Nederlands in Bratislava De afdeling Nederlands in Bratislava is een onderdeel van de vakgroep Germanistiek, neerlandistiek en scandinavistiek van de Comenius Universiteit te Bratislava, de oudste en grootste universiteit van Slowakije. In 2026 mag de opleiding, die opgericht is als een hoofdvakstudie Nederlandse taal en cultuur: vertalen en tolken in bachelor en … [Lees meer...] overComenius Universiteit, waar vertalers en tolken thuis zijn
Artikel
Lief museum
Openbare brief waarmee Aad Meinderts (1957) vanwege het bereiken van de pensioengerechtigde leeftijd als directeur-bestuurder afscheid nam van het Literatuurmuseum / Kinderboekenmuseum, voorgelezen op 12 september in theater Diligentia in Den Haag. Dit is een ingekorte versie. Den Haag, 12 september 2024 Lief museum, Jij bezit al meer dan 2 miljoen brieven, dan kan … [Lees meer...] overLief museum
Het eerste kwart: Manon Uphoff, Vallen is als vliegen
Vallen is als vliegen is het boek dat ik al het vaakst gelezen heb uit de lijst van 50 die ik dit jaar lees: toen het verscheen, ongeveer vijf jaar geleden, en twee jaar geleden, toen ik tijdens de zomer het hele oeuvre las of herlas (en daarover schreef op Neerlandistiek), en een half jaar geleden, als voorbereiding op een gesprek met de schrijver … [Lees meer...] overHet eerste kwart: Manon Uphoff, Vallen is als vliegen
Een gedoemd dichter
(Menno Wigman als vertaler en dichter) Van Nico Keuning Tien jaar geleden maakte ik een wandeling met Menno Wigman in het domein van zijn jeugd in Santpoort-Zuid. Hij vertelde dat hij op zijn zeventiende jaar kinderboekenschrijver wilde worden, of romanschrijver, of dichter. ‘In ieder geval had ik destijds zeker niet uitsluitend voor de poëzie gekozen.’ Maar een … [Lees meer...] overEen gedoemd dichter
Dick ‘zeg maar’ Schoof
Een interessant kenmerk van de huidige Nederlandse premier, drs. Dick Schoof, is dat hij zo slecht spreekt. Nederlandse politici zijn zelden wonderen van retorisch talent, en we hebben eerder premiers gehad waarnaar het moeilijk luisteren was. Maar zelfs Jan-Peter Balkenende kon nog wel uit zijn woorden komen. Het heeft er ongetwijfeld mee te maken dat we gewend zijn aan … [Lees meer...] overDick ‘zeg maar’ Schoof
Jood: een beladen begrip
Van de hand van Ewoud Sanders verscheen vorige week een interessant boek met de niet mis te verstane titel Jood. De vergeten geschiedenis van een beladen woord. Het onderliggende probleem – anders gezegd, waarom is het woord “jood” zo beladen? – is misschien wel het beste geïllustreerd door de spellingswet, die vindt dat het woord met een kleine letter … [Lees meer...] overJood: een beladen begrip
Woordenboeken als wapens voor de rechter
Er zijn vermoedelijk geen woorden waarover zoveel is geschreven als over Jood. Althans, dat meent Ewoud Sanders, en als er iemand is die dat weten kan, is hij dat – de Nederlandse historicus die het allermeest weet over taal. Sanders is zelf ook al heel lang bezig geweest met het onderwerp. Twintig jaar geleden deed hij al onderzoek naar 'het beeld van Joden in de … [Lees meer...] overWoordenboeken als wapens voor de rechter
Van ‘zpel’ tot ‘sich’. Zeventiende-eeuwse kranten in de Republiek en de Spaanse Nederlanden (deel 2)
De oudste kranten in de Republiek en de Spaanse Nederlanden verschillen essentieel van elkaar in opzet, nieuwssoorten en vrijheid van meningsuiting, zo bleek in deel 1. In hoeverre had dat invloed op het taalgebruik? En bestonden er (dialect)verschillen tussen de noordelijke en zuidelijke kranten? Hieronder probeer ik deze vragen met behulp van de computer te … [Lees meer...] overVan ‘zpel’ tot ‘sich’. Zeventiende-eeuwse kranten in de Republiek en de Spaanse Nederlanden (deel 2)
Spookreis of werkelijkheid? Een bizarre ontdekking!
