderd in het tweetal boeken Decolonizing linguistics en Inclusion in linguistics. Bij mijn bespreking van het eerste hoofdstuk benoemde ik al iets dat me behoorlijk dwars is gaan zitten: het grote geloof in de community. De mensen waarom het gaat als je streeft naar meer inclusiviteit in de wetenschap, bevinden zich in de visies van de auteurs allemaal … [Lees meer...] overDiscriminatie, taalkunde en de ‘gemeenschap’
Kreupeltaalkunde
Er is in de taalkunde, en in veel menswetenschappen, de laatste decennia betrekkelijk veel aandacht voor het feit dat mensen een lichaam hebben. Mensen verzetten zich tegen de gedachte dat ons denken zich in een platoonse abstracte wereld bevindt, ver weg van ons vlees en bloed. Toch heeft in ieder geval in wat ik allemaal gelezen heb, het idee van embodied cognition (denken in … [Lees meer...] overKreupeltaalkunde
Het eerste kwart: Clark Accord, Bingo!
Het ging daarbij dan ook nog eens over mensen waarover je niet zo vaak leest. Wie kent de bingosubcultuur waarin vooral sommige Surinaamse vrouwen zich aan het begin van deze eeuw onderdompelden? De vrouwen over wie Accord schrijft hebben hun leven op geen enkele manier onder controle. Ze worstelen met schulden, ze worstelen met onbetrouwbare mannen, ze worstelen met elkaars … [Lees meer...] overHet eerste kwart: Clark Accord, Bingo!
Het smerige schip van de taalwetenschap
Ik heb het boek Decolonizing linguistics nu uitgelezen. Ik heb over een aantal hoofdstukken apart geschreven - de hoofdstukken die ik oversloeg waren naar mijn smaak over het algemeen te Amerikaans, bijvoorbeeld omdat ze allerlei suggesties deden over het onderwijs die alleen in een Amerikaans systeem passen, naar ijn idee. Wat me alles bij elkaar opvalt is dat het … [Lees meer...] overHet smerige schip van de taalwetenschap
Johan Derksen als Groot Schrijver
Ik heb net Sander Bax' interessante literatuurgeschiedenis Schrijversmythen gelezen waarin hij onder andere uiteenzet hoe het beeld van de Grote Schrijver die geheel en al autonome literatuur bedrijft – literatuur die op zichzelf staat, een ding is, en waarbij de Grote Schrijver alleen verantwoordelijk is voor de kwaliteit van het gebodene, niet voor de inhoud ervan. Zodat … [Lees meer...] overJohan Derksen als Groot Schrijver
Historische taalkunde en syntaxis na het kolonialisme
Stel dat we ervan overtuigd zijn dat het belangrijk is om het vak te 'dekoloniseren', dat wil zeggen minder vanzelfsprekend alleen te laten gaan over witte mensen met hun witte taal, wat betekent dat dan in de collegezaal? Ook daarop proberen hoofdstukken in het boek Decolonizing linguistics een antwoord te geven. Twee van die hoofdstukken gaan over deeldisciplines waaraan … [Lees meer...] overHistorische taalkunde en syntaxis na het kolonialisme
Waarom zoveel taalkundestudenten wit zijn
Een van de problemen van de taalwetenschap is dat het een heel erg witte wetenschap is. Dat geldt trouwens ook voor de neerlandistiek: het lukt nauwelijks om mensen te trekken die een andere kleur hebben dan wit. Wat eraan te doen? Daarover gaat (niet voor de neerlandistiek, wel voor de taalkunde) een hoofdstuk van de Amerikaanse taalkundige Lynette Arnold aan het boek … [Lees meer...] overWaarom zoveel taalkundestudenten wit zijn
Hoe reëel is de taalkloof?
Je vindt het al een jaar of dertig in wetenschapscommunicatie: het verhaal dat er tussen arme en rijke kinderen een 'taalkloof' bestaat van ongeveer 30 miljoen woorden. Als ze een jaar of vier zijn zouden kinderen van rijke ouders ongeveer 30 miljoen meer woorden gehoord hebben dan kinderen van arme ouders. Die observatie, en de term 'taalkloof' (language gap) komen uit een … [Lees meer...] overHoe reëel is de taalkloof?
