Door Siemon Reker Interessant nieuws afgelopen vrijdag als opening van die plezierige nieuwsbrief van NRC Handelsblad, De Haagse Stemming. (Voorzover ik weet kost het abonneren daarop niets.) Het s-woord klinkt weer aan het Binnenhof! Het s-woord betreft dus stikstof, in het volgende tekstje gaat het over het k-woord, maar genoeg over deze alfabet-woorden (het is een … [Lees meer...] overAfgelopen januari
taalverandering
Hoe pubers de taal telkens een beetje veranderen
Door Marc van Oostendorp Een van de wonderlijkste eigenschappen van menselijke taal is dat ze voortdurend aan verandering onderhevig is. Iedere bekende taal verandert op ieder moment, terwijl het niet moeilijk is om redenen te bedenken waarom dit onhandig is. Het betekent bijvoorbeeld dat generaties elkaar net wat lastiger kunnen verstaan dan anders het geval zou zijn. … [Lees meer...] overHoe pubers de taal telkens een beetje veranderen
“Serieus”: verschuivend van bijvoeglijk naar bijwoordelijk en de betekenis is ook intrigerend
Door Siemon Reker In het Algemeen Dagblad van gisteren het verhaal van Tasien gelezen? De eerste zin is direct de korte samenvatting: “Een volstrekt unieke prestatie – dat heeft Tasien Joeman (22) geleverd door in vier jaar tijd vijf diploma’s te halen aan de Erasmus Universiteit Rotterdam. “Studeren op dit niveau is soms eenzaam, maar stoppen was nooit een optie.”” Zijn … [Lees meer...] over“Serieus”: verschuivend van bijvoeglijk naar bijwoordelijk en de betekenis is ook intrigerend
“Oneerbiedig gezegd” en het indirecte voorwerp van dit excuus voor Derde Kerstdag
Door Siemon Reker Eerder deze week gaf Marco Verhoef ons in het Journaal de weersverwachting voor de komende dagen. Dit jaar vielen 25 en 26 december op vrijdag en zaterdag en aansluitend volgt daar dus een zondag op, “Derde Kerstdag, een beetje oneerbiedig gezegd” zei Marco. Wat is daar oneerbiedig aan? In de Tweede Kamer valt het woord oneerbiedig vaker dan … [Lees meer...] over“Oneerbiedig gezegd” en het indirecte voorwerp van dit excuus voor Derde Kerstdag
Wat gebeurt er met sk-?
Door Henk Wolf In de loop van de eeuwen is sk- in veel Nederlandse dialecten veranderd in sch-. Zo zijn schijnen en schaap de vormen geworden die in de standaardtaal in gebruik zijn. Niet alle dialecten hebben echter aan dat proces meegedaan. Zie het bovenstaande kaartje van Jan Stroop. Bovendien zijn er hier en daar ook onvolledige veranderingen, waarbij de medeklinker na … [Lees meer...] overWat gebeurt er met sk-?
We Gaan Raket Nu
Door Kristel Doreleijers Feestje vanavond? Van plan om even lekker ‘los’ (of loesoe) te gaan? Zie je jezelf al ‘hard gaan’ op de muziek? Of wil je echt ‘hélemaal naar de klote gaan’? Vergeet alles van dit. Ga raket! Gerard Joling helpt je een handje, samen met rapper Poke. Het duo brengt in hun single ‘We Gaan Raket Nu’, gelanceerd op 3 juli 2020 (nu!), een ode aan het … [Lees meer...] overWe Gaan Raket Nu
Is taalverandering erg?
Door Stan Verhaag Hoe verandert onze taal? Wat zijn de 3 succesvolste veranderingen van de laatste 30 jaar? En is taalverandering erg? Bekijk mijn college. (Bekijk deze video op YouTube) … [Lees meer...] overIs taalverandering erg?
… een onderzoek die onze mindset geheel verandert
Door Siemon Reker Interessant moment bij de technische coronabriefing van 7 mei 2020. Nee, ik heb het niet over de voorzitster die weer vele malen een klikje gebruikte voor een woord en met zo’n komisch effect als toen ze Farid Azarkan aankondigde van de fractie van eh DENK! Het betrof een citaat van Jaap van Dissel (RIVM) die de leden van de Kamercommissie iets vertelde … [Lees meer...] over… een onderzoek die onze mindset geheel verandert
Zeggen we straks allemaal ‘de meisje’ en ‘shtijl’?
