Een geschiedenis van het Nederlands in 196 sonnetten (39) Het Nederlandse sonnet bestaat 450 jaar. Hoe is het de taal in die tijd vergaan? Door Marc van Oostendorp   Wonderlijker, veel wonderlijker dan dat er woorden bij komen in een taal is het dat er af en toe ook woorden verdwijnen. Goed, dat het woord telex aan zijn aftocht begonnen is, valt te begrijpen omdat de … [Lees meer...] overMyn zielzon was vervaaren

Een geschiedenis van het Nederlands in 196 sonnetten (38)Het Nederlandse sonnet bestaat 450 jaar. Hoe is het de taal in die tijd vergaan?Door Marc van OostendorpCasper van BaerleWikipedia kan de tragedies van het bestaan soms onderkoeld samenvatten. Als Casper van Baerle een Amerikaan was geweest, was er een film over zijn laatste levensjaren gemaakt met veel dramatische en … [Lees meer...] overGeniet den orber van dat Hooft

Een geschiedenis van het Nederlands in 196 sonnetten (37)Het Nederlandse sonnet bestaat 450 jaar. Hoe is het de taal in die tijd vergaan?Door Marc van OostendorpDe geschiedenis van het geschreven Nederlands is een geschiedenis van d's en t's: wanneer schrijf je nu het ene en wanneer het andere? In de zeventiende eeuw was de regel eenvoudig: je schreef wat je goeddunkte, en … [Lees meer...] overHelterij

Een geschiedenis van het Nederlands in 196 sonnetten (36)Het Nederlandse sonnet bestaat 450 jaar. Hoe is het de taal in die tijd vergaan?Door Marc van OostendorpIs iemand die zich Rein van Sinne noemt een man of een vrouw? Rein is natuurlijk een mannennaam, maar het ligt misschien meer voor de hand dat een zeventiende-eeuwse vrouw zich zo noemt en een gedicht schrijft namens … [Lees meer...] overVvy nement aen in danck, van die’t ons deed vergaren

Een geschiedenis van het Nederlands in 196 sonnetten (35)Het Nederlandse sonnet bestaat 450 jaar. Hoe is het de taal in die tijd vergaan?Door Marc van OostendorpErgens in de zeventiende eeuw wordt het schrijven van sonnetten een huiselijke aangelegenheid. Je doet het niet langer om te laten zien wat een groot humanist je bent en hoezeer je op de hoogte bent van de laatste … [Lees meer...] overNiet, weerde Vrijenden, om mijn selfs te stellen schrapp

Een geschiedenis van het Nederlands in 196 sonnetten (34)Het Nederlandse sonnet bestaat 450 jaar. Hoe is het de taal in die tijd vergaan?Door Marc van OostendorpIn één traditie in de Nederlandse letteren is het dichten vooral vertoon van virtuositeit – laten zien wat een ingewikkelde regels jij aankunt en dan nog steeds iets zinnigs zeggen. Die traditie is zeker al ouder dan … [Lees meer...] overKeert niet van verdriet tot losse dartelheit

Een geschiedenis van het Nederlands in 196 sonnetten (33)Het Nederlandse sonnet bestaat 450 jaar. Hoe is het de taal in die tijd vergaan?Door Marc van OostendorpAnna Roemersdochter Visscher (1583-1651) werd ook wel de 'wijze Anna' genoemd omdat ze in haar jonge jaren vrome en vermanende gedichten had geschreven. Iedere gelegenheid om de medemens aan te sporen tot inkeer te … [Lees meer...] overBedroeft die ’t missen moet

Een geschiedenis van het Nederlands in 196 sonnetten (32) Het Nederlandse sonnet bestaat 450 jaar. Hoe is het de taal in die tijd vergaan? Door Marc van Oostendorp Wat betekent het als de ene vrouw de andere een sieraad noemt? Kunnen we conclusies verbinden aan het feit dat Katherina Lescailje (1649-1711) haar vriendin Sara de Cajoncle zo noemde in het volgende … [Lees meer...] overSieraat

Een geschiedenis van het Nederlands in 196 sonnetten (31)Het Nederlandse sonnet bestaat 450 jaar. Hoe is het de taal in die tijd vergaan?Door Marc van OostendorpDe Talmoed is vermoedelijk het ideale boek: een verzameling commentaar op een eerder boek, met kritiek op dat commentaar, met discussie over die kritiek en met commentaar op die discussie – een monument voor de … [Lees meer...] overHoe salich comt gij rocken

