Door Leonie Cornips Sommige zinnetjes wekken wrevel of hilariteit op. Een beroemd voorbeeld is het gebruik van doen als hulpwerkwoord. ‘Ik ben gewoon timmerman en ik doe timmeren’ zegt een Heerlenaar tegen me. Dit doen bij een zelfstandig werkwoord als timmeren, lijkt een rechtstreekse vertaling uit het dialect. Vandaar dat ik vaak hoor beweren dat doen-zinnen uniek voor … [Lees meer...] overDo you love me?
syntaxis
De oorzaak van mijn hoofdpijn was de moeilijke sommen
Door Marc van Oostendorp Welke werkwoordsvorm moet je plaatsen in: - De oorzaak van mijn hoofdpijn {was / waren} de moeilijke sommen. [1] Het is moeilijk te bepalen. De zinnen klinken allebei een beetje gek, hoewel ik de meervoudsvorm uiteindelijk geloof ik beter vind. De meeste Nederlandstaligen denken daar wel ongeveer hetzelfde over, zij het niet allemaal. Dat bleek uit … [Lees meer...] overDe oorzaak van mijn hoofdpijn was de moeilijke sommen
Men artikel is gedoan wè né
Door Marc van OostendorpIedere zin is een pakketje. In het binnenste zit een gedachte; laten we zeggen 'mijn artikel is af'. Die gedachte vormt zich ergens in het binnenste van je hoofd, en wil eruit - zich nestelen in andermans hoofd.Maar dat gaat zomaar niet! Zodra zo'n zin van mij naar jou moet, moet er pakpapier omheen: het pakpapier van de sociale conventie. Er moeten … [Lees meer...] overMen artikel is gedoan wè né
Op de allereende plaats?
Door Marc van Oostendorp Er gebeurt zoveel tegelijkertijd dat je soms pas jaren later hoort over dingen die naast de deur gebeurd zijn. Zo kwam ik er gisteren toevallig pas achter wat een interessant artikel mijn collega Sjef Barbiers – hij zit hier op het Meertens Instituut twee deuren verder te typen – in 2007 geschreven heeft: een artikel over één en veel. (U moet er … [Lees meer...] overOp de allereende plaats?
Officiële opening Taalportaal.org
Op zaterdag 1 februari 2014 vindt tijdens de Grote Taaldag in Utrecht de officiële opening van Taalportaalplaats. De doelstelling van dit virtuele instituut is om alle bestaande kennis over de Nederlandse en Friese grammatica digitaal beschikbaar te maken voor een internationaal publiek. De afgelopen drie jaar hebben onderzoekers van het Meertens Instituut, de Fryske Akademy, … [Lees meer...] overOfficiële opening Taalportaal.org
Speurtocht: de oudste naam der koning!
Door Marc van Oostendorp Vandaag ga ik eens crowdsourcing proberen, naar aanleiding van een alarmerende ingezonden brief, gisterenavond in NRC Handelsblad: de (mannelijke) genitief ligt op de mestvaalt! Want wat constateert C. Menderhof uit Krimpen aan den IJssel: in de krant was onlangs sprake van het gezicht der Koning, en ook hoort hij regelmatig spreken over de commissaris … [Lees meer...] overSpeurtocht: de oudste naam der koning!
Stramme fossielen
door Gaston Dorren Dat het Nederlands nog wat kliekjes overheeft van de aanvoegende wijs, moge bekend verondersteld worden. Ik heb het over werkwoordsvormen als leve (de koning), zij (het) en ware (het niet). Dat het hier om kleine restjes gaat, blijkt niet alleen uit de betrekkelijke zeldzaamheid van zulke vormen, als schaarse stipjes in een … [Lees meer...] overStramme fossielen
Waar bevindt zich precies ‘de grot tegenover de kerk’?
Door Marc van Oostendorp Toen ik maandag terugkwam op mijn werkkamer, lag de nieuwe er al! We zijn inmiddels beland bij deel IV van zijn monumentale Syntax of Dutch: 375 pagina's over voor- en achterzetsels in het Nederlands. (U kunt het hier gratis downloaden; maar als ware liefhebber koopt u die delen natuurlijk en zet ze te pronken in uw kast.) De … [Lees meer...] overWaar bevindt zich precies ‘de grot tegenover de kerk’?
