Ons bereikt het bericht dat Jeroen Groenendijk (geboren 20 juli 1949) op 17 oktober 2023 is overleden. Groenendijk studeerde Nederlandse taal- en letterkunde, filosofie en Algemene Taalwetenschap aan de Universiteit van Amsterdam, aan welke universiteit hij ook gedurende zijn hele loopbaan verbonden zou blijven. Groenendijk was een wereldberoemd logicus en semanticus, en … [Lees meer...] overOverleden: Jeroen Groenendijk (1949-2023)
taalkunde
Het belang van sibbe
Ons verwantschapswoord sibbe, de evenknie van Engels sib in sibling, was ooit verbonden met gedachten over vrede en verzoening en kon oorspronkelijk wel eens naar achting en zorg verwezen hebben, net zoals de vergeten volksbenaming diede. Sterke banden Heden staat het vrouwelijke sibbe te boek als een woord voor ‘gezamenlijke verwanten’ … [Lees meer...] overHet belang van sibbe
Onfatsoenlijk, regionaal, rechtuit, ongenuanceerd: plat
Wie uit een streektaal-milieu afkomstig is zal het misschien gauwer opvallen, aanduidingen als Haags, Rotterdams, Twents worden geregeld toelichtend voorafgegaan door het bijwoordje plat. (Zie hiervoor op diverse plaatsen in mijn blog, korte samenvatting: plat zegt in die gevallen vooral iets van de afzender en minder van de genoemde … [Lees meer...] overOnfatsoenlijk, regionaal, rechtuit, ongenuanceerd: plat
Belangrijke vragen
De betekenis van woorden (5) Stel, je bent een beginnend politicus. Enigszins naïef probeer je enkele vanzelfsprekende kleine maatregelen voor te stellen, waar onmogelijk iemand tegen kan zijn, denk je. Bijvoorbeeld het tegengaan van klimaatverandering, verkleining van de landbouwsector, of humanere opvang van vluchtelingen. Natuurlijk sta je graag in goed contact met je … [Lees meer...] overBelangrijke vragen
Jo en Joshua: een voetnoot bij de geschiedenis van de taalkunde
Het is altijd goed bij tijd en wijle even stil te staan bij de reuzen op wier schouders wij staan. De bovenstaande foto, die ik ontving van Gert Dirksen van Antiquariaat Paradox, vormt daartoe een mooie aanleiding. Op de foto staan Jo Daan en Joshua Fishman. Jo Daan was decennialang hoofd van de afdeling Dialectologie van wat tegenwoordig het Meertens Instituut heet. Een van … [Lees meer...] overJo en Joshua: een voetnoot bij de geschiedenis van de taalkunde
Zullen we het eens over de taalcompetenties Engels van de Vlaamse jeugd hebben?
Kinderen die in Vlaanderen opgroeien hebben aan het einde van het basisonderwijs een gemiddelde woordenschat Engels van 3000 woorden. Dat toonde onderzoek van KU Leuven onder leiding van Elke Peters aan. Die woordenschat is de goed meetbare indicator van functionele taalcompetenties die deze jonge kinderen in staat stellen om – veelal in een vrijetijdscontext – allerlei … [Lees meer...] overZullen we het eens over de taalcompetenties Engels van de Vlaamse jeugd hebben?