Zeggen dat iets 'heel cool' is, verraadt meteen dat je niet meer zo hip bent. En 'hip' eigenlijk ook. Tegenwoordig moet je zeggen dat iets 'vies shtijl' is. Wat betekent dat en spreken we straks allemaal zo? Dat komt sociolinguïste Stefania Marzo (KU Leuven) allemaal uit de doeken doen. (Bekijk deze video op YouTube) … [Lees meer...] overZeggen we straks allemaal ‘de meisje’ en ‘shtijl’?
Nogal klontjes: een huiselijke manier van zeggen in de Tweede Kamer
Door Siemon Reker Was het op 22 oktober 1968 de eerste maal dat er op deze manier in het Nederlands gesproken is in de Tweede Kamer? Minister Schut van Volkshuisvesting antwoordde op wat hem – en werkelijk allerkeurigst – door PvdA-Kamerlid Ed Berg was voorgelegd: “Excellentie, u verwijst naar datgene, wat is gezegd door de geachte afgevaardigden de heren Andriessen en Van … [Lees meer...] overNogal klontjes: een huiselijke manier van zeggen in de Tweede Kamer
Wattes
Hier is een voorbeeld van een woord dat nog niet in de woordenboeken staat, terwijl het al minstens decennia bestaat: wattes. Het is een woord dat kennelijk onder de rader blijft, ik geloof niet dat het iemand is opgevallen dat de journaliste Japke-d. Bouma, altijd kritisch op modieus taalgebruik vorig jaar schreef: … [Lees meer...] overWattes
Twee woorden, negen letters: één taalgemeenschap, twee antwoorden
Door Sterre Leufkens Wie net als ik veel quarantainetijd op sociale media doorbrengt heeft 'm vast langs zien komen: de burgerlijkheidstest. Hilariteit alom, om deurmatten en een kaasschaaf als taartschep, maar de vraag die in mijn tijdlijn de meeste reacties opriep was deze: Twee woorden, negen letters: ...??? Wat is daarop úw antwoord, lezer? De antwoorden die ik … [Lees meer...] overTwee woorden, negen letters: één taalgemeenschap, twee antwoorden
Taalverandering in Coronatijd: dagdoden
Door Siemon Reker Wat er zich in Italië aan het voltrekken is, vatte Teletekst op vrijdag 20 maart 2020 in feite samen in het woord dagdoden. … [Lees meer...] overTaalverandering in Coronatijd: dagdoden
De taalevolutie van het woord arts in 1 minuut
Van Latijn tot Modernnederlands Door Peter Alexander Kerkhof (Bekijk deze video op YouTube) … [Lees meer...] overDe taalevolutie van het woord arts in 1 minuut
Een Haagse familiariseringstendens: Mark doe dat nou niehiet
Door Siemon Reker Het was een lang debat over het coronavirus afgelopen donderdag in de Tweede Kamer. Ik zie vooraf dat een van de drie aanwezige bewindslieden (Grapperhaus, Justitie en Veiligheid) zich naar het gestoelte van de voorzitter begeeft en een eerbiedige buiging maakt voor mevrouw Arib. Zij beantwoordt dat met een even minzame nijging van haar kant. Als alle … [Lees meer...] overEen Haagse familiariseringstendens: Mark doe dat nou niehiet
Waarom is hij overleden?
Door Peter Nieuwenhuijsen In de populaire rubriek Ikje – in het NRC-Handelsblad – schrijft de Ik op 21 januari 2020 over haar vijfjariige dochter: “Als ze me vraagt waarom hij is overleden,…” Ik vraag me af hoeveel lezers van de NRC bij deze zin even gefronst hebben. Voor mij is hij eigenlijk ongrammaticaal, maar ik weet dat talloze andere sprekers van het Nederlands er geen … [Lees meer...] overWaarom is hij overleden?