Verschenen: Syntax of Dutch. Adpositions and Adpositional Phrases
De afgelopen vijftig jaar zijn er talloze wetenschappelijke en vaak specialistische werken over grammatica verschenen. In diezelfde periode is echter niet alleen de discussie over grammatica veranderd, maar ook de presentatie van formele structuren en de interpretatie van informatie. Gedegen antwoorden over de structuur van een bepaalde taal zijn daarom niet eenvoudig te … [Lees meer...] overVerschenen: Syntax of Dutch. Adpositions and Adpositional Phrases
Want boos/verdrietig/bekaf
Door Marc van Oostendorp De American Dialect Society was bij mijn weten een van de eersten ter wereld die een 'woord van het jaar' aanwees. Ze doet dat nog altijd op een bijzonder serieuze manier, zoals alleen al blijkt uit het feit dat ze dat woord altijd aanwijst als het jaar is afgelopen, en niet al in november of zo, wanneer de media er weliswaar op zitten te wachten, … [Lees meer...] overWant boos/verdrietig/bekaf
Kep dat gedaan
Over superzwakke voornaamwoordenDoor Marc van OostendorpEr zijn allerlei verschillen tussen jij en je. Ze klinken natuurlijk anders: jij heeft een volledig uitgesproken tweeklank, en je alleen een stomme e. Ze betekenen soms bovendien iets anders: jij drinkt teveel kan alleen gaan over de aangesproken persoon, terwijl je drinkt teveel ook een … [Lees meer...] overKep dat gedaan
Pas verschenen: Nederlandse Taalkunde (Jrg. 18 – Nr. 3)
Onlangs verschenen: Nederlandse Taalkunde 18 (2013), nr. 3. In dit nummer onder meer twee Dag van de Nederlandse Zinsbouw-discussies.InhoudsopgaveDiscussie ImperatievenDaniël van Olmen De imperatief in de verleden tijdGertjan Postma Forumlezingen … [Lees meer...] overPas verschenen: Nederlandse Taalkunde (Jrg. 18 – Nr. 3)
De mooiste, langste, diepste en laatste zinnen
(voorpublicatie!)Door Marc van OostendorpHet onderstaande is het begin van mijn boek Heb je nou je zin! Een zoektocht naar de mooiste, langste, diepste en laatste zinnen. De uitgever (Prometheus) meldde gisteren dat het van de drukker terug is, maar ik heb het nog niet gezien. Het ligt waarschijnlijk volgende week in de winkel. Lezer van dit blog! U die hier dag … [Lees meer...] overDe mooiste, langste, diepste en laatste zinnen
Een hardnekkige taalfout die nooit de norm zal worden
(Ik meen het.)Door Marc van OostendorpSommige taalfouten blijven altijd bestaan. Ze zullen ook nooit goed gerekend worden, zelfs niet door de zachtmoedigste taalkundige; al is het maar omdat ze altijd randverschijnselen zullen blijven tot het einde der taal, dingen die alleen maar incidenteel en per ongeluk gezegd worden en nooit door grote massa's worden overgenomen.Een … [Lees meer...] overEen hardnekkige taalfout die nooit de norm zal worden
Je en jij
Door Marc van OostendorpWaarom betekent je soms wat anders dan jij? Dat is een van de intrigerende vragen die Bettina Gruber probeert te beantwoorden in het proefschrift waarop ze volgende week hoopt te promoveren (hier).Dat de twee woorden inderdaad soms verschillende betekenissen hebben, was al langer bekend. Gruber geeft er een aantal mooie voorbeelden van:- Als … [Lees meer...] overJe en jij
Vizier neergeslagen
Door Marc van OostendorpHoera! Nederlandse Taalkunde is weer binnen! In het nieuwe nummer vestigt Joost Zwarts de aandacht op de volgende zin van Tonke Dragt:(Tiuri bleef staan en keek naar de vier ridders.) Zij waren in volle wapenrusting, vizier neergeslagen, schild aan de arm, hand op het gevest van het zwaard.Het gaat om de drie zinsstukken na de komma: … [Lees meer...] overVizier neergeslagen
De nieuwe taalregel van 2013
Juryrapport Soms vragen wij op de redactie van Neder-L ons weleens af waar het allemaal naartoe moet. De Nederlandse taal wordt steeds vaker gebruikt door onbevoegden. De diagnose daarvoor is eenvoudig: er zijn veel te weinig taalregels. Je zou eigenlijk willen dat een ieder die onze taal wil schrijven of spreken, allereerst een dik boek van achthonderd bladzijden vol … [Lees meer...] overDe nieuwe taalregel van 2013
Eén tamagotchi, twee tamagotchi
Door Sterre LeufkensHet concept ‘meervoud’ lijkt in het Nederlands vrij simpel geregeld. Als er één exemplaar van iets is, gebruik je enkelvoud; zijn het er meer, dan plak je er -enof –sachter. Maar hierop geldt een uitzondering, die laat zien dat het wat gecompliceerder ligt dan dat.Na een getal groter dan één volgt in het Nederlands namelijk in principe een nomen in het … [Lees meer...] overEén tamagotchi, twee tamagotchi
Mag ik achterlangs je?