Kees
Iedereen die de afgelopen pakweg 25 jaar weleens een begrijpelijk woord over het Nederlands geschreven heeft, kent hem: Kees van der Zwan, die vandaag afscheid neemt van Onze Taal waar hij de laatste jaren 'hoofdredacteur' heette, terwijl hij dat feitelijk al decennia was. Hij is eerder deze maand met pensioen gegaan, vandaag wordt dat gevierd. Neem een nummer van dat … [Lees meer...] overKees
Neuzelen en geneuzel: over z’n grootste populariteit heen
Even doorgaan op wat Hero Brinkman in 2011 volgens de Handelingen zei? Hij sprak van geneuzel in de ruimte. Het allereerste geval dat ik kon vinden van het woord geneuzel dateert van een kleine 20 jaar tevoren. De vader van de huidige minister Van Gennip (Sociale Zaken) vroeg zich in 1993 in de Eerste Kamer af: “Ik weet niet of de term geneuzel ook … [Lees meer...] overNeuzelen en geneuzel: over z’n grootste populariteit heen
Blijven en bliuwe
Is in it skriuwen fan in Nederlânsk-Frysk wurdboek makliker as in Nederlânsk-Ingelsk wurdboek? Ja en nee. Ja, want blijven is yn it Ingelsk to stay, to remain, to keep en yn it Frysk gewoan bliuwe. Mar net altyd makliker, want net altyd kinne je blijven yn it Frysk oersette mei bliuwe. Wy sizze it yn it Frysk gauris oars as yn it Nederlânsk. Sjoch mar nei de folgjende … [Lees meer...] overBlijven en bliuwe
De leunstoeltaalkundigen slaan terug
Interensant nieuw artikel, geschreven voor het Oxford Handbook of Philosophy of Linguistics, maar nu al in een vroege versie op het internet, over Onderzoeksmethoden in de leunstoeltaalkunde van de Canadese taalkundige Charles Reiss. De filosofie van de taalkunde is de studie van – of de discussie over – vragen als: wat bestudeert de taalwetenschap eigenlijk? En hoe? Over … [Lees meer...] overDe leunstoeltaalkundigen slaan terug
Op zoek naar zinnige zwamnamen
Het getuigt niet van een diepe band met het land dat we inheemse paddenstoelen vaak aanduiden met vreemde woorden als amaniet, boleet en mycena—en dat terwijl het Duits eigen goed als Wulstling, Röhrling en Helmling heeft. Er is werk aan de winkel! Volksnamen Onze taal heeft zwam bij erfenis uit het Germaans en kent ook al … [Lees meer...] overOp zoek naar zinnige zwamnamen
Van “zich in de ruimte houden” naar gezwam en geklets
Hoe de beschaving zich ontwikkelt Enkele bekende oppositionele Volksvertegenwoordigers uit het begin van de 20ste eeuw (zoals J.H.A. Schaper, E.M. Teenstra, A.B. Kleerekoper, D. Bos) mochten op basis van hun positie kritisch zijn tegenover een kabinet, ze konden desondanks beheerst uitdrukking geven aan hun kritische aanmerkingen. Uit ons perspectief is het toch niet … [Lees meer...] overVan “zich in de ruimte houden” naar gezwam en geklets
“Minne bak”
Okkerdeis frege in kollega op ’e Akademy wat ik bedoelde mei “minne bak”. Ik skeat fuortendaalks yn ’e ferdigening. “Kinst dat net? Dat is dochs hiel gewoan Frysk!” Ik blufte eins, want as sy as beropsfries de útdrukking net kin, is it miskien dochs net sok “gewoan Frysk”. “Minne bak” is suver myn standert-reaksje as der wat negatyfs bart. In soarte fan negative ferzje fan … [Lees meer...] over“Minne bak”
Taalvrouw
Niemand had zijn mond voorbij gepraat. Daarom was Frieda Steurs, directeur van het Instituut voor de Nederlandse Taal en hoogleraar aan de KU Leuven, volledig verrast door de academische zitting die in het geheim was georganiseerd ter gelegenheid van haar 65e verjaardag en daarmee van haar emeritaat aan die universiteit. Verguld was ze ook met het liber amicorum In … [Lees meer...] overTaalvrouw
Hier leert men Nederlands
In 1930 werd de omroep NIR opgericht, het Nationaal Instituut voor Radio. Vanaf het begin had de voorloper van de VRT zowel een Franstalige als een Nederlandstalige afdeling. Het was van groot belang dat de presentatoren zich bedienden van correct en elegant Nederlands. Dat leidde tot strenge selecties en feedback met 'blauwe brieven'. Daarnaast werden programma's … [Lees meer...] overHier leert men Nederlands
4e Dr Lou Spronck-lezing terugkijken
