Van Willem Brakman ken ik het verhaal ‘Engel’ uit de bundel Zes subtiele verhalen (1978). Een verhaal over een engel die als een reclamestuntman na een mislukte act uit de lucht tuimelt en neerkomt in het park tussen enkele verzorgingsflats. ‘Tik van een vliegtuig gekregen zeker,’ mompelt de onderdirecteur. De verschijning van de engel van Brakman is in de context van de … [Lees meer...] overEcht een engel
Artikel
‘Nu hoert! Now hear! (As they say in the Low Countries.)’
De sluwe Reinaert de Vos heeft al eeuwenlang een plek in ons collectieve geheugen. Verhalen over zijn vossenstreken behoren tot de canon van het Middelnederlands. Ik leerde op de middelbare school dat rond 1250 een Vlaamse monnik genaamd Willem, die Madocke makede, het gedicht Van den vos Reinaerde schreef. We weten we nauwelijks iets van deze Willem, maar zijn tekst, die een … [Lees meer...] over‘Nu hoert! Now hear! (As they say in the Low Countries.)’
Ontheemd slijt ik mijn trieste levensjaren
Natuurlijk horen vertalingen in een taal ook tot de literatuur van die taal. Jean-Pierre Rawie laat dat overtuigend zien in zijn gecombineerde dicht- en essaybundel Een luchtbel in een vluchtige rivier, waarin hij een ruime selectie opneemt van de poëzievertalingen die hij in de afgelopen decennia heeft gemaakt. Het gaat om gedichten die hij waardeert en die in Nederland niet … [Lees meer...] overOntheemd slijt ik mijn trieste levensjaren
juridificeren / juridiseren
Verwarwoordenboek vervolg (219) juridificeren / juridiseren De woorden worden door elkaar gebruikt, maar juristen zouden hier toch een verschil kunnen maken. juridificeren het verschijnsel dat steeds meer zaken juridisch worden vastgelegd Kijk, zo’n officieel besluit voor het … [Lees meer...] overjuridificeren / juridiseren
Etymologica: een nieuwe verklaring voor ‘Vlaanderen’
Een bevredigende etymologie voor de streeknaam Vlaanderen is al sinds lang een desideratum in de naamkunde. Een van de problemen hierbij is het voorkomen van de twee verschillende nasalen n en m in Vlaanderen en Vlaming, terwijl we toch mogen veronderstellen dat beide vormen samenhangen. De oudste vermeldingen van Vlaanderen dateren uit het begin van de achtste eeuw en hebben … [Lees meer...] overEtymologica: een nieuwe verklaring voor ‘Vlaanderen’
Leve Karel van het Reve!
Op maandag 11 december 1978 ontplofte er in het altijd zo rustig Slavische instituut aan de Utrechtse Zuilenstraat, waar ik op dat moment studeerde, een klein bommetje. Nooit eerder had ik enige emotie gezien bij de beminnelijke maar afstandelijke hoogleraar Slavische letterkunde Jan Meijer. Maar nu liepen de emoties hoog op, en waren heftige discussies hoorbaar tot op de … [Lees meer...] overLeve Karel van het Reve!
Weg met hij, leve zij
In de discussie over persoonlijk voornaamwoorden zijn er twee partijen: de een vindt dat alles bij het oude moet blijven, er zijn twee persoonlijk voornaamwoorden voor de derde persoon enkelvoud, hij en zij en dat moet altijd zo blijven. De andere groep vindt dat de verzameling voornaamwoorden moet worden uitgebreid met bijvoorbeeld hen of die, om niet-binaire mensen mee aan te … [Lees meer...] overWeg met hij, leve zij
Heeft het Fries niet drie klassen regelmatige werkwoorden in plaats van twee?
Wie een leerboek of een grammatica van het Fries openslaat, ziet daar staan dat er in die taal twee klassen van onregelmatige (zwakke) werkwoorden bestaan. Ze worden meestal genoemd naar de uitgang op de infinitief (het hele werkwoord): e-werkwoorden en je-werkwoorden. Ik ben geen beschrijving van het Fries tegengekomen waarin een andere klassenindeling wordt gebruikt dan deze … [Lees meer...] overHeeft het Fries niet drie klassen regelmatige werkwoorden in plaats van twee?