ProRail vernieuwt
Volgens de meeste naslagwerken is vernieuwen een overgankelijk werkwoord: iemand vernieuwt iets. De laatste jaren komt er een nieuw gebruik bij, constateert Gea Dreschler van de Vrije Universiteit in een artikel in Linguistics in the Netherlands. De laatste decennia tref je ineens koppen aan als de volgende, waarin het werkwoord onovergankelijk wordt gebruikt: Centrum Zeist … [Lees meer...] overProRail vernieuwt
Taalverandering rond het woordje tandje
Letten op het belendende perceel (3) Triomf, triomf! hef aan, mijn luit,Want moeder zegt: de tand is uit!Laat dreunen nu de wanden!Eerst gaf Gods gunst het lieve wichtDen adem en het levenslicht,Nu geeft zij ‘t wichtje tanden. Zo dichtte Tollens Op den eersten tand van mijn jongstgeboren zoontje. Jazeker, het jongetje heette nog wichtje, taal kan veranderen. … [Lees meer...] overTaalverandering rond het woordje tandje
Taalverandering rond het woordje duidelijk
Letten op het belendende perceel (2) Door Siemon Reker Duidelijk is niet direct over het hoofd te zien voor wie Nederlands leert. Even tellen? Het woord staat meer dan 3500 maal genoteerd in de Handelingen gerekend over het hele kalenderjaar 2019 waarin verslagen van alle plenaire vergaderingen van de Tweede Kamer verzameld zijn. Maar duidelijk is een woord zonder meer, … [Lees meer...] overTaalverandering rond het woordje duidelijk
Taalverandering rond het woordje best
Letten op het belendende perceel (1) Door Siemon Reker Als we simpeltjes kijken naar het (ongecorrigeerde) verslag van de laatste plenaire vergadering van de Tweede Kamer in het vorige jaar, tellen we 23 maal het woord best. Is dat veel? Laten we in plaats van deze vraag een andere stellen: wat vergezelt best aan de rechterzijde? Natuurlijk, op zo’n … [Lees meer...] overTaalverandering rond het woordje best
‘Een schaap, dat geen wol had, zag paarden’
Een aanstekelijk boekje over historische taalkunde Door Nicoline van der Sijs De zin uit de titel over het geschoren schaap komt uit de fabel ‘Het schaap en de paarden’, die August Schleicher in 1868 in het Indo-Europees schreef. Inmiddels bestaan er minstens vier alternatieve versies van de Indo-Europese tekst, die ieder het voortschrijdende inzicht tonen in onze … [Lees meer...] over‘Een schaap, dat geen wol had, zag paarden’
De betekenisontwikkeling van ‘fijntjes’: van nuance naar grover geschut
Door Siemon Reker Minister Hoekstra – de nummer 1 op het departement dat het sinds gisterenmiddag zonder een staatssecretaris moet stellen na het ontslag van Menno Snel – heeft allicht een onrechtmatige daad begaan met de aanschaf van aandelen Air France-KLM. Hij was er door ambtenaren uitdrukkelijk voor gewaarschuwd om de Kamer in te lichten en daar toestemming vooraf te … [Lees meer...] overDe betekenisontwikkeling van ‘fijntjes’: van nuance naar grover geschut
Er is heel wat gaande
Door Ronny Boogaart Mijn college in de MA Neerlandistiek in Leiden gaat nu al een paar jaar over ‘expressieve constructies’, constructies die een gevoel uitdrukken. Elk jaar komen de studenten met voorbeelden van constructies die ik zelf niet ken maar die alle studenten in dat jaar wél kennen. Vaak gaat het dan om vormen die al langer bestaan, maar die blijkbaar een nieuwe … [Lees meer...] overEr is heel wat gaande
Op z’n hondjes
Door Lauren Fonteyn Het is voor een Vlaming in Nederland vaak toch een beetje alsof je op een andere planeet bent. Zo is het hier bijvoorbeeld niet de gewoonte om je hand op te steken als je iets wil bijdragen tijdens een vergadering (je moet gewoon beginnen praten met vijf tegelijk en degene die het langst het luidst kan praten wint, denk ik). Maar laatst voelde ik me toch … [Lees meer...] overOp z’n hondjes
Taal van de Tatta’s?
Straattaalblog 6 Door Khalid Mourigh Hoewel straattaal bekend staat als een combinatie van voornamelijk Surinaamse woorden en het Marokkaans-Nederlandse accent, zal het de lezer niet verbazen als ik zeg dat straattaal een variant van het Nederlands is. … [Lees meer...] overTaal van de Tatta’s?