Ging Betje Wolff in 1790 vanuit Frankrijk op en neer naar de Republiek? Op de valreep van het inleveren van mijn manuscript ontdekte ik in het Nationaal Archief in Den Haag een flink aantal documenten die verkeerd ingebonden waren. Ze zaten bij dossiers van 1795, terwijl ze thuishoorden in mappen uit 1790. Het gaat hierin om de toekenning van twee weduwenpensioenen die na … [Lees meer...] overSpookreis of werkelijkheid? Een bizarre ontdekking!
Bijna onzichtbaar
Een mooie najaarszondag in Maastricht, volle straten, gezellige terrasjes en een drukbezochte boekwinkel: de prachtige Boekhandel Dominicanen. Een grote collectie in een fraai oud kerkgebouw. Kennelijk doen ze het goed, want het is er tjokvol kijkers en kopers. Toch schrok ik wat. Pas na lang zoeken vond ik de poëziekast – beter: het poëziekastje. Drie plankjes op … [Lees meer...] overBijna onzichtbaar
Is de krimp in de studentenaantallen erg?
Alle letterenopleidingen van Vlaamse universiteiten hebben de afgelopen decennia te kampen gehad met schrikbarend teruglopende studentenaantallen. De reactie is onveranderlijk: we moeten onze stinkende best doen om abituriënten te rekruteren. Meer is beter. Meer is nodig. Nieuwe programma’s, nieuwe vakken, een ‘letterenoffensief’. We moeten als sandwichverkopers naar scholen, … [Lees meer...] overIs de krimp in de studentenaantallen erg?
Etymologica: als puntje bij paaltje komt
Over hoe in de 17e eeuw de uitdrukking als men pitje bij paaltje brengt ‘als het erop aankomt’ gangbaar was, hoe een eeuw later als ’t pitje bij ‘t paaltje komt opkwam, hoe in de 19e eeuw zowel putje als puntje bij paaltje kwamen, en hoe puntje bij paaltje in de 20e eeuwhet pleit beslechtte. Pitje bij paaltje Het WNT vermeldt citaten met als puntje bij paaltje komt en … [Lees meer...] overEtymologica: als puntje bij paaltje komt
Zeg niet accountmanager maar wel relatiebeheerder
In ons vorige stuk zagen we dat acetylcholine en accountmanager allebei ontleend zijn aan het Engels, maar verder meer verschillen dan gelijkenissen vertonen. Zo heeft accountmanager herkenbaardere Engelse wortels dan het neoklassieke acetylcholine, is het algemener gangbaar dan de medische vakterm en heeft het wel een Nederlandse verwant. Je zou accountmanagers immers volgens … [Lees meer...] overZeg niet accountmanager maar wel relatiebeheerder
Het eerste kwart: Rachida Lamrabet, Vertel het iemand
Als iets de Nederlandstalige romankunst aan het begin van de 21e eeuw karakteriseert is het geloof ik: de wil van de schrijvers om onvertelde verhalen te vertellen, verhalen die tot nu toe taboe waren, verhalen die simpelweg vergeten waren, verhalen die niemand de moeite waard vond, alsnog een vorm te geven. Natuurlijk zijn de boeken die ik dit jaar lees geen willekeurige … [Lees meer...] overHet eerste kwart: Rachida Lamrabet, Vertel het iemand
De stijl van het vermoeden
Deze tekst in afgelopen mei uitgesproken als openingslezing tijdens de jaarlijkse voorleesmarathon van de Mei van Gorter in Zutphen. We beginnen aan een ritueel: de jaarlijkse voorlezing van Mei van Gorter, ‘een gedicht’, zo luidt de ondertitel. In kleine letters, toppunt van bescheiden onbescheidenheid. Jongensonbescheidenheid. Gorter was een jongen toen hij het schreef, … [Lees meer...] overDe stijl van het vermoeden
Dichters over Gorter: Hendrik Marsman (II)
"De Internationale Revue i 10 wil een orgaan zijn van alle uitingen van den modernen geest, een dokumentatie van de nieuwe stroomingen in kunst en wetenschap, philosophie en sociologie." Het klinkt als de eerste zin van een beginselverklaring en dat was het ook. i 10 verscheen van januari 1927 tot de zomer van 1929 en de ambities leken te worden waargemaakt. … [Lees meer...] overDichters over Gorter: Hendrik Marsman (II)
Carolinno Trujillo
Tekening: Robert Kruzdlo … [Lees meer...] overCarolinno Trujillo