Bestaat er politiek neutrale taalwetenschap?
Het is een interessant punt, dat de Amerikaanse geleerde Aris M. Clemons maakt in de bundel Decolonizing linguistics: Apolitieke taalkunde bestaat niet, en moet ook niet bestaan. Dat is ook meteen (in het Engels) de titel van haar artikel, dat ze zelf als volgt samenvat: Dit hoofdstuk stelt dat wetenschappelijke objectiviteit, en de idealisering ervan, zelf een ideologie is … [Lees meer...] overBestaat er politiek neutrale taalwetenschap?
Het eerste kwart: Ruth Lasters, Poolijs
De ene keer in mijn leven dat ik in een literaire jury was beland, leerde ik de term dichtersroman. Degene die het woord, achteloos alsof iedereen het altijd over dat soort dingen heeft, gebruikte, bedoelde het geloof ik niet als compliment. Maar ik houd wel van het genre: een prozagedicht van ruim 150 pagina's, waarin het vooral gaat om sfeer en taal. Poolijs, het … [Lees meer...] overHet eerste kwart: Ruth Lasters, Poolijs
Voor een caraïbische taalkunde
Het is een confronterend stuk, dat Ben Braithwaite en Kristian Ali schreven voor het boek Decolonizing Linguistics: een hoofdstuk waarin ze laten zien hoe centralistisch het academisch bedrijf nog altijd is – een bedrijf waarin er bepaalde centra van onderzoek zijn waar zogeheten excellent onderzoek wordt gedaan en waar de onderzoekers eigenlijk geen kennis hoeven te nemen van … [Lees meer...] overVoor een caraïbische taalkunde
De erfenis van Paul Broca
Iedere student taalwetenschap komt minstens één keer tijdens haar studie de naam tegen van Pierre Paul Broca (1824–1880), vooral vanwege het hersengebiedje dat naar hem genoemd is en waar in ieder geval een deel van het menselijk spraakvermogen geconcentreerd lijkt te zijn. Broca werd in zijn onderzoek gedreven door racistische motieven, en hij deed bovendien heel slecht … [Lees meer...] overDe erfenis van Paul Broca
De taalkunde dekoloniseren
Twee boeken staan momenteel – in ieder geval in mijn hoekje van deze grote wereld – hoog op de taalkundige agenda: Decolonizing linguistics en Inclusion in linguistics. Beide zijn uitgegeven door Oxford University Press en geredigeerd door Anne H. Charity Hudley, Christine Mallinson en Mary Bucholtz, drie taalwetenschappers in de Verenigde Staten. De boeken zijn ook open … [Lees meer...] overDe taalkunde dekoloniseren
Leve de internationalisering
Een van de mooiere dingen die de Nederlandse universiteiten de afgelopen decennia is overkomen, is de internationalisering – de toevloed van buitenlanders, vooral studenten, naar onze collegezalen. De lof ervan is al vaker gezongen: de mogelijkheden die het allen die in zo'n zaal geeft tot een bredere blik, een andere kijk op de aangeboden inhoud én op het leven. Als ik in … [Lees meer...] overLeve de internationalisering
Homoseksualiteit als literatuur
Als iemand vraagt wat je eigenlijk hebt aan onderzoek naar literatuur, geef die iemand dan het boek Anders dan de anderen van Mary Kemperink. De ondertitel is Homoseksualiteit op het snijvlak van literatuur en wetenschap, en ze laat erin in veel detail zien hoe met name in de negentiende eeuw het idee van homoseksualiteit als een manier van zijn vorm kreeg, en hoe dat gebeurde … [Lees meer...] overHomoseksualiteit als literatuur
Gehoord moeilijk
Soms is het warm, maar soms is het ook heel erg warm. Of vreselijk warm. Ongebruikelijk, verschrikkelijk, ongewoon warm. Maar zelden hoor je iemand over het weer dat gebruikelijk, prettig of gewoon warm is. Bepaalde bijwoorden (vreselijk, ongebruikelijk) kun je gebruiken om een bijvoeglijk naamwoord (warm) te versterken; maar andere kunnen dat niet. Wat verklaart dat? Daarover … [Lees meer...] overGehoord moeilijk
Het eerste kwart: Maarten ’t Hart, Het psalmenoproer
Over welke tijd gaat Het psalmenoproer (2006) van Maarten 't Hart? Dat lijkt meteen duidelijk: het boek speelt zich af in het Maassluis van de 18e eeuw, met een nadruk op de jaren zeventig van die eeuw, de jaren dat zich in het stadje een bizarre reeks gebeurtenissen voordeden, die zelfs de website van de Canon van Nederland haalden: het psalmenoproer. Nadat de Maassluizers, … [Lees meer...] overHet eerste kwart: Maarten ’t Hart, Het psalmenoproer
Waar slaat het allemaal op?
