De klankdie we aanduiden met tj komt niet veel voor in het Nederlands, en als hij wel voorkomt gaat het vaak over woorden die naar een bepaald geluid lijken te verwijzen: tjingelen bijvoorbeeld, of tjiftjaf. Of in tussenwerpsels waarin hij een versterking lijkt van de j: tja, tjonge. In Vlaamse dialecten wordt dat tj veel meer gebruikt, en dan vooral in de driehoek Gent, … [Lees meer...] overVersterkend tj
Artikel
verwerkelijken / verwezenlijken
Verwarwoordenboek vervolg (249) verwerkelijken / verwezenlijken De woorden betekenen hetzelfde, maar er lijkt soms een subtiel verschil in gebruik. verwerkelijken tot werkelijkheid maken, eerder: realiseren Dit hoge aantal … [Lees meer...] oververwerkelijken / verwezenlijken
Een kwestie van komen (en van gaan)
Over de grammaticale functies van het gebaar ‘komen’ Toen wij als studenten de Nederlandse Gebarentaal (NGT) leerden, was er een moment dat we ontdekten dat het lexicale gebaar ‘komen’ ook grammaticale functies had. Of tenminste, dat het gebaar ook niet-lexicaal werd gebruikt, maar hoe en wanneer precies was nog niet helemaal duidelijk. Onze docent, moedertaalgebaarder, kon … [Lees meer...] overEen kwestie van komen (en van gaan)
Het ene beeld dat alles verwezenlijkt
in memoriam Jan van Bakel (11 december 1927 – 25 december 2021) Toen Jan van Bakel mij ooit vroeg of hij mij mocht voordragen als lid van de Maatschappij der Nederlandse Letterkunde, prees hij dit lidmaatschap aan door mij voor te houden: ‘Dan krijg je in ieder geval als je dood bent een mooi levensbericht in het Jaarboek’. Het was misschien een beetje gekscherend gezegd, … [Lees meer...] overHet ene beeld dat alles verwezenlijkt
Extra loon voor je eigen kostuum
Het aardigst van het boekje Gouden diva's van Olga van Marion is misschien de nadruk op de methode. Het boekje, met als ondertitel 'De eerste Nederlandse actrices en hun sporen in de literatuur' is een uitwerking van de Bert van Selm-lezing die ze eerder dit jaar gaf. Het gaat om die sporen: heel veel is er niet bekend over de eerste vrouwen die, in de zeventiende eeuw, aan het … [Lees meer...] overExtra loon voor je eigen kostuum
‘Joncker Jan uut den Vergiere’ : capittel 12
Een schone ende ghenoechelijcke historie vanjoncker Jan uut den Vergiere, zoals gedrukt door Harman Janszoon Mullerte Amsterdam omstreeks 1590. Kritische editie van het unieke exemplaar: Göttingen, Niedersächsische Staats- und Universitätsbibliothek, sign. 8 FAB X, 132 RARA bezorgd door Willem Kuiper en Inge Van Outryve, Amsterdam 2021-2022 Capittel 12 Alle eerder verschenen … [Lees meer...] over‘Joncker Jan uut den Vergiere’ : capittel 12
Geen nieuws
Voornamendrift 84 Begin januari worden de top voornamen van 2021 bekend gemaakt. Ik vind dat geen nieuws, maar journalisten denken daar anders over want ze kennen de regel van Bloothooft niet. Die zegt dat er jaarlijks gemiddeld één voornaam uit de top-20 plaats maakt voor een nieuwe naam. Je moet dan 20 jaar wachten voor je een nieuwe top-20 hebt. Ofwel: elke generatie … [Lees meer...] overGeen nieuws
Vaat of afwas?
Zeg je afwas of vaat? En als het antwoord allebei is: wat is dan het verschil? Wat vooraf ging In oktober 2021 ontketende Jan Renkema onbedoeld een discussietje toen hij in zijn Verwarwoordenboek het paar ‘afwas-vaat’ behandelde. Volgens Renkema is er een klein betekenisverschil, maar het is moeilijk om precies te zeggen wat. Hij besluit dat het … [Lees meer...] overVaat of afwas?