Een geschiedenis van het Nederlands in 196 sonnetten (30)Het Nederlandse sonnet bestaat 450 jaar. Hoe is het de taal in die tijd vergaan?Door Marc van OostendorpHet Nederlandse sonnet werd geboren in 1556. Over, laten we zeggen, de macrostructuur was daarna lange tijd weinig onduidelijkheid: veertien regels, onderverdeeld als twee keer vier en dan twee keer drie. Aan het … [Lees meer...] overHy wil aan Kindertjes, syn Heyl woord toe doen deelen

Een geschiedenis van het Nederlands in 196 sonnetten (29) Het Nederlandse sonnet bestaat 450 jaar. Hoe is het de taal in die tijd vergaan? Door Marc van Oostendorp Er zijn geloof ik weinig literaire tradities waarin het sonnet zo veelzijdig is als de Nederlandse. In de eerste jaren wijdden de dichters zich nog vooral aan de hoofse liefde in de traditie van Petrarca. Daarna … [Lees meer...] overKick, borr, kick, kick, kick

Een geschiedenis van het Nederlands in 196 sonnetten (28)Het Nederlandse sonnet bestaat 450 jaar. Hoe is het de taal in die tijd vergaan?Door Marc van OostendorpBij de redactie van het Woordenboek der Nederlandsche Taal moeten ze gehouden hebben van Justus de Harduwijn. Regelmatig blijkt als ik een woord opzoek dat precies het sonnet van De Harduwijn gebruikt te zijn als … [Lees meer...] overEen cleyn’ huere gheven!

Een geschiedenis van het Nederlands in 196 sonnetten (27)Het Nederlandse sonnet bestaat 450 jaar. Hoe is het de taal in die tijd vergaan?Door Marc van OostendorpWaarom hebben talen zoveel woorden? Waarom kun je waanzin niet alleen 'waanzin' noemen, maar ook 'gekte'? Omdat je soms je afschuw heel vaak wil uitspreken, maar niet steeds letterlijk hetzelfde wil zeggen.Neem het … [Lees meer...] overLaes! Dees’ eenicheydt

Een geschiedenis van het Nederlands in 196 sonnetten (26)Het Nederlandse sonnet bestaat 450 jaar. Hoe is het de taal in die tijd vergaan?Door Marc van OostendorpMijn favoriete definitie van het leven komt van Justus de Harduwijn. In zijn sonnet Den Sondighen Mensche verhopt door de verdiensten Christi aen het H. Cruys hem naermaels te verblijden noemt hij het … [Lees meer...] overClachten en misbaer, en op het lest de doot

Een geschiedenis van het Nederlands in 196 sonnetten (25)Het Nederlandse sonnet bestaat 450 jaar. Hoe is het de taal in die tijd vergaan? Door Marc van OostendorpJustus de Harduwijn had als jonge katholieke priester opzien gebaard met een bundel liefdesgedichten, de Weerliicke liefden tot Roose-Mond. Later kreeg hij berouw van die lichtzinnigheid en publiceerde … [Lees meer...] overHem mijnen gheest zoo hoogh’ heft in de Locht

Een geschiedenis van het Nederlands in 196 sonnetten (24)Het Nederlandse sonnet bestaat 450 jaar. Hoe is het de taal in die tijd vergaan?Door Marc van OostendorpJe raakt eraan gewend – lettergrepen tellen. Wie genoeg vroeg zeventiende-eeuwse sonnetten leest, weet niet anders meer. Je voelt de regels van twaalf lettergrepen (of dertien als de laatste onbeklemtoond is), je … [Lees meer...] overDe geschiedenis van ooit

Een geschiedenis van het Nederlands in 196 sonnetten (23)Het Nederlandse sonnet bestaat 450 jaar. Hoe is het de taal in die tijd vergaan?Door Marc van OostendorpWie wil leren trommelen, krijgt al snel als oefening: sla met je ene hand regelmatig groepjes van drie (1-2-3-1-2-3) op de tafel, terwijl je met je andere hand even regelmatig groepjes van twee (1-2-1-2) slaat, en de … [Lees meer...] overDuyvel, Weerelt, Vleesch