Een kind vult de taal aanDoor Marc van OostendorpWe zaten gisterenavond aan tafel, toen Daan, het vierjarige zoontje van mijn vrienden, zich begon te vervelen en besloot om over onze stoelen te lopen. Bij iedere verjaardagsgast waarschuwde hij 'mag ik achterlangs je?'Het was, met zoveel herhaling, moeilijk om géén taalobservatie te doen. Toch leverde niemand commentaar. Het … [Lees meer...] overMag ik achterlangs je?
Nieuw nummer Taal & Tongval over de rechterperiferie van de zin
Er is een nieuw nummer van Taal & Tongval verschenen (jg. 64-1), een thematisch nummer onder redactie van Evie Coussé en Hans Bennis, over "Werkwoordsvolgorde in de rechterperiferie van de Nederlandse zin". Het nummer is te bekijken via www.taalentongval.eu. Daarnaast zijn alle jaargangen vanaf 1990 zijn nu online beschikbaar.Taal & Tongval is een wetenschappelijk … [Lees meer...] overNieuw nummer Taal & Tongval over de rechterperiferie van de zin
7de Dag van de Nederlandse Zinsbouw
Datum: vrijdag 29 november 2013Locatie: Rijksuniversiteit Groningen, Broerstraat 9, zaal A900Website: http://atlas.hogent.be/~disgram/dnz/index.htmDe Dag van de Nederlandse Zinsbouw is een jaarlijkse workshop waar taalkundigen vanuit verschillende achtergronden (disciplines, theorieën) in debat gaan over prominente thema’s die betrekking hebben op de zinsbouw van het … [Lees meer...] over7de Dag van de Nederlandse Zinsbouw
Meertaligheid: de sleuteldebatten
Door Remco KnooihuizenDe meeste Nederlanders leren vanaf hun geboorte Nederlands en gebruiken die taal de rest van hun leven. Meestal leren we er later nog een taal erbij, zoals Engels, Frans of Duits. Hoewel de meesten van ons één moedertaal kunnen aanwijzen, is dit soort meertaligheid wereldwijd de standaard: in veel landen leren kinderen zelfs vanaf hun geboorte al twee of … [Lees meer...] overMeertaligheid: de sleuteldebatten
Meld zich aan!
Door Marc van OostendorpWe waren gisterenmiddag aan het roddelen over de gebiedende wijs (ja, dat doen wij nu eenmaal graag op vrijdagmiddag), toen we ineens op de volgende puzzel stootten: waarom kun je de eerstvolgende zin wel zeggen, en de tweede niet?- Meld u aan!- Meld zich aan! [uitgesloten] Je kunt de vraag ook op een andere manier stellen: wat voor functie heeft … [Lees meer...] overMeld zich aan!
De essentie van taal
Voeg! Korte cursus over de syntactische theorie van Chomsky voor Twitteraars verklaard (slot) Door Marc van Oostendorp De gedachten die Chomsky in de loop van zijn leven over taal ontwikkelde hebben hem beroemd gemaakt – terwijl hij zelf eigenlijk zijn werk als (links) politiek commentator altijd veel belangrijker gevonden heeft. Al meer dan vijftig jaar torent … [Lees meer...] overDe essentie van taal
Hij las wat
Voeg! Korte cursus over de syntactische theorie van Chomsky voor Twitteraars verklaard Door Marc van Oostendorp Eén eigenschap van Chomsky's Voeg-operatie heb ik nog niet onthuld. Die operatie kan twee woorden of woordgroepen samenvoegen tot een nieuwe woordgroep, hebben we de afgelopen dagen gezien. Het voorbeeld dat ik steeds gaf, was: je neemt de en … [Lees meer...] overHij las wat