Hand in eigen boezem: de obsessie van de variatietaalkunde
Ik heb in Neerlandistiek wel eens iets van mijn verbazing laten merken over het feit dat een niet gering deel van de literatuurwetenschap, de zusterdiscipline van mijn eigen vak (taalkunde), een enorme interesse heeft ontwikkeld voor genderkwesties. Ik heb dat toen een “obsessie” genoemd, en in een adem gezegd dat ik me stoorde aan de moraliserende toon. Dat klonk onaardig. En … [Lees meer...] overHand in eigen boezem: de obsessie van de variatietaalkunde
Het ware academische leven
In haar voorwoord tot de bundel Campus Fictions. Literary and Intermedial Constructions of the University World merkt Caroline Pauwels, rector van de Vrije Universiteit Brussel, op dat er waarschijnlijk weinig beroepsgroepen zijn waarover zoveel romans worden geschreven als academici. De bundel met geleerde beschouwingen over campus novels van over de hele wereld, of, nou ja … [Lees meer...] overHet ware academische leven
Braak, Suite voor een hypochonder (1980)
Top 20 van Nederlandstalige Protestalbums: 3. Braak, Suite voor een hypochonder (1980) Kort voordat de Nederlandstalige muziek een tijdlang spectaculair populair werd – 1981-1984, de jaren van Doe Maar, Klein Orkest, Het Goede Doel, Toontje Lager, VOF De Kunst en ga zo maar even door – maakte de Utrechtse band Braak haar eerste langspeelplaat Suite voor een hypochonder. Het … [Lees meer...] overBraak, Suite voor een hypochonder (1980)
Etymologica: moe(de)rneuker
Voortaan is maandag op Neerlandistiek etymologiedag: iedere maandag zal een korter of langer etymologisch stuk verschijnen, alternerend geschreven door Hans Beelen, Roland de Bonth, Guus Kroonen, Peter Alexander Kerkhof, Arend Quak, Lauran Toorians, Michiel de Vaan en mijzelf. Andere auteurs zijn overigens van harte uitgenodigd om incidenteel of structureel bij te dragen. Stuur … [Lees meer...] overEtymologica: moe(de)rneuker
Het raadsel van pief-poef-paf
Er is de laatste tijd het een en ander te doen rondom pief-paf-poef. Eind maart meldde Ewoud Sanders in NRC dat hij een zeer oude vindplaats had gevonden voor de uitdrukking: een boekje uit 1721 waarin een 'vechtnar' de uitdrukking tot twee keer bezigt, terwijl hij een oud vrouwtje molesteert. Afgelopen vrijdag maakten Roeland Cortois en Miet Ooms ons op Neerlandistiek … [Lees meer...] overHet raadsel van pief-poef-paf
Sally en zijn hondje (1950)
Jeugdverhalen over joden (142) In deze reeks publiceert Ewoud Sanders het ruwe materiaal voor een in 2022 te verschijnen boek met een analyse van deze bronnen. Auteur: Cornelia Theodora Jongejan-de Groot (1899-1980)Oorspronkelijk Nederlands Herkomst en drukgeschiedenis Sally en zijn hondje is geschreven door Cornelia Theodora Jongejan-de Groot (1899-1980). Zij … [Lees meer...] overSally en zijn hondje (1950)
Top 40 van de Gouden Eeuw – 3b
Om opnames en uitgave van de Top 40 mogelijk te maken, zijn wij een crowdfundingsactie gestart: steunleiden.nl/project/top-40-van-de-gouden-eeuw .Doneer nu en ontvang de cd en/of het liedboek als beloning! Aen Jan Jacobsz Visscher,Schilder en Glaes-Schryver Op deze prachtige melodie vinden we vele contrafacten, meestal geestelijke, vermanende, bespiegelende liederen. Zo … [Lees meer...] overTop 40 van de Gouden Eeuw – 3b
André van Hasselt – zijn Maastrichtse jaren
Op 27 mei 1832 schreef André van Hasselt (Maastricht 1805 - Brussel 1874) aan zijn vriend en latere biograaf Louis Alvin: ‘Shakespeare is naar mijn mening de grootste treurspeldichter van de Nieuwe Tijd. Natuurlijk heeft hij concessies moeten doen aan de slechte smaak van zijn eeuw, maar tot op heden is er geen toneelschrijver geweest die meer heeft van het natuurlijk ware (le … [Lees meer...] overAndré van Hasselt – zijn Maastrichtse jaren
Met betrekking tot de E-ANS
Tijdens mijn studie Nederlands kocht ik de eerste druk van de Algemene Nederlandse Spraakkunst uit 1984 (ANS1). Later vonden ook de twee delen van de tweede druk uit 1997 (ANS2) hun weg naar mijn boekenkast. De recent verschenen derde druk (ANS3) draag ik zelfs altijd bij me en sleep ik echt overal mee naartoe. Niet zo moeilijk, want deze volledig digitale versie heb … [Lees meer...] overMet betrekking tot de E-ANS
Pief poef paf
Gids voor verborgen spraakverwarringen tussen Belgen en Nederlanders (10) intermezzo (2) De landsgrens NL-BE trekt een duidelijke scheidingslijn doorheen het Nederlandse taalgebied voor wat betreft de huidige betekenis(sen) van een handvol woorden en uitdrukkingen; in deze gevallen gebruiken Nederlanders en Belgen dus dezelfde termen maar bedoelen ze er iets anders mee.Het … [Lees meer...] overPief poef paf
Bestaan er nevengeschikte betrekkelijke bijzinnen?
