Onverwachte taalvragen in de Nationale Wetenschapsagenda (1) Door Marc van Oostendorp In deze zomerserie ga ik in op voor taalkundigen onverwachte vragen die 'het publiek' gesteld heeft aan de Nationale Wetenschapsagenda. Een van de ideeën achter die agenda is dat de wetenschap onverwachte vragen uit het publiek krijgt aangereikt. Vervolgens zijn wetenschappers zelf ook en … [Lees meer...] overHoe kan de Nederlandse taal aangepast worden aan de hedendaagse gender-realiteit?
taalverandering
Na aanleiding van
Door Marc van OostendorpKan een grammaticus eigenhandig het taalgevoel van vele generaties na hem beïnvloeden? Het begon gisteren met een tweet van de bekende taalkundige Jan Renkema:Steeds vaker 'na' i.p.v. 'naar'. Google, meer dan 340.000. 'Naar' 6,4 miljoen pic.twitter.com/7W1w9zaEnh— Jan Renkema (@Jan_Renkema) 16 juli 2015Ik word altijd achterdochtig als ik 'steeds vaker' … [Lees meer...] overNa aanleiding van
Tschijnt
Door Marc van Oostendorp Wat voor woord is tschijnt? Het lijkt op het eerste gezicht enkel en alleen een verbogen werkwoord: Tschijnt te gaan regenen. In een nieuw artikel in Studia Linguistica laten Julie Van Bogaert en Torsten Leuschner zien dat het woord in sommige regio's aan het veranderen is in een woordje dat je vrijelijk door een zin kunt strooien, … [Lees meer...] overTschijnt
Als ik jou was, zal ik alles bewaren
Door Marc van OostendorpHoe staat het ondertussen met was zal? Vijf jaar geleden openden we het Meldpunt Taal – dat staat nog steeds open voor al uw meldingen – en al snel haalde ik daar de eerste observatie uit. Een lerares meldde dat haar leerlingen dingen schreven zoals 'als ik jullie was, zal ik het doen'.Daar had ik toen nog nooit van gehoord. Ik kon ook … [Lees meer...] overAls ik jou was, zal ik alles bewaren
Beter bedenken we ff een nieuwe zinsbepaling
Door Maartje LindhoutSinds een paar jaar begint een echt goed voorstel bij voorkeur met 'beter'. Althans, bij jongeren. Beter koop jij ook even een kaartje. Beter is het morgen wel mooi weer. en Beter gaan we eerst naar het strand. zijn nu redelijk gebruikelijk, terwijl je die laatste zin voorheen zou corrigeren tot We kunnen beter eerst naar het strand … [Lees meer...] overBeter bedenken we ff een nieuwe zinsbepaling
Hoe mensen taal veranderen
Door Marc van OostendorpEr is een nieuw tijdschrift: het Journal of Historical Sociolinguistics! De eerste nummers zijn gratis online te lezen. Hoera!'Historische sociolinguistiek' is een vreemde term. Een van de grote wonderen van de menselijke taal is dat ze nooit stil staat. Geen enkele menselijke taal werd ooit op precies dezelfde manier gesproken door oma als door … [Lees meer...] overHoe mensen taal veranderen
En nee
Door Marc van OostendorpHier is een stijlfiguur die me al een tijdje intrigeert. Gisteren stond hij bijvoorbeeld op het weblog Amayzine:Casten is kijken of je gekozen wordt voor de show en fitten is, je voelde het al, je pakje passen. En nee, die verschillende opdrachtgevers houden geen rekening met elkaar dus op jouw schema staat vaak dat je op drie plekken tegelijk moet zijn. … [Lees meer...] overEn nee
Allebei wat anders
Door Marc van OostendorpIn deze video leg ik uit waarom mensen er bezwaar tegen hadden dat ik geen stropdas droeg en wat ze tegen me zeiden over anders. … [Lees meer...] overAllebei wat anders
Enniewee
Door Marc van OostendorpIs anyway een Nederlands woord? Ik hoor het regelmatig mensen gebruiken in Nederlandse zinnen; is dat een argument? Schakelen die mensen misschien in de loop van hun Nederlandse conversatie heel even – voor de duur van één woord – over naar het Engels om meteen daarna weer terug te keren? Of hebben we het woord inmiddels in onze woordenschat … [Lees meer...] overEnniewee