Op Amerikaanse colleges en universiteiten bestaat het fenomeen van de Great Books Lectures: een cursus die gebaseerd is op meesterwerken van de wereldliteratuur. In de handen van een goede docent kan dat een heel inspirerend vak zijn in de waardigste humanistische traditie: in Homerus, Dante en James Joyce vinden docent en studenten uiteindelijk zichzelf terug. Jan Konst, … [Lees meer...] overWaar slaat het allemaal op?
Woorden zijn cultuur
Een vrij waarschijnlijk universeel kenmerk van talen is dat ze woorden hebben: de stroom geluiden die uit iemands mond komt, kan worden opgehakt in kleinere stukjes die een vrij duidelijke betekenis hebben en met die betekenis vaker voorkomen in andere stromen geluiden. De grootte van woorden kan verschillen – in onze taal zijn heel veel woorden eenlettergrepig, behalve … [Lees meer...] overWoorden zijn cultuur
Hoe oerang oetans over lange afstand krijten
Een van de fascinerende onderzoeksgebieden van onze tijd is de bioakoestiek - de studie van geluiden die dieren maken en de manier waarop ze met die geluiden communiceren. Dat onderzoek heeft onder andere opgeleverd dat in ieder geval alle zoogdieren inderdaad met geluid communiceren met zoogdieren, inclusief op het eerste gehoor zulke stille soorten als giraffen (die met hun … [Lees meer...] overHoe oerang oetans over lange afstand krijten
Erudiet boek over dé vraag van de taalkunde
Het boek A Mind for Language van de Nederlandse, maar al heel alang in Amerika werkzame, taalgeleerde Harry van der Hulst is een studieboek over een onderwerp dat al enige tijd door sommige geleerden als 'dood' wordt verklaard: het debat over de vraag of taal aangeboren is of aangeleerd. Hebben wij mensen bij geboorte al kennis over hoe taal in elkaar zit? Of leren we dat … [Lees meer...] overErudiet boek over dé vraag van de taalkunde
dat auchs tich waal ens vegetarisch uts
Een reden waarom het fijn is om taalkundige te zijn: je mag nadenken over de hele kleine dingen die samen ons mens-zijn uitmaken. Vervoegde voegwoorden bijvoorbeeld. Dat laat Astrid van Alem zien in een artikel dat ze schreef voor het tijdschrift Natural Language and Linguistic Theory. Heel veel Germaanse dialecten op het Europese vasteland vervoegen soms voegwoorden. In het … [Lees meer...] overdat auchs tich waal ens vegetarisch uts
Het eerste kwart: René Appel, Loverboy
Waarover gaat Loverboy (2005) van René Appel? Het boek is bij verschijnen aangekondigd als een 'literaire thriller', en als thriller kun je zeggen: het gaat over een vrouw die ontdekt dat haar man vreemd gaat, een pistool koopt en de man in het huis van mijn minnares doodschiet. Of eigenlijk kun je dat dan in het openbaar niet zeggen, want dat is een spoiler. (Hoewel er nog wel … [Lees meer...] overHet eerste kwart: René Appel, Loverboy