De 4e Dr Lou Spronck-lezing is in september gegeven door Miet Ooms. De titel luidde: 'Algemeen Nederlands of eigen Nederlands? Over het Nederlands dat we delen en dat ons soms scheidt'. Over de Dr Lou Spronck-lezing De leerstoel Taalcultuur in Limburg (Universiteit Maastricht, Faculty of Arts and Social Sciences FASoS) heeft in 2016 de Dr. Lou … [Lees meer...] over4e Dr Lou Spronck-lezing terugkijken
Het tweede nummer van de 28ste jaargang van Nederlandse Taalkunde
Dutch Linguistics biedt opnieuw belangwekkende taalkundige inzichten over het Nederlands: Het hele nummer kunt u hier raadplegen: https://www.aup-online.com/content/journals/13845845/browse Artikelen kunt u indienen op het redactionele adres: nedtaal@aup.nl. … [Lees meer...] overHet tweede nummer van de 28ste jaargang van Nederlandse Taalkunde
De þ die een s werd
Menige moedertaalspreker van Nederlands, Duits of Frans maakt van de Engelse th een s en zegt niet I think maar I sink. Lach erom maar weet: onze eigen taal had ooit dezelfde th, de Germaanse þ, en die heeft zich soms ontwikkeld tot een s. Klankverschuivingen Spelling daargelaten, de … [Lees meer...] overDe þ die een s werd
Fûgelnammen
Der is grutte kâns datsto tsjin it grien-giel-swarte fûgeltsje dat sa fleurich heech yn 'e beam sit te fluitsjen en yn it fûgelhokje yn dyn tún briedt koolmees seist. Wy brûke gauris de Nederlânske namme om fûgels, ynsekten en blommen mei oan te tsjutten. Tink bygelyks oan nylhoars/nijlpaard, gersrûp/emelt of bûnte kjifkrobbe/bonte knaagkever, hoewol't Omrop Fryslân de Fryske … [Lees meer...] overFûgelnammen
Waarom het Engels: Unieker dan je denkt
De verenglishing van het Nederlands in Vlaanderen (2.2) In deze reeks vertellen onderzoeker Eline Zenner en taalliefhebber Jan Hautekiet het verhaal van de ‘verenglishing’ van het Nederlands in Vlaanderen. Een overzicht van de afleveringen in de aangroeiende reeks vind je hier. In dit stukje bespreken we wat het Engels nu precies uitzonderlijk maakt. In de volgende … [Lees meer...] overWaarom het Engels: Unieker dan je denkt
Waarom het Engels: De boomer en de millennial
De verenglishing van het Nederlands in Vlaanderen 2.1 In deze reeks vertellen onderzoeker Eline Zenner en taalliefhebber Jan Hautekiet het verhaal van de ‘verenglishing’ van het Nederlands in Vlaanderen. Een overzicht van de afleveringen in de aangroeiende reeks vind je hier. In dit stukje gebruiken ze hun eigen ervaringen met het Engels doorheen hun leven, Jan als boomer … [Lees meer...] overWaarom het Engels: De boomer en de millennial
Laten we het over de toekomst hebben
De betekenis van woorden (4) Taal lijkt soms heel eenvoudig. Over het verleden praten we in de verleden tijd, over het heden in de tegenwoordige tijd, en over de toekomst in de toekomende tijd: Ik liep – ik loop – ik zal lopen. Maar zo simpel is het niet. Het tijdsysteem in de taal zit heel anders in elkaar dan het lijkt, en dan vooral de toekomende tijd. De verleden … [Lees meer...] overLaten we het over de toekomst hebben
Een andere naam voor een oude bekende
Sinds de laatste ijstijd is hij op eigen kracht wel nooit zo ver noordelijk als Nederland gekomen, getuige ook de zuidelijke oorsprong van zijn naam kastanje. Toch verdient deze boom ook een of twee namen vanuit de wortels van onze eigen taal. We hebben het hier over de tamme kastanje, die zich vooral kenmerkt door zijn glanzend bruine, eetbare noten in groene … [Lees meer...] overEen andere naam voor een oude bekende
Meertalige boeken
Je ziet meertalige boeken steeds vaker, in de bieb of boekenwinkel, maar ook op scholen. Het zijn boeken waar hetzelfde verhaal in twee of meer talen wordt verteld, meestal met de ene taal links en de andere taal rechts, of onder elkaar. Een andere variant is een digitale prentenboek dat in verschillende talen wordt voorgelezen, bijvoorbeel via een app of website. Maar hoe kun … [Lees meer...] overMeertalige boeken
De verenglishing van het Nederlands in Vlaanderen
Inleiding In deze reeks vertellen onderzoeker Eline Zenner en taalliefhebber Jan Hautekiet het verhaal van de ‘verenglishing’ van het Nederlands in Vlaanderen. Een overzicht van de afleveringen in de reeks vind je hier. Hieronder een inleiding op de reeks en een blik op de bedoeling erachter. Eind 2019 volgden wij mekaar op als sprekers op een studiedag over de toestand … [Lees meer...] overDe verenglishing van het Nederlands in Vlaanderen