Hockeyblaadjesstijl
Door Marc van Oostendorp In het Engels zijn er hele "websites" aan gewijd, maar voor het Nederlands moeten we het doen met af en toe een "tweet":Haha! Leestekens zijn best lastig. #deventer pic.twitter.com/jdeZawo32G— Arjan van der Meij (@arjanvandermeij) 31 mei 2015Het "onnodige" aanhalingsteken – wie is niet groot geworden door erom te lachen? Op het internet kun je dat … [Lees meer...] overHockeyblaadjesstijl
Nu komt de uit de
Door Marc van Oostendorp "Dit is een gevalletje aap-mouw", zei een collega gekscherend. Want dat is de toon waarop die dingen gezegd worden: ironisch. Je hoort het de laatste tijd vaker, of ík hoor het in ieder geval de laatste tijd vaker, samenvattingen van spreekwoorden in twee zelfstandig woorden: 'spijker-kop', 'zwaluw-lente', 'boer-kiespijn'. Het zijn geloof ik altijd … [Lees meer...] overNu komt de uit de
Ik luk dat
Door Marc van Oostendorp"Taalverandering waar je bijstaat," meldde onlangs een jonge moeder op Facebook. Haar zoontje had gezegd Ik luk dat.Het is helemaal niet onwaarschijnlijk dat het Nederlands inderdaad dat zoontje gaat volgen. Wie weet wat de eenentwintigste eeuw ons nog allemaal gaat brengen! De verandering gaat in ieder geval de juiste kant op.Waarom is de ene woordgroep … [Lees meer...] overIk luk dat
Nog nooit heeft iemand een vis ingeslapen
Door Marc van OostendorpHet was me nog niet eerder opgevallen, maar nadat ik een melding las op Meldpunt Taal ineens wel: inslapen is aan het veranderen in een overgankelijk werkwoord. Het kan een zelfstandig naamwoorddragen:Een kop op metronieuws.nl: "Kat per ongeluk ingeslapen; meisje (10) ontroostbaar". Een zin uit de inleiding: "Het dier werd zonder … [Lees meer...] overNog nooit heeft iemand een vis ingeslapen
De taal langzaam veranderen!
Door Marc van Oostendorp René Appel toen hij de taal nog snel wilde veranderen. Nu gaan we het krijgen! dacht ik verheugd toen ik in de nieuwe Onze Taal een artikel van René Appel zag staan, de beroemde schrijver en voormalige taalkunde-hoogleraar. Dat artikel heeft als titel Hoe snel laten we de taal veranderen? en als ondertitel Pleidooi voor … [Lees meer...] overDe taal langzaam veranderen!
Het leven van een taalfout
Door Leonie CornipsIk hoorde voor het eerst ‘hun hebben dat gedaan’ toen ik begin jaren tachtig naar Amsterdam verhuisde. In ‘hun hebben’ is ‘hun’ onderwerp dat volgens de norm ‘zij’ zou moeten zijn zoals in ‘zij hebben dat gedaan’. De toenmalige minister Plasterk, als voorzitter van de Nederlandse Taalunie verfoeide sterk dit gebruik van hun in zijn column in NRC.Next van … [Lees meer...] overHet leven van een taalfout
Te gast zijn over
Door Marc van OostendorpHet gebeurde gisterenavond bij DWDD: minister Dijsselbloem was er te gast over Griekenland. Maar eerder deze week was Joris Luyendijk al te gast bij VPRO Boeken over zijn nieuwe boek, terwijl Jinek meldde:Vanavond:@BramvanOjikGL & @bpschut zijn te gast over jihadisten. Moeten we hun Nederlanderschap innemen? #jinek pic.twitter.com/IYsTzfI8oV— Jinek … [Lees meer...] overTe gast zijn over
GLIMS workshop over ditransitieve constructies, Gent, 24 februari
Op dinsdagmiddag 24 februari 2015 organiseert de onderzoeksgroep GLIMS van de Universiteit Gent een informele workshop over variatie en verandering in datieve en ditransitieve constructies. Op het programma staan zes lezingen waarin sprekers van binnen en buiten de UGent hun work-in-progress presenteren op het gebied van taalvariatie en verandering in de ditransitieve en/of … [Lees meer...] overGLIMS workshop over ditransitieve constructies, Gent, 24 februari