Kinderen en vooronderstellingen
Hippo heeft twee vriendjes: Kat en Vos. Hier is het begin van een verhaaltje over Hippo: En hier is het vervolg. Ik heb er ook een vraag over: wie staat er achter het boompje, Kat of Vos? Het antwoord dat de meeste mensen zullen geven is: Kat. De reden is niet omdat we alleen kennis hebben gemaakt met Kat, want als Hippo in het laatste plaatje zou hebben gezegd 'Hé … [Lees meer...] overKinderen en vooronderstellingen
Er is nog liefde voor de literatuur
Ach ja, polemiek. Van Oostendorp betoont zich geen liefhebber van het genre. Dat kan. Ieder het zijne. ‘Er (is) ook van alles en nog wat niet leuk aan het genre.’ Maar hij erkent ook dat er iets moois aan is: ‘Een manier om grote liefde voor de letteren uit te drukken.’ Ja, en daar is het mij om te doen: om mijn liefde voor de literatuur tot uitdrukking te brengen. Om … [Lees meer...] overEr is nog liefde voor de literatuur
Je blij voelen van ontleden
Linguïstisch Miniatuurtje CLXXI In de Facebookgroep Leraar Nederlands vraagt een leraar om hulp bij de ontleding van het zinnetje ‘Ik voel me blij’. Prompt ontspint zich allereerst een kleine discussie over de vraag of ‘zich voelen’ wel een verplicht wederkerend werkwoord is en ‘me’ dus tot het gezegde behoort, maar die lijkt snel beslecht doordat iemand terecht opmerkt … [Lees meer...] overJe blij voelen van ontleden
Sombere gedachten onder de kerstboom
Zoals bijna iedereen vond ik 2021 een afschuwelijk jaar. Er was de pandemie, er waren ziekte en dood die nóg meer dan in andere jaren rondwaarden en die alles bedierven. En er was wat die pandemie met mensen deed, met de onderlinge verhoudingen. Overal zag je dat misverstanden vergroot werden, dat de communicatie mislukte. Ik ken eigenlijk geen organisatie waar de dingen … [Lees meer...] overSombere gedachten onder de kerstboom
Overleden: Jan van Bakel (11 december 1927 – 25 december 2021)
Ons bereikt het bericht dat op eerste Kerstdag 2021 Jan van Bakel vredig is ingeslapen. Van Bakel begon zijn loopbaan als leraar Nederlands in Den Haag, maar in zijn vrije tijd promoveerde hij op een onderzoek naar de klompenmakerstaal. In 1958 werd hij door de hoogleraar A.A. Weijnen gevraagd om aan de Katholieke Universiteit Nijmegen mee te komen werken aan het Brabants … [Lees meer...] overOverleden: Jan van Bakel (11 december 1927 – 25 december 2021)
‘Joncker Jan uut den Vergiere’ : capittel 11
Een schone ende ghenoechelijcke historie vanjoncker Jan uut den Vergiere, zoals gedrukt door Harman Janszoon Mullerte Amsterdam omstreeks 1590. Kritische editie van het unieke exemplaar: Göttingen, Niedersächsische Staats- und Universitätsbibliothek, sign. 8 FAB X, 132 RARA bezorgd door Willem Kuiper en Inge Van Outryve, Amsterdam 2021-2022 Capittel 11 Alle eerder verschenen … [Lees meer...] over‘Joncker Jan uut den Vergiere’ : capittel 11
Neerlandistiek in 2021. Wat heb je gemist?
Bijna 2400 items hebben we dit jaar geplaatst. Misschien hebt u ze nog niet allemaal gezien of gehoord. Hieronder volgt daarom mijn hoogstpersoonlijke overzicht van dingen die mij de moeite waard lijken: artikelen, media-items en boeken, en dan van ieder 21 in getal. Ik heb geprobeerd een keuze te maken die de grote variatie en rijkdom van het vak in dit jaar laat zien. Er viel … [Lees meer...] overNeerlandistiek in 2021. Wat heb je gemist?
‘Joncker Jan uut den Vergiere’ : capittel 10
Een schone ende ghenoechelijcke historie vanjoncker Jan uut den Vergiere, zoals gedrukt door Harman Janszoon Mullerte Amsterdam omstreeks 1590. Kritische editie van het unieke exemplaar: Göttingen, Niedersächsische Staats- und Universitätsbibliothek, sign. 8 FAB X, 132 RARA bezorgd door Willem Kuiper en Inge Van Outryve, Amsterdam 2021-2022 Capittel 10 Alle eerder verschenen … [Lees meer...] over‘Joncker Jan uut den Vergiere’ : capittel 10
Schil maar geen schilder: een nieuw taalspel!