Bij het lezen van negentiende-eeuwse literatuur valt me voortdurend van alles op. Zo kwam ik laatst in de Rimen en teltsjes van de gebroeders Halbertsma de volgende zin tegen: It wie oars sa'n moai faam en dêr ek in goed hert yn siet, mar luftich en wif fan aard, ien dy gau swinke koe.(het was overigens zo'n mooie meid en waar ook een goed hart in zat, maar oppervlakkig en … [Lees meer...] overBestaan er nevengeschikte betrekkelijke bijzinnen?
Internationale voornamen in Nederland
Voornamendrift 81 Een voornaam voor je kind waar je internationaal mee uit de voeten kunt en die in veel landen goed uitspreekbaar is, het kan een keuze van ouders zijn. Ook als ouders een verschillende herkomst hebben zoeken ze vaak een voornaam die voor beide families acceptabel is en komen op een internationale naam uit. Zo’n naam zal trouwens niet in talen hetzelfde … [Lees meer...] overInternationale voornamen in Nederland
Ysengrimus
Geschiedenis van het Nederlands in 100 literaire werken (5) Een eeuw vóór Vanden Vos Reynaerde werd geschreven, verscheen rond 1148 in Gent de Ysengrimus, met verhalen in het Latijn over hoe de vos Reinaert de wolf Isengrim te slim af is. Deze vroege versie van het verhaal, geschreven door iemand die zich Magister Nivardus noemde, is vooral een satire op de corruptie van … [Lees meer...] overYsengrimus
Wijzighinghen
Parthonopeus: editiewerk in uitvoering - deel 15 In de vorige aflevering van deze serie stond de kritiek van Van Berkum op Bormans’ editie van Parthonopeus van Bloys centraal. Na inmiddels heel wat vergelijken tussen mijn eigen diplomatische afschriften (gebaseerd op de fragmenten zelf en foto’s hiervan) en de editie van Bormans, kan ik het alleen maar met Van Berkum eens … [Lees meer...] overWijzighinghen
Geoudehoer (zolang Gods zegen erop rust)
Over Willem Grossouw en Gerard Reve In de nieuwsbrief van Uitgeverij De Weideblik stond eerder dit voorjaar een boekje dat meteen mijn interesse wekte: Een klein wit pannenkoekje: over Willem Grossouw, de dames D en Gerard Reve door Gijsbert Dijker. Het werd aangekondigd voor Hemelvaart en lag inderdaad netjes daags ervoor, gisteren dus, in mijn brievenbus. Het verscheen … [Lees meer...] overGeoudehoer (zolang Gods zegen erop rust)
“Kijk, de keizer heeft geen kleren aan”
Automatiseerbare spellingsregels voor werkwoordsvormen ten dienste van een betere schrijfvaardigheid Blijkbaar heb ik met mijn opiniestukken in De Standaard (06/03/21 en 24/04/21) als een hond door het kegelspel van de werkwoordspelling gelopen. Ze hebben voor veel commotie gezorgd, vooral bij zelfverklaarde taalexperten, maar ook voor positieve reacties van mensen die … [Lees meer...] over“Kijk, de keizer heeft geen kleren aan”
immuun / resistent
Verwarwoordenboek vervolg (218) immuun / resistent De woorden worden wel door elkaar gebruikt, maar er is verschil in betekenis. immuun niet vatbaar, … [Lees meer...] overimmuun / resistent