‘Morgen sal men van alles nader hooren’
Zeventiende-eeuwse kranten in de Republiek en de Spaanse Nederlanden (deel 1) Begin zeventiende eeuw verschenen de eerste wekelijkse kranten in de Lage Landen. Nieuws werd een belangrijk handelsproduct. Op dat moment maakten de Republiek en de zuidelijke, Spaanse Nederlanden een aparte culturele, religieuze en taalkundige ontwikkeling door: de Spaanse Nederlanden stonden … [Lees meer...] over‘Morgen sal men van alles nader hooren’
Aanbevolen artikelen uit de taalkunde
Wegens naderend pensioen ben ik aan het opruimen geslagen. De kasten op mijn kamer aan Trans 10 zijn een opeenstapeling van opgedane kennis tijdens mijn loopbaan aan de Utrechtse universiteit. Tijdens het opruimen van de vele gekopieerde artikelen, teksten van lezingen en manuscripten die ik in de afgelopen decennia heb verzameld, kwam ik een aantal stukken tegen waar ik graag … [Lees meer...] overAanbevolen artikelen uit de taalkunde
Het begin van de zin: een veelkoppig zinsdeel
We hebben het allemaal geleerd op school. In het Nederlands staat voor de persoonsvorm (maximaal) een zinsdeel. En meestal is dat het onderwerp, maar – wordt er dan snel bij gezegd - het kan eigenlijk ‘van alles’ zijn. Dat ‘van alles’ maakt natuurlijk wel nieuwsgierig. Volgens de grammaticaboekjes zou het gaan om bepalingen of lijdende voorwerpen. Zo’n zinsdeel krijgt … [Lees meer...] overHet begin van de zin: een veelkoppig zinsdeel
Etymologica: de puntjes op de i zetten
Over hoe de Franse uitdrukking mettre les points sur les i in de 19e eeuw aan de basis stond van de Nederlandse uitdrukking de puntjes op de i zetten ‘zeer nauwkeurig te werk gaan’, hoe als eerste Nederlandse variant de uitdrukking de stipjes op de i zetten in 1840 in druk verscheen en hoe de verdere ontwikkeling in het Nederlands verliep. De uitdrukking in het Frans Het … [Lees meer...] overEtymologica: de puntjes op de i zetten
Meer over de spelling van ’t Woudt
Dit artikel is een reactie op een eerder artikel op Neerlandistiek van Alex Reuneker over de spelling van 't Woudt. Als het aan de Commissie Damsteegt had gelegen, die in 1973 het 'Rapport aardrijkskundige namen in Nederland' bij het Ministerie van Onderwijs en Wetenschappen heeft ingeleverd, dan was 't Woudt nu onherroepelijk Het Woud zonder overbodige ballast. Een statige … [Lees meer...] overMeer over de spelling van ’t Woudt
Het eerste kwart: Joke van Leeuwen, Hier
Misschien komt het doordat ik weet dat Joke van Leeuwen óók een groot aantal kinderboeken heeft geschreven, maar ik geloof dat ze zich in haar boeken voor volwassenen iets permitteert dat weinig schrijvers nog durven: een mooi verhaal vertellen. Een verhaal dat zich helemaal niet per se hoeft af te spelen op een plaats die aanwijsbaar is op de kaart – ook al vinden veel … [Lees meer...] overHet eerste kwart: Joke van Leeuwen, Hier
Dick Welsink: een leven gewijd aan de literatuur
Op 25 augustus 2024 overleed Dick Welsink. Hij stond in de literaire wereld bekend als conservator van het Literatuurmuseum, maar vooral als iemand die zich belangeloos inzette voor de erkenning van de waarde van de Nederlandse literatuur. Hij besefte dat auteurs uit het verleden afhankelijk zijn van literatuuronderzoekers, anders worden ze vergeten. Van zijn hand verschenen … [Lees meer...] overDick Welsink: een leven gewijd aan de literatuur
Nonze’nond: is het Brabants ‘total loss’?
Een van de leukste dingen aan taalwetenschapper zijn is dat je elke dag wel taaluitingen hoort of ziet waar je je over kunt verwonderen. Een beetje taalwetenschapper begint die ook meteen te ontleden. Waarom hoor ik wat ik hoor of zie ik wat ik zie? Doen meer sprekers dit? Vind ik het grammaticaal? Hoe komt het dat ik dit wel of niet grammaticaal vind? En zo verder. Dit proces … [Lees meer...] overNonze’nond: is het Brabants ‘total loss’?