Er lopen hier veel beun-de-haasjes
Door Marc van Oostendorp "In de particuliere sector," zei een glazenwasser vorige week in een reportage over de maffia-achtige praktijken onder de zemen en sponzen, "lopen heel veel beun-de-haasjes". Daarmee lijkt de de in die uitdrukking zijn salto te hebben voltooid. Hij is enkele decennia ingezet, toen de BOVAG een campagne inzette om reclame te maken voor het … [Lees meer...] overEr lopen hier veel beun-de-haasjes
’t Poldernederlands is toch echt iets aparts
door Jan StroopOp Wikipediavind je ook een hoofdstuk over het Poldernederlands. Dat gaat over mijn ontdekking en beschrijving van dit sub-ABN. Een intrigerende passage in die tekst is de volgende: “Critici van het concept Poldernederlands wijzen erop dat het verschijnsel van de lager aangezette diftong op zichzelf niet nieuw is. De verlaging van de diftongen in de … [Lees meer...] over’t Poldernederlands is toch echt iets aparts
Moderne 06-relaties
Door Marc van Oostendorp Het woord 06-relatie is na twintig jaar terug! En nu met een geheel nieuwe betekenis. Ik was deze week op een bijeenkomst waar een netwerkborrel gehouden werd. Dat is op zichzelf al een interessant type evenement – iets waar je wordt aangemoedigd om terwijl je met iemand praat zoveel mogelijk om je heen te kijken of er iemand is die nog … [Lees meer...] overModerne 06-relaties
Die Muur, was dat ook een Taalmuur?
door Jan Stroop Door alle aandacht die ’t 25-jarig jubileum van de Val van de Berlijnse Muur krijgt, komt bij mij de herinnering boven aan ’t Colloquium ‘Dialect and Standard Language’ dat in Amsterdam plaatsvond, aan de Vrije Universiteit, van 15-18 oktober 1990, dat wil zeggen nog geen jaar na de val van die muur. Aan dat congres nam ook deel Professor Dr. … [Lees meer...] overDie Muur, was dat ook een Taalmuur?
De burgers dreigt een vreselijk lot
Door Marc van Oostendorp Een nieuwe stap in de ontwikkeling van het werkwoord dreigen werd deze week mogelijk gemaakt door een koppenmaker van de Volkskrant: 'Burgers Aleppo dreigt vreselijk lot' schreef deze boven een artikel over de situatie in Syrië. Over het werkwoord dreigen hebben Nederlandse taalkundigen tamelijk veel geschreven (zie hier bijvoorbeeld wat … [Lees meer...] overDe burgers dreigt een vreselijk lot
Spanneld!
Door Marc van OostendorpWie nog nooit op Marktplaats.nl geweest is, kent de Nederlandse taal niet. Zo iemand mist bijvoorbeeld advertenties waarin gezocht wordt naar een 'mooie vrouw voor spannelde foto's maken samen': "Ben op zoek naar een mooi vrouwtje voor spannelde foto 's te maken voor hobby geen foto modellen of betalingen puur voor hobby en spannelde locaties … [Lees meer...] overSpanneld!
Een wijze kind in de middeleeuwen
Door Marc van OostendorpDat we 'het mooie meisje' zeggen, met een buigings-e maar 'een mooi meisje' zonder, is een wonderlijk fenomeen. Wie heeft er eigenlijk wat aan dat onderscheid? Het is dan ook langzaam maar zeker aan het verdwijnen, nu steeds meer jonge mensen 'een mooie meisje' zeggen. Als we dat eerdaags allemaal doen, is een taalverandering voltooid en zeggen we altijd … [Lees meer...] overEen wijze kind in de middeleeuwen
Analoog roken
Door Marc van OostendorpDe wereld wordt steeds analoger. Het bewijs: vijftig jaar geleden zou niemand de vorige zin begrepen hebben, nee, hem zelfs ongrammaticaal hebben gevonden. Wanneer je zou hebben gezegd dat je analoog ging leven, zou men even over zijn hoornen bril hebben gekeken en meewarig gevraagd hebben: "analoog aan wat?" En hebben getrokken aan zijn analoge sigaret, … [Lees meer...] overAnaloog roken
