• Door naar de hoofd inhoud
  • Skip to secondary menu
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst
Logo

Neerlandistiek

Online tijdschrift voor taal- en letterkundig onderzoek

  • Over Neerlandistiek
  • Contact
  • Homepage
  • Artikelen
  • Media
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal

Bier na wijn geeft venijn

31 januari 2022 door Yfke de Jong 3 Reacties

Spreekwoord van de week • “Bier na wijn geeft venijn”

Je hebt een grotere kans op een kater wanneer je bier drinkt na wijn

De horeca is weer open tot 22:00 en we kunnen dus volop in gezellige sfeer genieten van een wijntje en een biertje met, volgens dit spreekwoord, en betere ochtend wanneer je ze in de juiste volgorde drinkt. 

Dit spreekwoord geeft een oude volkswijsheid weer waarmee je een kater zou kunnen verminderen en wordt dus vaak in de letterlijke zin gebruikt. Soms wordt er nog het rijmende zinnetje wijn na bier geeft plezier aan toegevoegd om de boodschap volledig over te brengen. Dat bier na wijn venijn geeft is overigens nooit wetenschappelijk bewezen. Een Brits onderzoek heeft zelfs aangetoond dat de kater even groot is bij bier na wijn als bij wijn na bier, zó veel plezier geeft het dus toch niet. 

Hoewel we het spreekwoord tegenwoordig letterlijk opvatten, had het oorspronkelijk een figuurlijke betekenis. In deze betekenis worden bier en wijn gekoppeld aan de leefstijl van rijke en arme burgers. Wie rijk en van hoge status is kan het zich permitteren wijn te drinken, terwijl de gewone burger zich gelukkig zal moeten prijzen met bier. In deze opvatting verwijst het spreekwoord dus naar de sociale status, waarbij het ons de les leert dat men beter af is wanneer men van een lage naar een hoge status gaat dan andersom. 

Er werd bij dit spreekwoord overigens niet altijd gesproken van bier, maar van melk!
Dit werd mogelijk afgeleid van het Franse “Vin sur lait c’est souhait Lait sur vin c’est venin”. Ook dit spreekwoord draagt de figuurlijke betekenis en geeft de boodschap dat het beter is om van de lage klasse, die het moest redden van pap en melk, naar een hoge klasse te stijgen.
Maar ook met melk in het spreekwoord leek er voor sommigen een letterlijke betekenis gehanteerd te worden. Bijvoorbeeld Jacob Cats die zijn verwoording van het spreekwoord, ”Melck op wijn Dat is fenijn; Maer wijn op melck Is goet voor elck.”, opnam in de sectie “Byspreucken en grontregels, tot onderhoudinge of verbeteringe van de gesontheyt,” waaruit blijkt dat er een werkelijk gezondheidseffect verondersteld werd.
De stap van melk naar bier is waarschijnlijk gemaakt met behulp van een gelijksoortig Duits spreekwoord “Wein auf Bier, das rath’ ich dir, Bier auf Wein, das lasse sein.” dat, met enkele tussenstappen, vertaald werd naar de huidige verwoording met venijn en de oude vorm met melk weg liet zakken.

Het is interessant om een spreekwoord te zien dat op verschillende manieren opgevat kan worden en waarvan de inhoud zelfs veranderd lijkt te zijn. De exacte herkomst en betekenis is altijd lastig te achterhalen, dus ook hier zullen we toch wat water bij de wijn moeten doen. Wat geen probleem hoeft te zijn, zolang we het maar niet opvolgen met een glas bier. 

Delen:

  • Klik om af te drukken (Wordt in een nieuw venster geopend) Print
  • Klik om dit te e-mailen naar een vriend (Wordt in een nieuw venster geopend) E-mail
  • Klik om te delen op Facebook (Wordt in een nieuw venster geopend) Facebook
  • Klik om te delen op WhatsApp (Wordt in een nieuw venster geopend) WhatsApp
  • Klik om te delen op Telegram (Wordt in een nieuw venster geopend) Telegram
  • Klik om op LinkedIn te delen (Wordt in een nieuw venster geopend) LinkedIn

Vind ik leuk:

Vind-ik-leuk Aan het laden...

Gerelateerd

Categorie: Jong, Zin van de week Tags: spreekwoorden

Lees Interacties

Reacties

  1. J.Michiel Alma zegt

    1 februari 2022 om 15:27

    Beste Yfke ,

    na enige onzachte ervaringen na het letterlijk toepassen van dit spreekwoord , gaf iemand mij een fysiologische verklaring , die ik plausibel vind : het gaat om een dalend of stijgend alcoholpercentage . de meeste mensen kunnen wel van bier ( laag ) naar wijn ( hoger ) , maar niet omgekeerd . het is geen wet van “Meden den Perzen” , er zijn getrainde zuipschuiten die alles kunnen verdragen , maar velen zijn volgens mij gevoelig voor dit fysiologische verschijnsel . Eén keer overkwam het mij ook bij bier op bier , “nu moet je dit proeven , en nu dat” , ik lette niet op en ging , bleek later , van hoog ( 12%) naar laag ( 4% ) , ik heb het geweten ……. ,

    groet , Michiel Alma

    Beantwoorden
    • Yfke de Jong zegt

      2 februari 2022 om 10:26

      Beste Michiel,
      Ik geloof dat we allemaal wel eens de fout hebben gemaakt met het te letterlijk toepassen van dit spreekwoord, gelukkig is het dan wel vaak eens (of soms toch een paar keer…) en nooit meer: lesje geleerd!