Taalspelletjes liggen al sinds het prilste begin van de blogcarriere van Milfje dicht na aan heur hart (zie o.a. hier, hier, hier, hier, hier hier, hier, hier, en hier). Helaas hebben we tegenwoordig veel minder tijd om te bloggen. Dat komt zowel door persoonlijke omstandigheden voor ons allebei, als door het feit dat we nu ook … [Lees meer...] overSchil maar geen schilder: een nieuw taalspel!
Kerstquiz
Mocht het gesprek tijdens de Kerst-Zoom stilvallen, dan kun je voorstellen om een kleine quiz te doen. Het gezelschap maakt duo’s en jij als quizmaster hebt vier rondes van tien vragen. Iedere ronde duurt vijf minuten. De tijd gaat lopen zodra de vragen in beeld komen. Je schuift de vragen van de eerste ronde in beeld en je leest de vragen voor. Je kletst de vijf minuten vol en … [Lees meer...] overKerstquiz
De dood van de polemiek
Het is al regelmatig genoemd en misschien nog wel vaker betreurd, maar bij mijn weten nauwelijks geanalyseerd: er bestaat geen echte literaire polemiek meer in Nederland. Waar in het verleden schrijvers andere schrijvers in stukken scheurden en die stukken als confetti over hun pagina's strooiden, heerst nu alom pais en vree. De jonge dichteres Evi Aarens noemde in haar eigen … [Lees meer...] overDe dood van de polemiek
Huidskleur
Schokkende dialoog met Nene (8 jaar), inmiddels 2,5 jaar in Nederland. We zijn samen aan het tekenen: een huis met daarin kinderen, haar favoriete onderwerp voor een tekening. Zij vraagt aan mij of ik een viltstift wil aangeven. - Welke kleur? - Huidskleur! Ik geef haar een lichtbruine viltstift. - Maar dat is geen huidskleur! - Maar het is de kleur van jouw … [Lees meer...] overHuidskleur
‘Joncker Jan uut den Vergiere’ : capittel 9
Een schone ende ghenoechelijcke historie vanjoncker Jan uut den Vergiere, zoals gedrukt door Harman Janszoon Mullerte Amsterdam omstreeks 1590. Kritische editie van het unieke exemplaar: Göttingen, Niedersächsische Staats- und Universitätsbibliothek, sign. 8 FAB X, 132 RARA bezorgd door Willem Kuiper en Inge Van Outryve, Amsterdam 2021-2022 Capittel 9 Alle eerder verschenen … [Lees meer...] over‘Joncker Jan uut den Vergiere’ : capittel 9
kavelruil / ruilverkaveling
Verwarwoordenboek vervolg (248) kavelruil / ruilverkaveling Deze woorden betekenen hetzelfde, maar verschillen in gebruik. kavelruil het ruilen van percelen bouwgrond of … [Lees meer...] overkavelruil / ruilverkaveling
Reclame met een knipoog
YouTube vanuit Taalbeheersingsperspectief Iedereen die veel tijd doorbrengt op YouTube kent het. Je bekijkt het nieuwe filmpje van je favoriete YouTuber en het eerste wat je hoort is iets van de strekking: ‘deze video is gesponsord door bedrijf X!’ Daarop volgt dan een soort mini-reclameblok, hoogstens een paar minuten lang, waarin de YouTuber zélf iets van bedrijf X aan de … [Lees meer...] overReclame met een knipoog
Martin Bosma heeft er niets van gemaakt
Vorige week nam Martin Bosma (PVV) afscheid als voorzitter van de Interparlementaire Commissie van de Nederlandse Taalunie. Tijd om vast te stellen dat hij die positie lang heeft geambieerd, maar dat hij er de afgelopen jaren niets van heeft gemaakt. De Taalunie is een overheidsorgaan: het beleid over de Nederlandse taal en literatuur wordt door haar uitgevoerd. De … [Lees meer...] overMartin Bosma heeft er niets van gemaakt
Vaccineren: verplichten of vrijlaten?
Op 8 december meldde de NOS dat er geen meerderheid is voor een vaccinatieplicht in Nederland. Mijn ogen bleven hier onmiddellijk op hangen – en niet alleen doordat het vanwege de min of meer dubbele ontkenning (geen + plicht) een nogal complexe zin was. Wat betekent dat eigenlijk? En had de NOS dit nou niet wat handiger op kunnen schrijven, zoals bijvoorbeeld: de … [Lees meer...] overVaccineren: verplichten of vrijlaten?