      Wie weet kan het alcoholpercentage inderdaad ook een rol spelen. In het onderzoek dat ik aankaart wordt ook gezegd dat wanneer je veel verschillende dranken afwisselt, je het overzicht kan verliezen van hoeveel je nu werkelijk drinkt. Zeker wanneer je verschillende percentages door elkaar gaat drinken.
      Met alle gevolgen van dien, zoals u zelf ook al aangeeft. 😉

      Beantwoorden
      • Michiel Alma zegt

        4 februari 2022 om 17:28

        Dank voor je reactie , Yfke . Het ga je goed in en met onze taal , groet , Michiel

        Beantwoorden

Laat een reactie achterReactie annuleren

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.

Primaire Sidebar

Dialect van de week

Nar den buuet goan

“Nar den buuet goan” (naar de boot gaan) betekent in het Wichels “bevallen”. In Wichelen, het dorp waar de inzender van deze zin opgroeide, werd aan kinderen verteld dat baby’s werden afgehaald (ook “kuuepen” (kopen) genoemd) bij een van de vrachtschepen op de Schelde. Het Wichels is een overgangsdialect met opvallend veel dubbelvormen en diftongen. […]

➔ Lees meer
  • Facebook
  • YouTube

Thema's

#taalkunde
Maar goed, een blog over maar goed
Noe he’j ’t schoap an’t driet’n
Dao heb ich mien naas te hoêg vur sjtaôn
Er hangt een schoer in de lucht
Call: Ritme en rijm in Nederlandstalige gedichten en liederen 
#letterkunde
Call: Ritme en rijm in Nederlandstalige gedichten en liederen 
In Het paradijs van slapen kleurt Joost Oomen de dood hoopvol
Podcast: Leve(n) lezen met Jeroen Dera
Podcast: Leve(n) lezen met Ingmar Heytze
Kunnen rapteksten ook literatuur zijn?
#recensie
In Het paradijs van slapen kleurt Joost Oomen de dood hoopvol
Yara’s Wedding: een voorstelling die je bijblijft.
Verlies, liefde en leegte: De mitsukoshi troostbaby company
Zee nu: Een dystopische roman over zeespiegelstijging
De zestiende eeuw plus vierhonderd jaar in het ijs: een atypische ecoroman
#taalbeheersing
Maar goed, een blog over maar goed
Hoe werkt een hondenfluitje?
Geert Milders?
‘Poepelwoefie’
Schrijfwedstrijd ‘Neologisme’
#toekomstinterview
‘Ik geloof er toch echt in, dat je iets moet kiezen waar je blij van wordt.’
‘Geniet van wat het vak je brengt. De neerlandistiek kan je naar zoveel plaatsen brengen, zowel letterlijk als figuurlijk.’
‘Mensen sturen berichten over kinderporno alsof ze flippo’s verzamelen’
‘Vertalen is de meest intensieve manier om met taal bezig te zijn’
‘Bedroevend weinig tijd voor het plezier in lezen’
#wijzijnneerlandici
Kwaliteit boven kwantiteit?
Literatuur, natuur, insecticiden en het internet
Jong Neerlandistiek in gesprek: studenten over de grens
#wijzijnneerlandici: Jacques Klöters
“Aan het begin van de studie sprak ik nog geen Nederlands. Na drie jaar schreef ik een scriptie in het Nederlands.”
#voordeklas
24 paar ogen, een glimlach en een gereedschapskist
De vlucht naar Engelse literatuur, waardevol of schadelijk?
Later word ik dokter! Of juf! Of allebei!
Literatuur voor alle leeftijden
De ezelsbruggetjes in ons grammaticaonderwijs; kunnen we zonder?

Footer

Elektronisch tijdschrift voor de Nederlandse taal en cultuur sinds 1992.

ISSN 0929-6514
Bijdragen zijn welkom op
redactie@neerlandistiek.nl
  • Homepage
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Over Neerlandistiek
  • De archieven
  • Contact
  • Facebook
  • YouTube

Copyright © 2025 · Magazine Pro on Genesis Framework · WordPress · Log in

  • Homepage
  • Categorie
    • Voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal Neerlandistiek
  • Over Neerlandistiek
  • Contact
 

Reacties laden....
 

    %d